Γαλλία: Διαμάχη για τα μαθήματα αραβικών στα σχολεία

Η συζήτηση δεν είναι καινούργια. Αυτή την φορά τροφοδοτήθηκε ξανά από μία μελέτη που δημοσιεύθηκε πριν λίγες ημέρες και που προτείνει την ενίσχυση της εκμάθησης της αραβικής γλώσσας στα σχολεία, σαν όπλο στην μάχη ενάντια στον ισλαμισμό. Ο ίδιος ο υπουργός Εθνικής Παιδείας μάλιστα μιλώντας για το θέμα έκανε λόγο για έναν τρόπο να «κερδίσει η γλώσσα κύρος». Όπως ήταν αναμενόμενο, η πρόταση ξεσήκωσε μεγάλες αντιδράσεις και από την λεγόμενη παραδοσιακή δεξιά αλλά και από την ακροδεξιά με κάποιους να μιλούν για «αραβοποίηση της Γαλλίας» ή ακόμα και για «ιδεολογία υποταγής».

Να τα πάρουμε όμως από την αρχή. Η ιδέα προέκυψε από μία σύσταση μίας μελέτης του Ινστιτούτου Montaigne με τίτλο «Στην καρδιά της παραγωγής του ισλαμισμού» σχετικά με τον ισλαμικό φονταμενταλισμό και το πώς αυτός πρέπει να καταπολεμηθεί χωρίς να υπάρξει καμία έκπτωση στο δικαίωμα της ανεξιθρησκίας για τους μουσουλμάνους. Η μελέτη αυτή είδε το φως της δημοσιότητας στις 8 Σεπτεμβρίου και ο συγγραφέας της Hakim El Karoui αναγκάστηκε να δώσει πολλές εξηγήσεις στα μίντια για να την υποστηρίξει.

Σε μία από τις συνεντεύξεις του στο RTL ότι μέσα σε μία εικοσαετία ο αριθμός των μαθητών που μαθαίνουν αραβικά στο γυμνάσιο και στο λύκειο έχει μειωθεί στο μισό ενώ ο αριθμός όσων τα μαθαίνουν στα τζαμιά, έχει δεκαπλασιαστεί. Προσπαθώντας να τεκμηριώσει πως τελικά η πρότασή του προλαμβάνει την ριζοσπαστικοποίηση πρόσθεσε μάλιστα ειρωνικά ότι «αν θέλουμε να στείλουμε τόσους μικρούς Γάλλους στα τζαμιά, μπορούμε και να μην διδάσκουμε καθόλου αραβικά στο σχολείο».

Την επόμενη κιόλας ημέρα, ο υπουργός Παιδείας Jean-Michel Blanquer σε μία δικιά του συνέντευξη σχετικά επιβεβαίωσε την πρόθεσή του να ενισχυθεί η εκμάθηση αραβικών, ρωσικών και κινέζικων στα σχολεία. «Πρέπει να δώσουμε κύρος σε αυτές τις γλώσσες. Τα αραβικά είναι μία σπουδαία λογοτεχνική γλώσσα που πρέπει να διδάσκεται όχι μόνο σε ανθρώπους που έχουν αντίστοιχες ρίζες αλλά σε περισσότερους».

Η κατάσταση σήμερα

Τι συμβαίνει όμως πραγματικά με τα αραβικά σήμερα; Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε η εφημερίδα Le Monde ο αριθμός των μαθητών που διδάσκεται τα αραβικά ως δεύτερη ή τρίτη ξένη γλώσσα έχει διπλασιαστεί μέσα σε 10 χρόνια, ωστόσο «παραμένει ακόμα ένα περιθωριακό μάθημα». Πιο συγκεκριμένα και σύμφωνα πάντα με την ίδια πηγή, το 2007 διδάχτηκαν αραβικά 6.512 μαθητές ενώ το 2017 ο αριθμός ανέβηκε στους 11.174. Πιο αναλυτικά και όσον αφορά στο σχολικό έτος 2017-2018:

• 567 μαθητές διδάχτηκαν αραβικά στο δημοτικό (0,008% του συνόλου)
• 4.573 μαθητές διδάχτηκαν αραβικά στο γυμνάσιο (0,14% του συνόλου)
• 6.601 μαθητές διδάχτηκαν αραβικά στο λύκειο (0,29% του συνόλου)

Η «περιθωριοποίηση» αυτή που περιγράφει το ρεπορτάζ της εφημερίδας, προδίδεται και από το γεγονός ότι ενώ οι αραβόφωνοι μαθητές αυξάνονται μόνο πέντε νέες θέσεις καθηγητών αραβικών άνοιξαν σε όλα τα σχολεία της χώρας την ίδια σχολική χρονιά. Τυπικά ωστόσο, όλοι οι Γάλλοι μαθητές από την ηλικία των 7 ετών μπορούν να επιλέξουν μία γλώσσα ανάμεσα στα αραβικά, τα γερμανικά, τα αγγλικά, τα κινέζικα, τα ισπανικά, τα ιταλικά, τα πορτογαλικά και τα ρωσικά. 

