Όταν οι γυναίκες αποκλείονται από επαγγέλματα και με τον νόμο

Ζούμε σε μία εποχή, κατά την οποία τυπικά τουλάχιστον η ισότητα των δύο φύλων θεωρείται ότι βρίσκεται στο καλύτερο επίπεδο από ποτέ. Ωστόσο, σύμφωνα με μία έρευνα του προγράμματος για την νομική ανισότητα ανάμεσα στα δύο φύλα, «Γυναίκες, Εργασία και Νόμος 2018», της Παγκόσμιας Τράπεζας, 104 από τις 189 εξεταζόμενες χώρες διαθέτουν τουλάχιστον έναν εργασιακό νόμο, που αποκλείει εντελώς ή εν μέρει τις γυναίκες από κάποιο επάγγελμα. Αυτό επηρεάζει αρνητικά τις επαγγελματικές επιλογές περισσότερων από 2,7 δισεκατομμυρίων γυναικών (περίπου το 1/3 του παγκόσμιου πληθυσμού).

Από τις 189 χώρες 59 δεν έχουν κανέναν νόμο κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο, 37 δεν διαθέτουν κάποια νομοθεσία που να προστατεύει της εγκύους από απόλυση και μόνο σε 76 τα δύο φύλα λαμβάνουν ισάξια αμοιβή για την ίδια ακριβώς δουλειά.

Κάποιοι από τους πιο χαρακτηριστικούς εργασιακούς νομικούς περιορισμούς στις γυναίκες, που συναντάμε παγκοσμίως, είναι η απαγόρευση να οδηγούν τρένα και να γίνουν καπετάνιοι στη Ρωσία και να οδηγούν λεωφορεία με περισσότερες από 14 θέσεις στην Μολδαβία, καθώς τα επαγγέλματα αυτά έχουν χαρακτηριστεί ως υπερβολικά επικίνδυνα, αλλά και η απαγόρευση να εργάζονται νύχτα οι γυναίκες μαγαζάτορες στη Μουμπάι, οι υπάλληλοι βενζινάδικων στη Νιγηρία, οι εργάτριες σε εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισμού στη Μαδαγασκάρη και οι μεταφορείς αγαθών ή επιβατών στην Μαλαισία. Επιπλέον, ως «υπερβολικά σωματικά σκληρά» έχουν απαγορευτεί στις γυναίκες επαγγέλματα, που απαιτούν τη χρήση συγκεκριμένων εργαλείων στη Γουινέα, αλλά και που σχετίζονται με την αναισθητοποίηση ή τη σφαγή βοοειδών και γουρουνιών στο Καζακστάν, διότι είναι «ηθικά ανάρμοστα». Τέλος, στην Κίνα οι γυναίκες αποκλείονται από καταδυτικές αποστολές τις ημέρες της εμμήνου ρύσης.

Σε άλλες περιπτώσεις ο εργασιακός περιορισμός των γυναικών γίνεται με πιο έμμεσο τρόπο. Χαρακτηριστικό είναι ότι από τις 189 χώρες 59 δεν έχουν κανέναν νόμο κατά της σεξουαλικής παρενόχλησης στον εργασιακό χώρο, 37 δεν διαθέτουν κάποια νομοθεσία που να προστατεύει της εγκύους από απόλυση και μόνο σε 76 τα δύο φύλα λαμβάνουν ισάξια αμοιβή για την ίδια ακριβώς δουλειά.

«Δυστυχώς, οι νόμοι αποτελούν μία ευθεία γραμμή για τους άντρες και έναν λαβύρινθο για πολλές γυναίκες στον κόσμο. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Δεν υπάρχει λόγος να κρατάμε γυναίκες εκτός συγκεκριμένων επαγγελμάτων ή να τις εμποδίζουμε από το να έχουν μία επιχείρηση. Το μήνυμά μας είναι απλό: όχι γυναίκες, όχι ανάπτυξη», σχολιάζει η διευθύντρια του προγράμματος, Σάρα Ίκμπακ, ενώ η διευθύνων σύμβουλος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Κρισταλίν Γκεοργκίεβα, συμπληρώνει: «Καμία οικονομία δεν μπορεί να αναπτυχθεί στο πλήρες εύρος των δυνατοτήτων της, εκτός και αν γυναίκες και άντρες συμμετέχουν πλήρως. Ωστόσο, περισσότερες από τις μισές γυναίκες του πλανήτη ακόμα εμποδίζονται από το να δουλέψουν σε συγκεκριμένα επαγγέλματα, απλά λόγω του φύλου τους. Στην αναφορά βλέπουμε ότι όπου υπάρχει ισότητα των φύλων στο εργατικό δίκαιο, περισσότερες γυναίκες δουλεύουν και κερδίζουν περισσότερα σε σχέση με τους άντρες. Οι γυναίκες πρέπει να έχουν όσες ευκαιρίες έχουν και οι άντρες για να μπορούν να στηρίζουν τον εαυτό τους και να προσφέρουν στα παιδιά τους το καλύτερο δυνατό ξεκίνημα για τη ζωή τους».

Παρά τα προαναφερθέντα στοιχεία, η αναφορά επισημαίνει ότι το τελευταίο διάστημα έχουμε δει ευνοϊκές για τις γυναίκες μεταρρυθμίσεις σε αρκετές αναπτυσσόμενες χώρες. Ανάμεσα σε αυτές είναι το Κιριμπάτι, όπου ένας νέος εργατικός νόμος κατήργησε όλους τους επαγγελματικούς περιορισμούς προς τις γυναίκες, η Μαλαισία, όπου πλέον τα θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης μπορούν να καταφύγουν στον νόμο, η Βοσνία – Ερζεγοβίνη, η οποία κατήργησε τον περιορισμό των γυναικών από επίπονα, ριψοκίνδυνα και υποβρύχια επαγγέλματα, το Τατζικιστάν, στο οποίο οι γυναίκες μπορούν πια να εργάζονται και το βράδυ και η Υποσαχάρια Αφρική (Κονγκό, Κένυα, Τανζανία, Ζάμπια), όπου πραγματοποιήθηκαν συνολικά 34 μεταρρυθμίσεις.