Η μέρα που ξεκίνησε ο Μάης του ’68

Μπορεί ό,τι έγινε τον Μάρτιο του 1968 να έγινε σε τοπικό επίπεδο, κατάφερε όμως να αποτελέσει την πρώτη σπίθα της μεγαλύτερης φοιτητικής κινητοποίησης που γνώρισε η Ευρώπη. Όλα ξεκίνησαν στις 22 Μαρτίου στη Ναντέρ και στο ομώνυμο πανεπιστήμιό της. Ήταν ένα αυθόρμητο φοιτητικό κίνημα μέσα στις σχολές που έφτασε δύο μήνες αργότερα στα πανεπιστήμια του Παρισιού, πριν εξαπλωθεί στους εργάτες και τους εργαζόμενους. Τροτσκιστές, αναρχικοί, λενινινιστές, μαοϊκοί και πολλοί άλλοι ανένταχτοι βρήκαν επιτέλους κοινούς εχθρούς: τη δημόσια τάξη, τον πόλεμο του Βιετνάμ, τον συντηρητισμό, τον ιμπεριαλισμό και τον γκωλισμό εκ του Στρατηγού Ντε Γκωλ, τότε προέδρου της Γαλλίας. Αφορμή όλων στάθηκε το επίκαιρο τότε αίτημα να μπορούν τα αγόρια να εισέρχονται στους ορόφους των κοριτσιών στις φοιτητικές εστίες.

Δύο μέρες νωρίτερα, στις 20 Μαρτίου, είχε οργανωθεί στο Παρίσι μία διαδήλωση «για τη νίκη του βιετναμέζικου λαού ενάντια στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό» στη διάρκεια της οποίας κάποιοι πέταξαν πέτρες στην έδρα της εταιρίας American Express και έγιναν έξι συλλήψεις. Ο ένας εκ των συλληφθέντων ήταν φοιτητής στη Ναντέρ. 

Στις 22 Μαρτίου συγκαλείται γενική συνέλευση όπου συμμετέχουν 600 με 700 άτομα και ζητούν την απελευθέρωση των συμφοιτητών τους. Το απόγευμα αποφασίζεται η κατάληψη του τελευταίου ορόφου του κτιρίου διοίκησης του πανεπιστημίου για έναν επιπλέον συμβολικό λόγο, καθώς εκεί συνεδριάζει το συμβούλιο το οποίο αποφασίζει τις αποβολές και τις τιμωρίες των φοιτητών. Στις 9 το βράδυ, 150 περίπου φοιτητές, εκμεταλλευόμενοι μία πόρτα που βρέθηκε τυχαία ανοιχτή, εισέρχονται στον όγδοο όροφο και μπαίνουν στην αίθουσα του συμβουλίου των καθηγητών. Αργότερα, την ίδια νύχτα, ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, επικεφαλής της αντιπροσωπείας των φοιτητών, ανακοινώνει το νέο στους παρευρισκόμενους στο τέλος μίας συναυλίας που γίνεται σε αμφιθέατρο του πανεπιστημίου. Στο μεταξύ, στον όγδοο όροφο, μία επιτροπή συντάσσει το μανιφέστο και τις διεκδικήσεις των φοιτητών: αντιιμπεριαλισμός, αστυνομική καταπίεση, κριτική του πανεπιστημίου και του καπιταλισμού. Το κείμενο τελειώνει με μία προειδοποίηση: «Σε κάθε νέα απόπειρα καταστολής, θα απαντάμε με ακόμα πιο ριζοσπαστικό τρόπο». Το κείμενο εγκρίνεται κατά πλειοψηφία με τρεις αποχές και δύο όχι. Γρήγορα θα μοιραστεί παντού τυπωμένο σε μικρά τρικάκια. 

Η πρώτη αυτή κατάληψη θα τελειώσει γύρω στις τρεις τα ξημερώματα, όταν οι φοιτητές θα ενημερωθούν για την απελευθέρωση των ακτιβιστών που είχαν συλληφθεί στη διαδήλωση της 20ης Μαρτίου. Διάφορες συλλογικότητες διοργανώνουν, στο μεταξύ, συζητήσεις μέσα στους χώρους του πανεπιστημίου, ενώ ο πρύτανης απαντάει με διήμερη αναστολή των μαθημάτων για να εμποδίσει τις συναθροίσεις αυτές που θεωρεί επικίνδυνες.

Είχαν προηγηθεί ζυμώσεις, γεγονότα και κυρίως διεκδικήσεις ποτισμένες με νεανικό νεύρο. Και φυσικά είχαν προηγηθεί και άλλα αντίστοιχα γεγονότα την ίδια εποχή σε άλλες χώρες που άναψαν τη φλόγα στις καρδιές των φοιτητών. Έναν χρόνο πριν, στα τέλη Μαρτίου του 1967 και ενώ στην Ελλάδα οι συνταγματάρχες βάζουν τις τελευταίες πινελιές στο σχέδιό τους για το πραξικόπημα, στη Ναντέρ 60 περίπου φοιτητές καταλαμβάνουν με τρόπο εντελώς αυθόρμητο και χωρίς σχέδιο έναν χώρο στην πανεπιστημιακή εστία. Διεκδικούν την ελεύθερη μετακίνηση όλων των φοιτητών σε όλους τους χώρους της εστίας και διαμαρτύρονται καθώς τα κορίτσια μπορούν να μπαίνουν στα κτίρια των αγοριών, ενώ το αντίθετο απαγορεύεται. Ο πρύτανης καλεί αμέσως την αστυνομία, η οποία όμως δεν μπαίνει μέσα αφού της το απαγορεύει το πανεπιστημιακό άσυλο και έτσι 25 περίπου φοιτητές μένουν στη θέση τους για μία ολόκληρη εβδομάδα ατρόμητοι. Μετά από πολλές διαπραγματεύσεις καταφέρνουν να ανταλλάξουν την αποχώρησή τους με τη βεβαίωση ότι δεν θα υπάρξουν κυρώσεις. Ωστόσο, λίγες ημέρες αργότερα και παρά τη συμφωνία, οι φοιτητές λαμβάνουν μία επιστολή που τους ενημερώνει ότι αποβάλλονται από το πανεπιστήμιο επειδή «παραβίασαν τον εσωτερικό κανονισμό». Οι κινητοποιήσεις αλλά και οι ζυμώσεις ουσιαστικά έκτοτε δεν σταμάτησαν ποτέ στη Ναντέρ αλλά ούτε και οι διώξεις και οι αποβολές των φοιτητών. 

