Το φθινόπωρο του 1916 οι κανόνες του πολέμου άλλαξαν για πάντα. Τα πρώτα τανκς έκαναν την εμφάνισή τους στη βόρεια Γαλλία και στις 15 Σεπτεμβρίου ρίχτηκαν στην μάχη ενάντια στους Γερμανούς. Τα πρώτα τεράστια αυτά σιδερένια οχήματα - όπλα ήταν βρετανικά και λανσαρίστηκαν στην ιστορική πλέον Μάχη του Σόμμ, μία από τις πιο αιματηρές μάχες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.
Τα τανκς δεν ήταν μόνο ασταμάτητες μηχανές θανάτου αλλά και ένα αήττητο όπλο. Όσο κι αν οι Γερμανοί προσπαθούσαν να τα εξουδετερώσουν ή έστω να τα χτυπήσουν με όσα όπλα διέθεταν (και τα όπλα αυτά δεν ήταν λίγα ούτε αδύναμα), τα σιδερένια οχήματα δεν πάθαιναν τίποτα. Το μόνο λοιπόν που τους έμεινε να κάνουν μπροστά στην άγνωστη απειλή των ανίκητων τανκς, ήταν να υποχωρήσουν ή κοινώς να το βάλουν στα πόδια. Είναι χαρακτηριστικό ότι ένας γερμανός στρατιώτης παραδέχτηκε μετά από χρόνια ότι εκείνη την στιγμή φοβήθηκε ότι ο κίνδυνος ήταν τόσο μεγάλος ώστε θα ήταν αναγκασμένοι να επιστρέψουν τρέχοντας μέχρι το Βερολίνο.
Η κατασκευή
Η στρατιωτική τεχνολογία της εποχής ήταν κυρίως αφιερωμένη στην άμυνα. Τα τανκς κατασκευάστηκαν σε καθεστώς άκρας μυστικότητας. Τόσης μυστικότητας, που λέγεται ότι και οι ίδιοι οι εργάτες που τα έφτιαξαν γνώριζαν ότι πρόκειται για κινητές δεξαμενές νερού που είχαν σχεδιαστεί για να μεταφέρουν νερό στα στρατεύματα που βρίσκονταν στην έρημο της Μεσοποταμίας, δηλαδή του σημερινού Ιράκ. Τα αποκαλούσαν «άρματα νερού» ή για συντομία σκέτα άρματα, δηλαδή τανκς. Σύμφωνα με την ιστορία, ήταν ένας βρετανός αξιωματικός που άκουγε στο όνομα Ernest Swinton αυτός που επέλεξε να κρατήσει την ονομασία που είχαν δώσει οι εργάτες στα μηχανήματα και κάπως έτσι, καθιερώθηκε η λέξη τανκς.
50 περίπου τέτοια άρματα μάχης στάλθηκαν λοιπόν στη Γαλλία τον Αύγουστο του 1916 για να ενισχύσουν την προέλαση του βρετανικού στρατού στον ποταμό Σομμ. Το ταξίδι από την Μεγάλη Βρετανία μέχρι την Γαλλία μόνο εύκολο δεν ήταν για τα γιγάντια αυτά οχήματα που ζύγιζαν περίπου 30 τόνους το καθένα και όσους τα συνόδευαν. Πάνω από τα μισά τανκς λέγεται ότι καταστράφηκαν στη διαδρομή και δεν έφτασαν ποτέ στον προορισμό τους.
Η πρεμιέρα
Τα οχήματα ρίχτηκαν στην μάχη στις 15 Σεπτεμβρίου αφού είχε προηγηθεί ελάχιστη προετοιμασία και εκπαίδευση. Γιαυτό και όπως λέγεται, δεν ήταν μόνο οι Γερμανοί αυτοί που τα έχασαν αντικρίζοντας τα τεθωρακισμένα ερπυστριοφόρα αλλά και οι ίδιοι οι Βρετανοί. Σχεδόν κανείς τους δεν είχε ξαναδεί κάτι παρόμοιο και σχεδόν κανείς δεν ήξερε να τα χειρίζεται. Οι στρατιώτες που βρέθηκαν μέσα στα τανκς υπέφεραν από την ζέστη που έβγαζαν οι μηχανές και δυσκολευόντουσαν ιδιαίτερα να χειριστούν τα τεθωρακισμένα.
