Νέλσον Μαντέλα: 100 χρόνια από τη γέννηση του Μαντίμπα

Ο Rolihlahla Mandela γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου του 1918 στο Transkei της Νοτίου Αφρικής. Οι γονείς του του έδωσαν το όνομα Νέλσον, το οποίο ανήκε στον αγαπημένο δάσκαλο του μικρού Μαντέλα. Ο πατέρας του Χένρι ήταν σύμβουλος της βασιλικής οικογένειας Thembu.

Πολιτικός βίος

Σπούδασε πρώτα στο πανεπιστήμιο του Fort Hare και αργότερα στο πανεπιστήμιο Witwatersrand. Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή το 1942 και άρχισε να ασχολείται ενεργά με την πολιτική. Έγινε μέλος του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου (ANC), το πρώτο πολυφυλετικό κίνημα της Νοτίου Αφρικής.

Ωστόσο, το 1948 το Εθνικό Κόμμα ανέρχεται στην εξουσία και εφαρμόζει την πολιτική του «απάρτχαϊντ», η οποία καθόριζε και επέβαλε τη διάκριση των ανθρωπίνων ομάδων μέσα σε ένα κράτος βάσει φυλετικών κριτηρίων σε καθορισμένες γεωγραφικές περιοχές. Το ANC κηρύσσει παθητική αντίσταση απέναντι σε κάθε νέα νομοθεσία του ρατσιστικού καθεστώτος. Στα τέλη του δεκαετίας του ’50 ο Νέλσον Μαντέλα αναρριχείται στη θέση του αντιπροέδρου στο ANC και μαζί με τον φίλο του Ολιβιέ Τάμπο αποφασίζουν να χαράξουν μια πιο αγωνιστική πορεία απέναντι στο απάρτχαϊντ. Το 1956 οδηγείται ενώπιον της δικαιοσύνης κατηγορούμενος για εσχάτη προδοσία και μετά από μία δίκη πέντε ετών αθωώνεται.

Μετά το Sharpeville

Τον Μάρτιο του 1960, 69 μαύροι διαδηλωτές κατά του ρατσιστικού καθεστώτος σκοτώνονται από την αστυνομία στην πόλη Sharpeville. Η κυβέρνηση κηρύσσει τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και θέτει εκτός νόμου το Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο. Αυτό σημαίνει και το τέλος της παθητικής αντίστασης.

Ο Νέλσον Μαντέλα συμβάλλει στη δημιουργία της στρατιωτικής μαχητικής πτέρυγας του ANC. Η πτέρυγα ονομάζεται Umkhonto we Sizwe (σ.σ. Το Δόρυ του Έθνους). Ως επικεφαλής αυτής της πτέρυγας ο Νέλσον Μαντέλα φεύγει στο εξωτερικό για να λάβει στρατιωτική εκπαίδευση αλλά και να βρει υποστηρικτές από τη διεθνή κοινότητα.

Τα χρόνια της φυλακής

Κατά την επιστροφή στην πατρίδα του συλλαμβάνεται και καταδικάζεται σε φυλάκιση πέντε ετών. Το 1963 ο Μαντέλα μαζί με άλλους ηγέτες του ANC δικάζονται με την κατηγορία της βίαιης ανατροπής της κυβέρνησης. Την επόμενη χρονιά καταδικάζεται σε ισόβια κάθειρξη. Οδηγείται πρώτα στις φυλακές της νήσου Ρόμπεν, ανοικτά των ακτών του Κέιπ Τάουν, και αργότερα στις φυλακές Πολσμούρ στην ενδοχώρα.

Μέσα από τη φυλακή ο Μαντέλα επέφερε το μεγαλύτερο πλήγμα στο ρατσιστικό καθεστώς, καθώς κατάφερε να γίνει παγκόσμιο σύμβολο της αντίστασης κατά του απάρτχαϊντ και εν γένει των φυλετικών διακρίσεων.

Το 1990, η νοτιοαφρικανική ηγεσία υποχωρεί εξαιτίας των πιέσεων που δέχεται από το εξωτερικό και το εσωτερικό της χώρας και αποφασίζει να απελευθερώσει τον Νέλσον Μαντέλα. Παράλληλα νομιμοποιεί το κόμμα ANC και ο Μαντέλα αναλαμβάνει την προεδρία.

