Η τελευταία μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου της αρχαίας Θήρας (Σαντορίνης), γνωστή και ως «μινωική», μία από τις ισχυρότερες στον κόσμο κατά τα τελευταία 4.000 χρόνια, έγινε μετά το 1600 π.Χ., μερικές δεκαετίες πιο πρόσφατα σε σχέση με τις έως τώρα επιστημονικές εκτιμήσεις, σύμφωνα με μια νέα μελέτη ερευνητών από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία.
Εδώ και χρόνια, επιστήμονες από όλο τον κόσμο προσπαθούν να προσδιορίσουν την ακριβή ημερομηνία έκρηξης του ηφαιστείου, η οποία έγινε αισθητή έως την Αίγυπτο και τη Μικρά Ασία, επειδή αποτελεί ορόσημο και σημείο αναφοράς για τη χρονολόγηση πολλών άλλων προϊστορικών συμβάντων και αρχαιολογικών ανακαλύψεων στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Τα ιστορικά-αρχαιολογικά δεδομένα «δείχνουν» μια ημερομηνία μετά το 1600 π.Χ., περίπου στα μέσα του 16ου αιώνα, ενώ άλλα επιστημονικά δεδομένα, όπως η δενδροχρονολόγηση, έως τώρα τοποθετούσαν τη φυσική καταστροφή λίγο παλαιότερα, κατά το τέλος του 17ου αιώνα. Μέχρι πρόσφατα, θεωρείτο ως πιο ακριβής η χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα ενός κλαδιού ελιάς που θάφτηκε στη Θήρα από την τέφρα και, με βάση το οποίο, η ημερομηνία της έκρηξης τοποθετείται μεταξύ 1627 και 1600 π.Χ., με πιο πιθανό το διάστημα μεταξύ 1613 και 1614 π.Χ..
Όμως η νέα αμερικανοβρετανική έρευνα, που βασίζεται σε νέες αναλύσεις δενδροχρονολόγησης, εκτιμά ότι η μινωική έκρηξη είναι κάπως πιο πρόσφατη, μετά το 1600 π.Χ.. Είχε προηγηθεί προ ημερών μια ισραηλινή μελέτη δενδροχρονολόγησης που κατέληγε σε ανάλογο συμπέρασμα, ότι η έκρηξη έγινε 40 έως 50 χρόνια αργότερα σε σχέση με την εκτίμηση για 1627-1600 π.Χ..
Αν όντως ισχύουν οι νέες εκτιμήσεις, τότε για πρώτη φορά η δενδροχρονολόγηση και η αρχαιολογία μιλάνε την ίδια περίπου «γλώσσα». Κάνοντας νέες μετρήσεις στον ραδιενεργό άνθρακα-14 εντός των δακτυλίων των δέντρων, τα οποία ζούσαν την ίδια εποχή με την έκρηξη του ηφαιστείου, οι ερευνητές συμπέραναν ότι η τελευταία συνέβη μεταξύ του 1600 και του 1525 π.Χ.. Αυτή η περίοδος επικαλύπτεται με τις ιστορικές-αρχαιολογικές εκτιμήσεις ότι η έκρηξη έγινε μεταξύ του 1570 και του 1500 π.Χ. (με βάση γραπτά κείμενα στην Αίγυπτο, κεραμικά από ανασκαφές κ.ά.).
Οι ερευνητές των πανεπιστημίων Αριζόνα, Queen's Μπέλφαστ και Σέφιλντ, με επικεφαλής την επίκουρη καθηγήτρια δενδροχρονολόγησης του Πανεπιστημίου της Αριζόνα, Σαρλότ Πίρσον, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Science Advances», ανέλυσαν την ετήσια ανάπτυξη των δακτυλίων 200 αιωνόβιων πεύκων που ζούσαν στις ΗΠΑ μεταξύ του 1700 και του 1500 π.Χ. και άλλων 85 βελανιδιών που ζούσαν στην Ιρλανδία την ίδια περίοδο. Επειδή τα δέντρα αυτά προσθέτουν ένα δακτύλιο κάθε χρόνο, αποτελούν ένα περιβαλλοντικό «αρχείο» μέσα στους αιώνες.
Η τρομερή έκρηξη της Θήρας θεωρείται δεδομένο ότι εκτόξευσε τόσα πολλά υλικά στην ατμόσφαιρα, που ψύχρανε όλη τη Γη για ένα διάστημα, πράγμα το οποίο θα είχε αρνητικές επιπτώσεις στους δακτυλίους ακόμη και δέντρων μακρινών περιοχών, κάνοντάς τους πιο στενούς λόγω του ψυχρότερου κλίματος. Αυτό ακριβώς βρήκαν οι ερευνητές σε τέσσερις ξεχωριστούς δακτυλίους τεσσάρων διαφορετικών ετών οι επιστήμονες, κάτι που τους οδήγησε στις νέες εκτιμήσεις τους για τη μινωική έκρηξη.
«Η χρονολόγηση της έκρηξης της Θήρας μπορεί να δημιουργήσει ένα χρονολόγιο για την αρχαία Αίγυπτο, Ελλάδα, Τουρκία και την υπόλοιπη Μεσόγειο σε μια τόσο κρίσιμη καμπή του αρχαίου κόσμου. Αυτό που μπορούμε να πούμε τώρα, είναι ότι τα στοιχεία του ραδιενεργού άνθρακα είναι πια συμβατά με τα αρχαιολογικά στοιχεία για την έκρηξη της Θήρας τον 16ο αιώνα», δήλωσε η Πίρσον.
12°