Στις αρχές Ιανουαρίου του 1968, έρχεται στη Ναντέρ ο υπουργός Νεολαίας και Αθλητισμού Φρανσουά Μισόφ για να εγκαινιάσει τη νέα πισίνα. Ο Κον-Μπεντίτ του την πέφτει κανονικά και με ύφος σοβαρό, όπως έχει γραφτεί, του λέει:

«Κύριε υπουργέ, είδα το βιβλίο σας για τη νεολαία. Σε 300 σελίδες, δεν υπάρχει ούτε μία λέξη για τα σεξουαλικά προβλήματα των νέων».

Ο υπουργός του απαντά: «Έτσι όπως σας βλέπω, θα γνωρίζετε σίγουρα καλά αυτά τα προβλήματα» και του προτείνει μία βουτιά στην πισίνα. «Ορίστε μία απάντηση άξια του επιπέδου της χιτλερικής νεολαίας», του ανταπαντά ο Κον-Μπεντίτ. Στα τέλη του ίδιου μήνα και ενώ ο Κον-Μπεντίτ που έχει γερμανική υπηκοότητα κινδυνεύει με απέλαση, μία ομάδα φοιτητών οργανώνει διαδήλωση που καταλήγει σε ταραχές και βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία. Λίγους μήνες αργότερα, τον Απρίλιο, ο Κον-Μπεντίτ συλλαμβάνεται και αμέσως ξεκινά μία εκτεταμένη απεργία στη Ναντέρ.

Στις 2 Μαΐου 1968, οργανώνεται στη Ναντέρ μία «Αντιιμπεριαλιστική Ημέρα» όπου οι φοιτητές ζητούν να μπορούν να οργανώνουν πολιτικές συγκεντρώσεις στους χώρους του πανεπιστημίου. Το απόγευμα μία ομάδα 300 περίπου φοιτητών διώχνουν τον καθηγητή από την αίθουσα που είχε μάθημα για να προβάλουν κινηματογραφικά έργα. Ο πρύτανης επικοινωνεί αμέσως με τον υπουργό και από κοινού αποφασίζουν την επ’ αόριστον αναστολή των μαθημάτων στο ίδρυμα. Με τη Ναντέρ κλειστή, οι φοιτητές της πηγαίνουν στο Παρίσι και φυσικά καταλήγουν στη Σορβόννη.

Το μεσημέρι της 3ης Μαΐου καταλαμβάνουν το κτίριο. Ο πρύτανης ζητάει αστυνομική επέμβαση και το ίδιο απόγευμα το κτίριο εκκενώνεται και 300 περίπου φοιτητές προσάγονται από τις αρχές. Το νέο ταξιδεύει γρήγορα και το σύνολο των φοιτητών αρχίζει να κινητοποιείται. 

Δεν χρειάστηκαν παρά λίγες ώρες για να στηθούν τα πρώτα οδοφράγματα στο Καρτιέ Λατέν και να γίνουν οι πρώτες βίαιες συγκρούσεις φοιτητών – αστυνομικών. Μόνο εκείνη η νύχτα άφησε πίσω της περίπου 500 τραυματίες και 600 προσαχθέντες μεταξύ των οποίων και ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ. Ο Μάης του '68 έχει ξεκινήσει.

Η πρώτη συνέντευξη του Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ

Στις 22 Μαρτίου 1968, 300 περίπου φοιτητές καταλαμβάνουν το κτίριο διοίκησης του πανεπιστημίου της Ναντέρ, λίγο έξω από το Παρίσι. Είχε προηγηθεί η σύλληψη ακτιβιστών φοιτητών που διαμαρτύρονταν ενάντια στον πόλεμο στο Βιετνάμ. Ανάμεσά τους, ένας Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ. 

Λίγες ημέρες αργότερα, μιλάει στο μικρόφωνο ραδιοφωνικού σταθμού και εξηγεί: «Θέλουμε σε όλα τα πανεπιστήμια να μπορούμε να εκφραζόμαστε ελεύθερα πολιτικά. Γι’ αυτό ξεκινάμε την κινητοποίησή μας. Όχι για να παρενοχλήσουμε τη λειτουργία του πανεπιστημίου, όπως πολλοί λένε. Αλλά απλούστατα να πούμε ότι πρέπει να μάθουμε να ζούμε μέσα στις σχολές μαζί με την πολιτική. Το πανεπιστήμιο εκπροσωπεί έναν πολιτικό θεσμό. Γι’ αυτό και είναι εντελώς παράλογο, αφού τα μαθήματα κοινωνιολογίας έχουν πολιτικό περιεχόμενο, να μην μπορούν να εκφραστούν οι φοιτητές». Σε ερώτηση αν η αστυνομία απαγορεύσει την είσοδο στους φοιτητές, απαντά: «Δεν υπάρχουν προφήτες. Θα γίνει ό,τι πρέπει να γίνει. Αυτό είναι όλο».