Παγκόσμιος ηγέτης

Το 1993 η διεθνής κοινότητα απονέμει στον Νέλσον Μαντέλα και στον τότε πρόεδρο της Νοτίου Αφρικής Φρεντερίκ ντε Κλερκ το νομπέλ Ειρήνης. Και την επόμενη χρονιά–σταθμό διενεργούνται στη Νότιο Αφρική οι πρώτες πολυφυλετικές εκλογές με τον Μαντέλα να βγαίνει νικητής. Είναι ο πρώτος μαύρος πρόεδρος στην ιστορία της χώρας.

Το 1998 ο Μαντέλα παντρεύεται για τρίτη φορά. Η νέα σύζυγός του είναι η Γκράσα Μασέλ, χήρα του προέδρου της Μοζαμβίκης. Η δεύτερη σύζυγος του Μαντέλα, Γουίνι με την οποία παντρεύτηκε το 1958 και χώρισε το 1996, παραμένει ενεργή αγωνίστρια κατά των φυλετικών διακρίσεων. Ο Νέλσον Μαντέλα άφησε την ηγεσία του κόμματός του το 1997 και το 1999 αποχώρησε από την προεδρία. Το 2004 ο πρώτος μαύρος ηγέτης της Νοτίου Αφρικής αποσύρεται από το δημόσιο βίο, αλλά συνέχισε το φιλανθρωπικό έργο.

Χρονολόγιο

1918: Γεννήθηκε στο Ανατολικό Ακρωτήρι

1943: Γίνεται μέλος του Εθνικού Αφρικανικού Κογκρέσου

1956: Κατηγορείται για εσχάτη προδοσία. Αποσύρεται όλο το κατηγορητήριο

1962: Συλλαμβάνεται και κατηγορείται για δολιοφθορά και καταδικάζεται σε φυλάκιση πέντε ετών

1990: Αποφυλακίζεται από τις φυλακές στη νήσο Ρόμπεν

1993: Του απονέμεται το νομπέλ Ειρήνης

1994: Εκλέγεται πρόεδρος της Νοτίου Αφρικής. Είναι ο πρώτος μαύρος πρόεδρος στην ιστορία της χώρας

1999: Αποχωρεί από την προεδρία

2004: Αποσύρεται από το δημόσιο βίο

2010: Τελευταία δημόσια εμφάνιση στον τελικό του Παγκοσμίου Κυπέλλου, το οποίο διοργανώθηκε στη Νότιο Αφρική

Επίλογος με τα λόγια του Μαντέλα

«Δεν στρεφόμαστε κατά των λευκών, αλλά κατά της λευκής άριας ανωτερότητας… έχουμε ξανά και ξανά καταδικάσει τις φυλετικές διακρίσεις από όποια πλευρά κι αν προωθούνται» - 1961, κατά την ακροαματική διαδικασία στην οποία κατηγορούνταν για εσχάτη προδοσία

«Ποτέ, ποτέ, ποτέ ξανά αυτή η όμορφη χώρα δεν θα βιώσει την καταπίεση του ενός πολίτη εις βάρος του άλλου» - 1994, ομιλία κατά την ανάληψη της προεδρίας

«Στη φυλακή έρχεσαι αντιμέτωπος με το χρόνο. Δεν υπάρχει τίποτε πιο τρομακτικό»

«Μόνο οι ελεύθεροι άνθρωποι μπορούν να κάνουν διαπραγματεύσεις. Οι φυλακισμένοι δεν κλείνουν συμφωνίες»

«Είναι μοναδικό το να επιστρέφεις σε ένα μέρος που δεν έχει αλλάξει καθόλου και να συνειδητοποιείς πόσο έχεις αλλάξει εσύ ο ίδιος»

«Είμαι αθεράπευτα αισιόδοξος. Δεν μπορώ να πω αν είμαι από τη φύση μου έτσι ή είναι κάτι που το καλλιέργησα με τα χρόνια. Ο αισιόδοξος είναι αυτός που μπορεί να αντικρίζει κατάματα τον ήλιο, να μην τυφλώνεται από το φως του και να συνεχίζει να προχωρά στο δρόμο του. Υπήρξαν πολλές σκοτεινές στιγμές με την πίστη στο καλό της ανθρωπότητας να δοκιμάζεται, αλλά δεν θέλησα ποτέ να παραδοθώ στην απελπισία. Στην απελπισία βρίσκεται η ήττα και ο θάνατος»