Εμπειρίες, σκέψεις και εικόνες λίγες μέρες μετά την επιστροφή από την Αϊτή. Η Ηρώ Βαρσαμή, συνιδρύτρια των Γιατρών του Κόσμου και πρόεδρος της οργάνωσης επί τέσσερα χρόνια, μιλάει στην A. V.
Εμπειρίες, σκέψεις και εικόνες λίγες μέρες μετά την επιστροφήαπό την Αϊτή. Η Ηρώ Βαρσαμή, συνιδρύτρια των Γιατρών του Κόσμου και πρόεδρος της οργάνωσης επί τέσσερα χρόνια, μιλάει στην A. V.
«Μόλις είχαμε αφήσει τα σακίδια, τα φάρμακα και τον ιατρικό εξοπλισμό που είχαμε φέρει μαζί μας για τις πρώτες ανάγκες της αποστολής. Είχε ήδη σουρουπώσει και βιαστήκαμε να στήσουμε τις σκηνές πριν σκοτεινιάσει για τα καλά. Ηλεκτρικό φυσικά δεν υπήρχε πουθενά στην πόλη και με το φως του φακού δεν είναι εύκολο να στήσεις. Ξαφνικά ακούμε φωνές, κίνηση και “doctor, doctor”. Τρέχουμε και βλέπουμε μια γυναίκα έτοιμη να γεννήσει. Πανικός! Αιφνιδιαστήκαμε, τα χάσαμε για λίγα δευτερόλεπτα και μετά… ανασκουμπωθήκαμε! Βοηθώντας ο ένας τον άλλον και όλοι μαζί τη γυναίκα, με το φως του φακού και με τα όργανα στα χέρια, βοηθήσαμε να γεννηθεί το ομορφότερο κοριτσάκι του κόσμου, η Espoir (Ελπίδα)».
Από το 1990, όταν 150 γιατροί συγκεντρώθηκαν στο Πανεπιστήμιο Αθηνών διακηρύσσοντας την ίδρυση των Γιατρών του Κόσμου Ελλάδος, η Ηρώ Βαρσαμή έχει ταξιδέψει σε Σρι Λάνκα, Παλαιστίνη, Ιράκ, Ονδούρα, Βόρεια Κορέα, Αιθιοπία, Αλγερία, σε όποιο μέρος του κόσμου έχει βρεθεί στο επίκεντρο των διεθνών μέσων ενημέρωσης ως τόπος καταστροφής…
«Φτάσαμε 7 μέρες μετά το σεισμό, πρώτος σταθμός η γειτονική Δομινικανή Δημοκρατία. Στην Αϊτή δεν υπάρχει μία κεντρική διοίκηση που να έχει το συντονισμό, να πει σ’ εμάς, για παράδειγμα, πηγαίνετε στο τάδε μέρος – ο καθένας, η κάθε ανθρωπιστική αποστολή, προσπαθούσαν από μόνοι τους να κάνουν ό,τι μπορούσαν. Κάποιοι φίλοι Δομινικανοί μάς είχαν μιλήσει για το Σονάπι, μια περιοχή κοντά στο αεροδρόμιο του Πορτ Ο Πρενς, όπου καμία βοήθεια δεν είχε φτάσει. Μια περιοχή με πολλούς νεκρούς άταφους ακόμα, τραυματίες και άστεγους. Ήμασταν οι πρώτοι που πήγαμε. Από την επόμενη μέρα τρώγαμε όλοι μαζί, γιατροί και ασθενείς, ρύζι με φασόλια που μας τα προμήθευε δύο φορές την ημέρα μια δομινικανή οργάνωση. Η τροφή και το νερό είναι τεράστιο πρόβλημα. Ανθρωπιστικές οργανώσεις τα διανέμουν, αλλά δεν καλύπτεται όλος ο πληθυσμός και άλλωστε κι αυτές δεν θα μείνουν επ’ αόριστον. «Μερσί» μας έλεγαν. Αγγλικά δεν μιλάει κανείς στην Αϊτή, κάποιοι ξέρουν αγγλικά αλλά η γλώσσα τους είναι τα κρεόλ. Εμείς έχουμε προσλάβει τρεις μεταφραστές για να μας βοηθούν στη συνεννόηση με τους ασθενείς μας».
