Στην Ισλανδία μπορείς να λέγεσαι Kjallakur αλλά όχι William

Ισλανδία: Άλλη μία χώρα που δεν μπορείς να πιεις μέχρι τα 21 αλλά μπορείς να παντρευτείς από τα 18. Συνήθως και πίνεις και κάνεις κι ένα παιδί εκεί γύρω στα 20. Αλλά σίγουρα δεν μπορείς να διαλέξεις για το παιδί σου αυτό, όποιο όνομα θέλεις. Και αυτό με την επίσημη δικαιολογία ότι πρέπει να κρατηθεί ζωντανή η εθνική παράδοση και ιστορία, αφού η χώρα είναι τόσο μικρή που αν δεν μπουν όρια και κανόνες, όλα θα ξεχαστούν.

Κάθε μωρό που γεννιέται στην Ισλανδία, πρέπει να αποκτήσει όνομα μέσα στους πρώτους έξι μήνες της ζωής του. Δεν χωράνε εδώ καθυστερήσεις α λα γκρέκα επειδή διαφωνούν τα συμπεθέρια ή επειδή το φωνάζουμε «μπεμπέκα» και έχουμε βολευτεί ή επειδή δεν έχουμε αποφασίσει αν θα γίνει θρησκευτική βάφτιση ή όχι. Και αν νομίζεις ότι αυτό απλοποιεί τα πράγματα, κάνεις μεγάλο λάθος γιατί η σπαζοκεφαλιά δεν είναι να βρεις όνομα για το νεογέννητο, αλλά αυτό να εγκριθεί.

Πατρώνυμα αντί για επίθετα

Πάμε όμως από την ανάποδη, από το επίθετο, μία λέξη άγνωστη για την Ισλανδία. Εκτός από κάποια λίγα ιστορικά παραδοσιακά επίθετα, όλοι οι άλλοι έχουν απλώς πατρώνυμα – ή και σε κάποιες λίγες φορές μητρώνυμα. Δηλαδή εκεί δεν είσαι απλώς ο γιός του Karl, αλλά έχεις το επίθετο που σχηματίζεται από το όνομα του πατέρα του και την λέξη –son δηλαδή γιός. Με λίγα λόγια, στην ταυτότητα γράφει το μικρό όνομα και δίπλα Karlsson. Αν είσαι κορίτσι, τότε απλώς αλλάζει το τελευταίο πρόθεμα και γίνεται Karlsdóttir, δηλαδή η κόρη του Karl. Προσοχή όμως. Αν τον πατέρα σου τον λένε Sigurdur, τρως μία συλλαβή. Έτσι σαν γιος ονομάζεται Sigurdsson και σαν κόρη Sigurdardottir. 

Το μικρό όνομα είναι κάτι παραπάνω από μικρό όνομα στην Ισλανδία. Ακριβώς επειδή τα επίθετα δεν είναι επίθετα, τελικά καταλήγουν να είναι πιο μοναδικά τα ονόματα. Δηλαδή μπορεί να υπάρχουν εκατοντάδες «Jónsson» αλλά πολύ λιγότεροι «Ríkharður». Άρα οι άνθρωποι εκεί αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλον από τα μικρά ονόματα, καταχωρούνται στις λίστες με τα μικρά ονόματα, χωρίζονται σε τμήματα στο σχολείο με βάση τα μικρά ονόματα. Ακόμα και στους επίσημους τηλεφωνικούς καταλόγους, μπαίνουν στη σειρά με βάση τα μικρά τους ονόματα.

Σίγουρα δεν μπορείς να είσαι Ισλανδός και να σε λένε Κώστα, αλλά δεν μπορεί να σε λένε ούτε Dilan. Αν το όνομά σου δεν συμπεριλαμβάνεται σε μία συγκεκριμένη λίστα, την πάτησες. Και η λίστα – για τα αγοράκια – περιλαμβάνει βασικά ονόματα που κατά γενική ομολογία δυσκολεύεται ακόμα και να προφέρεις. Μπορεί λοιπόν να σε λένε Arinbjörn ή Fannþór ή Kjallakur αλλά όχι William ή Antony ή Ian. Κι αν είσαι γυναίκα, μπορεί να σε λένε Eyjar ή Árlaug ή Ísgerður αλλά όχι Jennifer ή Harriet ή Camilla.

