Οι ρώσοι πράκτορες χειραγώγησαν εκατομμύρια χρήστες των social media, επιδρώντας στο αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών

Ρώσοι πράκτορες, που ήθελαν να επηρεάσουν τους Αμερικανούς πολίτες και να σπείρουν πολιτικές διχόνοιες μεταξύ τους, «φύτεψαν» περίπου 80.000 αναρτήσεις στο Facebook, τις οποίες είδαν έως 126 εκατομμύρια χρήστες (περίπου οι μισοί ψηφοφόροι στις ΗΠΑ), ενώ παράλληλα έκαναν πάνω από 131.000 «τιτιβίσματα» στο Twitter και ανάρτησαν περισσότερα από 1.100 βίντεο στο YouTube.

Αυτά τα στοιχεία, σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», το πρακτορείο Ρόιτερς και το BBC, αποκαλύπτουν οι ίδιες οι εταιρείες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, σε γραπτές εκθέσεις τους που έστειλαν στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, το οποίο διερευνά τη ρωσική υπόγεια επιρροή στις αμερικανικές εκλογές του 2016, κάτι που το Κρεμλίνο συνεχίζει να αρνείται κατηγορηματικά.

Οι νέες πληροφορίες δίνουν νέα διάσταση στις καταγγελλόμενες ρωσικές προσπάθειες επέμβασης στην αμερικανική πολιτική σκηνή με «όπλο» τις ίδιες τις παντοδύναμες αμερικανικές τεχνολογικές πλατφόρμες, ιδίως το Facebook. Το μεγαλύτερο στον κόσμο αμερικανικό κοινωνικό δίκτυο δήλωσε ότι η Υπηρεσία Διαδικτυακών Ερευνών, μια σκιώδης υπηρεσία που φέρεται να συνδέεται με το Κρεμλίνο, έκανε 80.000 κατευθυνόμενες αναρτήσεις, τις οποίες είδαν περίπου 29 εκατομμύρια χρήστες μεταξύ Ιανουαρίου 2015 και Αυγούστου 2017. Στη συνέχεια, μέσω διάχυσης τους (με like, share κ.α.), τα μηνύματα αυτά έφθασαν σε 126 εκατ. χρήστες.

Το Facebook ακόμη ανέφερε ότι βρήκε και διέγραψε πάνω από 170 λογαριασμούς του Instagram, από όπου είχαν γίνει άλλες 120.000 αναρτήσεις με περιεχόμενο συνδεόμενο με τη ρωσική επιρροή. Είχε προηγηθεί η αποκάλυψη ότι το Facebook είχε εντοπίσει διαφημίσεις αξίας άνω των 100.000 δολαρίων, που είχαν πληρωθεί από τη ρωσική Υπηρεσία Διαδικτυακών Ερευνών.

Οι περισσότερες αναρτήσεις στο Facebook δεν ήσαν άμεσα πολιτικού περιεχομένου αλλά, σύμφωνα με το νομικό σύμβουλο του δικτύου Κόλιν Στρετς, ο οποίος θα καταθέσει στο Κογκρέσο, αποτελούσαν «μια ύπουλη προσπάθεια να διχάσουν τους ανθρώπους» μέσα από «βαθιά ενοχλητικά» μηνύματα, τα οποία αφορούσαν ένα μεγάλο εύρος θεμάτων φυλετικών, θρησκευτικών, δικαιωμάτων των ομοφυλόφιλων και των διεμφυλικών, οπλοκατοχής κ.α.

Ο Στρετς διαβεβαίωσε ότι το Facebook «είναι αποφασισμένο να αποτρέψει κάτι τέτοιο να συμβεί ξανά». Από την άλλη, το Facebook επεσήμανε ότι οι συνδεόμενες με τη Ρωσία αναρτήσεις αποτελούν ένα ελάχιστο ποσοστό των δισεκατομμυρίων αναρτήσεων των χρηστών του.

Το Twitter ανέφερε ότι ανακάλυψε και διέγραψε 2.752 λογαριασμούς συνεδόμενους με την ίδια ρωσική Υπηρεσία Διαδικτυακών Ερευνών μεταξύ Σεπτεμβρίου-Νοεμβρίου 2016, από τους οποίους εστάλησαν περίπου 131.000 tweets. Ακόμη, εντόπισε περισσότερους από 36.000 αυτοματοποιημένους λογαριασμούς, που στο ίδιο τρίμηνο είχαν κάνει 1,4 εκατομμύρια αναρτήσεις (συνδεόμενες επίσης με τη Ρωσία) σχετικά με τις προεδρικές εκλογές και τις οποίες είχαν δει οι χρήστες περίπου 288 εκατομμύρια φορές. Το Twitter επεσήμανε ότι αυτά τα 1,4 εκατ. μηνύματα ήσαν λιγότερα από το 1% των συνολικών «τιτιβισμάτων» της προεκλογικής περιόδου.

Η Google, στη δική της δήλωση στο Κογκρέσο, αναφέρει ότι βρήκε ενδείξεις πως η ρωσική Υπηρεσία Διαδικτυακών Ερευνών είχε αγοράσει διαφημίσεις και είχε δημιουργήσει «κανάλια» στο YouTube για να «ανεβάζει» σύντομης διάρκειας βίντεο με διχαστικό κοινωνικό περιεχόμενο για τις φυλετικές σχέσες, τη συμπεριφορά των αστυνομικών στις ΗΠΑ, τη Συρία κ.α.

Σύμφωνα με τη Google, 18 κανάλια του YouTube «πιθανώς σχετίζονταν» με ρώσους πράκτορες που αναρτούσαν βίντεο. Συνολικά, εκτιμάται ότι αναρτήθηκαν περισσότερα από 1.100 τέτοια βίντεο συνολικής διάρκειας 43 ωρών μεταξύ 2015-καλοκαιριού 2017. Αλλά σχετικά λίγοι χρήστες τα είδαν (περίπου 309.000 φορές), ενώ μόνο το 3% αυτών των βίντεο είχαν πάνω από 5.000 «χτυπήματα». Η Google διαβεβαιώνει ότι βρήκε ενδείξεις μόνο περιορισμένης ρωσικής παρέμβασης στις υπηρεσίες της.

Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τους αναλυτές, για το Facebook, το Twitter και τη Google η ανακάλυψη ρωσικού «δαχτύλου» στα του οίκου τους αποτελεί μια αφύπνιση, καθώς δείχνει ότι είναι δυνατό να χειραγωγηθούν όχι κατ' ανάγκη για καλό σκοπό. Γι' αυτό, το Facebook μόλις ανακοίνωσε μια πιο αυστηρή πολιτική διαφάνειας σχετικά με το ποιός πληρώνει για τις πολιτικές διαφημίσεις στο δίκτυό του, κάτι που προτίθεται να κάνει και η Google.

Η τελευταία πάντως ξεκαθάρισε ότι δεν θα κινηθεί εναντίον του ρωσικού καναλιού RT, που έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο κοινό στο YouTube, παρόλο που οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες θεωρούν το RT βασικό εργαλείο προπαγάνδας του Κρεμλίνου. Αντίθετα, το Twitter έκανε γνωστό ότι θα απαγορεύσει τόσο το RT όσο και το επίσης ρωσικό Sputnik.