Εκτός αυτού, δεν υπήρξε ποτέ ο σωστός συντονισμός ενώ δεν υπήρχε την εποχή εκείνη και ενδοεπικοινωνία μεταξύ των οχημάτων. Έτσι τα τανκς, κατόρθωσαν να προωθηθούν μόνο λίγα χιλιόμετρα μέσα στις γραμμές του εχθρού και αυτό βασικά χάρη στην αήττητη δύναμή τους. Νίκησαν δηλαδή ότι νίκησαν αποκλειστικά λόγω όγκου και δύναμης. Παρόλο που ισοπέδωσαν τα πάντα στο πέρασμά τους, η πρώτη επιχείρηση επίθεσης με τα τεθωρακισμένα οχήματα δεν θεωρήθηκε πετυχημένη.
Μαρτυρίες
Στο αρχείο του BBC υπάρχει ακόμα ρεπορτάζ στο οποίο βρετανοί στρατιώτες που βρέθηκαν στο πεδίο, θυμούνται την πρώτη τους επαφή με τα τεθωρακισμένα. Ξεχωρίσαμε μερικές μαρτυρίες:
«Την πρώτη φορά που είδα αυτό το περίεργο όχημα έμεινα εμβρόντητος, δεν είχαμε ξαναδεί τέτοιο πράγμα. Ήταν όλο φτιαγμένο από βαρύ μέταλλο και όταν ήσουν κλεισμένος μέσα έβλεπες έξω μέσα από ένα περισκόπιο. Η ζέστη και η υγρασία μέσα στο τανκ ήταν ανυπόφορη»
«Για μένα όταν πρωτοείδα αυτές τις τεράστιες μηχανές ήταν σαν να έβλεπα έναν εφιάλτη. Κανείς μας δεν ήξερε τι μπορούσαν να κάνουν αυτές οι μηχανές ή πώς να τις χειριστεί, για όλους μας ήταν η πρώτη φορά που βλέπαμε κάτι παρόμοιο».
«Αυτά τα τανκς, όπως τα ονόμαζαν, ήταν τελείως άγνωστα για μας, έπρεπε να μάθουμε να τα οδηγούμε. Αναρωτιόμασταν πόσο γρήγορα μπορούσαν να προχωράνε, πόσα πυροβόλα είχαν, πόσο πάχος είχε το μέταλλο».
«Αυτοί που τα έφεραν στο σημείο που βρισκόμασταν ήταν πολύ περήφανοι για το νέο κατασκεύασμα του αγγλικού στρατού και προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι με αυτά το νέο όπλο στα χέρια μας η νίκη μας στον πόλεμο θα ήταν σίγουρη».
«Η πρώτη φορά που οδήγησα ένα τέτοιο άρμα ήμουν κυριολεκτικά τρομοκρατημένος. Προχωρώντας προς το πεδίο της μάχης το τανκ κόλλησε στη λάσπη και αναγκαστήκαμε να το εγκαταλείψουμε».
«Καθώς πλησιάζαμε στο χωριό και δίναμε μάχη με τους Γερμανούς στρατιώτες ο θόρυβος μέσα στο τανκ ήταν αφόρητος. Οι δε σφαίρες των Γερμανών χτυπούσαν με λύσσα πάνω στο μέταλλο αυξάνοντας έτσι όχι μόνο τον θόρυβο αλλά και την αβάσταχτη ζέστη που αντιμετωπίζαμε μέσα στο τανκ».