Μουσουλμανικά σχολεία

Ο θεσμός των «ιδιωτικών εκτός σύμβασης σχολείων» δεν είναι κάτι που συναντάμε μόνο στη Γαλλία αλλά είναι αυτός που εκεί ενοχοποιείται πολύ συχνά και με πολλές αφορμές. Ο γαλλικός νόμος προβλέπει ότι μπορούν να υπάρχουν εκπαιδευτικά ιδρύματα που δεν έχουν υπογράψει σύμβαση με το κράτος, δεν λαμβάνουν έτσι καμία χρηματοδότηση και διαθέτουν μία σχετική αυτονομία στο πρόγραμμά τους αλλά και στις διδακτικές τους μεθόδους. Σύμφωνα με μία έρευνα που δημοσίευσε το περιοδικό L’Obs το 2017 υπήρχαν συνολικά 1.300 επίσημα καταγεγραμμένα τέτοια σχολεία σε όλη τη χώρα. Από αυτά περίπου τα 200 ήταν θρησκευτικού χαρακτήρα καθολικά, 60 μουσουλμανικά και 50 εβραϊκά.

Τα 60 αυτά μουσουλμανικά σχολεία συγκέντρωναν πάντα την κριτική πολλών. Μάλιστα το 2016 ένα τέτοιο σχολείο, το λεγόμενο Al-Badr στην Τουλούζη είχε κλείσει μετά από δικαστική απόφαση αφού διαπιστώθηκε ότι όλη η διδακτική του ύλη επικεντρώνονταν με ακατάλληλο τρόπο στην ισλαμική εκπαίδευση και από το πρόγραμμα έλειπαν εντελώς μαθήματα όπως η ιστορία ή η φυσική και αντίθετα, δίνονταν ιδιαίτερη έμφαση στην καθημερινή μελέτη του Κορανίου.

Είχε προηγηθεί μετά από σειρά αποκαλύψεων μία προσπάθεια της τότε υπουργού Παιδείας και μάλιστα μαροκινής καταγωγής, της Najat Vallaud-Belkacem να ενισχυθεί ο έλεγχος σε διάφορα θρησκευτικά σχολεία και μία αυστηροποίηση των κανόνων ίδρυσης και λειτουργίας τους. Η μεγάλη αλήθεια όμως ήταν και παραμένει μία: κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τον αριθμό των θρησκευτικών σχολείων –και ιδιαίτερα των μουσουλμανικών– αφού δεν λειτουργούν πάντα νόμιμα και ανοιχτά. Υπάρχουν οργανώσεις ή ιδρύματα που λειτουργούν τέτοια μικρά παράνομα σχολεία χωρίς την επίβλεψη του κράτους, κάτι σαν ολοήμερα κατηχητικά μιλώντας με ελληνικούς όρους.

Αντιδράσεις

Ο εκπρόσωπος τύπου των Ρεπουμπλικανών Laurence Sailliet όταν κυκλοφόρησε η είδηση για ενίσχυση της διδασκαλίας των αραβικών αντέδρασε άμεσα κάνοντας λόγο για «προσαρμογή στο πρόβλημα και όχι λύση» ενώ αναρωτήθηκε μιλώντας σε ραδιοφωνικό σταθμό «πως γίνεται σήμερα όλες μας οι προσπάθειες να μην επικεντρώνονται στην διδασκαλία της γαλλικής γλώσσας;».

Από την πλευρά του, ο πρώην υπουργός Παιδείας του Ζακ Σιράκ, ο Luc Ferry, απαντώντας σχετικά στο τηλεοπτικό δίκτυο Europe 1 αναρωτήθηκε αν τελικά η πρόταση αυτή έρχεται να πολεμήσει τον ισλαμισμό ή να τον εισάγει στην εθνική παιδεία. Όπως είναι φυσικό, έντονες ήταν και οι αντιδράσεις των ακροδεξιών κομμάτων με βουλευτές του Εθνικού Συναγερμού (του πρώην Εθνικού Μετώπου της Μαρίν Λε Πεν) να χαρακτηρίζουν την πρόταση «παράλογη» κρίνοντας ότι η δεν απαντάει σε καμία πραγματική ανάγκη.

Μετά από αυτό το ομαδικό πέσιμο, ο υπουργός Παιδείας Jean-Michel Blanquer απάντησε μέσω twitter ζητώντας να σταματήσει η καρικατούρα και επιμένοντας ότι οι πράξεις του στοχεύουν –χωρίς καμία ταλάντευση– ενάντια στον ισλαμικό φονταμενταλισμό. «Ποτέ δεν είπα ότι τα αραβικά πρέπει να γίνουν υποχρεωτικά στο δημοτικό», δήλωσε την επόμενη ημέρα σε συνέντευξή του, εξηγώντας ότι τα μέσα έχουν όχι μόνο διογκώσει αλλά και παραποιήσει εντελώς την πρότασή του και τα όσα έχει πει σχετικά. «Ίσα ίσα επιδιώκουμε να ξεχωρίσουμε την αραβική γλώσσα από τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό», πρόσθεσε.

Ο υπουργός, τέλος, υπογράμμισε ότι η πολιτεία επιθυμεί με το μέτρο αυτό να επανακτήσει τον έλεγχο των δασκάλων και καθηγητών που διδάσκουν ξένες γλώσσες και να αυξήσει τελικά τους εκπαιδευτικούς που θα έχουν νόμιμη άδεια διδασκαλίας από το υπουργείο. Αναμένοντας την συνέχεια της διαμάχης, ας κρατήσουμε στο μυαλό μας ότι σύμφωνα με μελέτη του υπουργείου Πολιτισμού πάνω από 3 εκατομμύρια κάτοικοι χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση την αραβική γλώσσα.