Μία επιτροπή που την λένε Mannanafnanefnd

Υπάρχει μία επιτροπή ασχολείται με τους κανονισμούς που καθορίζουν τα μικρά ονόματα των νεογέννητων. Αν οι γονείς θέλουν να πάρουν έγκριση και να δώσουν ένα νόμιμο όνομα στο παιδί τους, πρέπει να σεβαστούν τους κανονισμούς αυτούς. Αλλιώς; Αλλιώς κινδυνεύουν να φάνε κόκκινη κάρτα και να αναγκαστούν να αλλάξουν το όνομα του παιδιού τους στην πορεία, όταν ας πούμε χρειαστεί να το εγγράψουν στο σχολείο ή να του βγάλουν διαβατήριο.

Επειδή όλα έχουν τον συμβολισμό τους, και οι τίτλοι καμιά φορά είναι ενδεικτικοί της υπόθεσης, έχει σημασία να πούμε ότι η επιτροπή αυτή ονομάζεται Mannanafnanefnd, σε ελεύθερη μετάφραση «Επιτροπή Προσωπικών Ονομάτων». Ιδρύθηκε το 1991, εδρεύει στο Ρέικιαβικ και κάθε χρόνο μεγαλώνει τη λίστα της αν και λίγο με τα νέα ονόματα που περνάνε τα διάφορα τεστ και κερδίζουν μία θέση στον κατάλογο.

Ουσιαστικά το προτεινόμενο όνομα, καλό είναι να υπάρχει εκεί από πριν στη λίστα. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν σε αυτήν λίγο λιγότερα από 2.000 αρσενικά ονόματα και άλλα τόσα περίπου θηλυκά. Σε κάθε περίπτωση, μπορεί να αιτηθούν οι γονείς στην Επιτροπή να συμπεριληφθεί το όνομα που επιθυμούν, αρκεί όμως να καλύπτει κάποιες βασικές προδιαγραφές. Δεν χρειάζεται φυσικά να πούμε ότι όλα αυτά μπορούν να γίνουν απλά και εύκολα μέσω ίντερνετ, χωρίς ουρές, αριθμούς πρωτοκόλλου και μία στοίβα πιστοποιητικά. Η λίστα, οι κανονισμοί και οι αιτήσεις, υπάρχουν όλα σε αυτήν την επίσημη κρατική ιστοσελίδα.

Οι κανόνες

Οι προϋποθέσεις που οφείλει να πληροί ένα όνομα για να γίνει δεκτό είναι λίγες και ξεκάθαρες, αλλά δεν τις λες και εύκολες. Αναλυτικά:

1. Δεν πρέπει να ξεφεύγει από την ιστορία και την παράδοση. Το πρέπον είναι το όνομα να συνδέεται με κάποιο ιστορικό όνομα, να προέρχεται από την μυθολογία ή τους θρύλους και την παράδοση.
2. Δεν πρέπει να παραβαίνει τους γραμματικούς και φωνητικούς κανόνες της ισλανδικής γλώσσας. Πρέπει δηλαδή να περιέχει αποκλειστικά γράμματα που υπάρχουν στο ισλανδικό αλφάβητο (τα γνωστά γράμματα του λατινικού αλφαβήτου συν Ý, Þ, Æ, Ö) και συνδυασμούς γραμμάτων (δίφθογγα) που προβλέπονται από την γραμματική της γλώσσας.
3. Δεν πρέπει να αλλάζει φύλο. Αυτό σημαίνει ότι τα γυναικεία ονόματα πρέπει για πάντα να παραμένουν γυναικεία και τα ανδρικά αντρικά. Δεν γίνεται στην πορεία, κάποιος να αποφασίσει να δώσει στο κοριτσάκι του ένα όνομα που είναι καταχωρημένο ως ανδρικό και το αντίστροφο.