Πριν από περίπου μία δεκαετία οι πολίτες της Βενεζουέλας δεν διέθεταν τα βασικά έγγραφα, για να ψηφίσουν ή για να ανοίξουν έναν τραπεζικό λογαριασμό. Για να δώσει λύση στο πρόβλημα, ο τότε πρόεδρος της χώρας, Ούγκο Τσάβες, έστειλε τον Απρίλη του 2008 αξιωματούχους του Υπουργείου Δικαιοσύνης στην πόλη Σεντσέν της Κίνας, ώστε να μιλήσουν με ομολόγους τους και να μάθουν όσα χρειάζονταν για τη δημιουργία δελτίων - καρτών ταυτότητας.
Ωστόσο, κατά τις συζητήσεις τους τόσο με τους κινέζους αξιωματούχους, όσο και με άτομα της εταιρίας ZTE, του τεχνολογικού κολοσσού τηλεπικοινωνιών που έχει άμεσες σχέσεις με την κυβέρνηση της Κίνας, οι αξιωματούχοι της Βενεζουέλας συνειδητοποίησαν ότι με τις κάρτες αυτές μπορούν να επιδιώξουν πολλά περισσότερα από μια απλή ταυτοποίηση.
Συγκεκριμένα και σύμφωνα με την μαρτυρία του τότε τεχνικού συμβούλου της κυβέρνησης της Βενεζουέλας Άντονι Ντακίν, ανακάλυψαν πώς τότε η Κίνα χρησιμοποιώντας «έξυπνες» κάρτες ανέπτυσσε ένα σύστημα με βάση το οποίο θα ήταν δυνατή η ανίχνευση της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής συμπεριφοράς των πολιτών και η αποθήκευση των στοιχείων αυτών σε τεράστιες βάσεις δεδομένων.
Για τον Ντακίν ο ενθουσιασμός στη σκέψη ενός τέτοιου τεχνολογικού εγχειρήματος γρήγορα μετατράπηκε σε ανησυχία για την παραβίαση της ιδιωτικότητας των πολιτών της Βενεζουέλας. Τον προβληματισμό του, μάλιστα, μοιράστηκε με τους ανωτέρους του, με αποτέλεσμα ένστολοι της υπηρεσίας πληροφοριών της Βενεζουέλα να απειλήσουν την οικογένεια του, να τον οδηγήσουν στην πόλη Γκουατίρε, να τον χτυπήσουν και να του τοποθετήσουν ένα όπλο στο στόμα σπάζοντας του αρκετά δόντια, να τον κατηγορήσουν για προδοσία και τελικά να του ζητήσουν το ποσό των 100.000$ για την απελευθέρωση του, εξωθώντας τον σε ένα είδος εξορίας στις ΗΠΑ.
Ωστόσο, το πρόγραμμα τότε δεν προχώρησε, αφού λίγο μετά την έναρξη υλοποίησης του ο Τσάβες πραγματοποίησε δημοψήφισμα που θα τον κράταγε στην εξουσία, ενώ ακολούθησε και η κατάρρευση των τιμών του πετρελαίου, η οποία επέφερε ένα τεράστιο οικονομικό πλήγμα στη χώρα.
Με τον θάνατο του Τσάβες το 2013, την θέση του ήρθε να πάρει ο Νικολάς Μαδούρο, ο οποίος σήμερα έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή την «κάρτα της πατρίδας» (carnet de la patria). Η κάρτα, η οποία έχει συνδεθεί άμεσα με κοινωνικά προγράμματα απαραίτητα στους πολίτες, έχει επικριθεί από κυβερνήσεις πολλών χωρών, ενώ ο Έκτορ Ναβάρο, πρωθυπουργός της χώρας επί προεδρίας Τσάβες, έχει χαρακτηριστεί ως «εκβιασμός».
Ο χαρακτηρισμός αυτός του Ναβάρο, αν και σκληρός, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να κριθεί άδικος. Η κυβέρνηση ουσιαστικά εξαναγκάζει τους πολίτες να βγάλουν την κάρτα, αφού χωρίς αυτήν τους αρνείται την παροχή ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, καλαθιών με φαγητό, επιδοτήσεων για καύσιμα, ακόμα και συντάξεων. Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία ενός 76χρονου διαβητικού στο Reuters, στον οποίο ένας κρατικός γιατρός αρνήθηκε να συνταγογραφήσει ινσουλίνη, ενώ τον αποκάλεσε «δεξιό», γιατί δεν έχει βγάλει κάρτα, «Ήταν μία προσπάθεια να με ελέγξουν μέσω των αναγκών μου» σχολιάζει.
Επιπρόσθετα σε αυτό, ο Μαδούρο χρησιμοποίησε την κάρτα και για να γυρίσει το αποτέλεσμα των –ήδη προβληματικών- προεδρικών εκλογών τον περασμένο Μάη υπέρ του. Συγκεκριμένα, δίπλα στους θαλάμους ψηφοφορίας είχαν στηθεί κιόσκια, όπου οι ψηφοφόροι θα μπορούσαν να σκανάρουν την κάρτα τους και αργότερα να λάβουν ένα «δώρο της πατρίδας», όπως είχε υποσχεθεί νωρίτερα ο πρόεδρος. Ωστόσο, αυτό που έλαβαν αργότερα ήταν μόνο ένα ευχαριστήριο μήνυμα για την στήριξη τους προς τον Μαδούρο και τίποτα άλλο.
Επιπλέον, ένα από τα μέλη της επιτροπής για τα συσσίτια στην πόλη Μπαρίνας σχολίασε στο Reuters ότι άτομα της Κυβέρνησης τους έδωσαν την οδηγία να λένε στους πολίτες ότι: «Θα το ανακαλύψουμε αν ψηφίσετε υπέρ ή κατά». Βέβαια, στην πορεία έγινε γνωστό από υπαλλήλους της Cantv, της υπηρεσίας τηλεπικοινωνιών της Βενεζουέλα που έχει τον έλεγχο της βάσης δεδομένων, ότι η Κυβέρνηση είχε τη δυνατότητα να γνωρίζει μόνο το αν ο κάθε πολίτης έχει ψηφίσει και όχι το τι.
Ακόμα μεγαλύτερη πίεση ασκήθηκε σε δημόσιους και κυβερνητικούς υπαλλήλους. Πριν ένα χρόνο η Cantv σε παρουσίαση του προγράμματος ανέφερε ότι έχει το δικαίωμα να τροφοδοτεί τα υπουργεία με πληροφορίες από τις βάσεις δεδομένων, με σκοπό «την δημιουργία στατιστικών και την λήψη αποφάσεων». Ωστόσο, μετά τις εκλογές του Μαΐου, αυτό που έγινε είναι να ζητηθεί από την Cantv να χορηγήσει στην κυβέρνηση μία λίστα με τους υπαλλήλους των κυβερνητικών γραφείων, στην οποία θα καταγραφόταν το ποιοι είχαν ψηφίσει και ποιοι όχι.
Η Μαριέλα Μαγκαγιάνες, νομοθέτης της αντιπολίτευσης και βασικό μέλος μίας ερευνητικής επιτροπής για την σύνδεση της «κάρτας της πατρίδας» και τον προγραμμάτων σίτισης, σχολίασε: «Με τα προσωπικά δεδομένα τόσο διαθέσιμα, κάποιοι πολίτες φοβούνται ότι μπορεί να χάσουν πολλά περισσότερα από τις δουλειές τους. Η κυβέρνηση ξέρει ακριβώς ποιος είναι ποιο ευάλωτος για να τον πιέσει».
18°