Οι Έλληνες Γιατροί του Κόσμου μέχρι τώρα έχουν μεταφέρει 22 τόνους φάρμακα στην Αϊτή. Στο Σονάπι έχουν στήσει ένα ανοιχτό ιατρείο που δέχεται 200 με 300 περιστατικά την ημέρα και ένα νοσοκομείο με 45 κρεβάτια. Στόχος τους είναι να μείνουν και να εργαστούν εκεί τουλάχιστον 6 μήνες και φόβος τους, όπως και όλων, το ξέσπασμα επιδημιών ελλείψει συνθηκών υγιεινής, καθαρού νερού και φαγητού. Η επερχόμενη περίοδος των μουσώνων στα τέλη Μαρτίου αναμένεται να επιδεινώσει δραματικά την κατάσταση.
«Ένας νεαρός άντρας με ένα μαχαίρι έκοβε σεντόνια και τα έδενε κόμπους. Είχε στήσει τέσσερις πασσάλους και προσπαθούσε να στερεώσει μια τέντα για να μείνει από κάτω εκείνος, η γυναίκα και τα παιδιά τους. Δυο σπασμένες καρέκλες, ένα τραπέζι-σαράβαλο και μια στοίβα από ρούχα ήταν ό,τι είχαν. Η ίδια εικόνα παντού. Κάθε οικογένεια στήνει με τον ίδιο τρόπο το δικό της πρόχειρο καταυλισμό. Στόχος της κυβέρνησης και των Ηνωμένων Εθνών είναι να οργανώσουν αυτούς τους καταυλισμούς, να βάλουν σκηνές με πάτωμα, νερό, μερικές πρόχειρες τουαλέτες. Ακούω ότι μεσοπρόθεσμα η κυβέρνηση προκρίνει τη λύση να χτιστεί από την αρχή το Πορτ Ο Πρενς σε μια κοντινή απόσταση. Είναι μια λύση πιο οικονομική από το να ανοικοδομηθεί από τα ερείπιά του. Και μιλάμε για ερείπια παντού. Τα μόνα σπίτια που μπορεί να δει κανείς είναι στις πλούσιες περιοχές, στην Εκάλη, ας πούμε, του Πορτ Ο Πρενς».
Και μια αφελής ερώτηση: Πήγατε στην Αϊτή, έχετε ταξιδέψει σε τόσα μέρη του κόσμου. Το βλέπετε όλο αυτό και κάπως… σαν περιπέτεια;
Δεν θα το έλεγα. Έγινα γιατρός για να μπορώ να προσφέρω σε όσους δεν έχουν πρόσβαση στο δικαίωμα στην περίθαλψη. Και γιατί πάντα με ενδιέφερε και η άλλη πλευρά της ιατρικής ιδιότητας, αυτή που υποχρεώνει το γιατρό να έχει πολιτική δράση. Να καταγράφει, να δημοσιοποιεί, να καταγγέλλει.
Πώς αποφασίσατε να δραστηριοποιηθείτε στους ΓτΚ;
Είκοσι πέντε χρόνια πριν είχε πέσει στα χέρια μου ένα δημοσίευμα για γιατρούς οι οποίοι παρίστανται σε βασανιστήρια για να ελέγχουν την κατάσταση του θύματος. Να διαπιστώνουν, δηλαδή, αν ο βασανιζόμενος αντέχει ακόμα ή αν έχει εξαντληθεί για να τον συνεφέρουν για το δεύτερο γύρο! Ντράπηκα για το ανθρώπινο είδος και για τους γιατρούς συνολικά – και αποφάσισα να οργανωθώ σε ένα σώμα που θα μπορούσε να ξεπλύνει έστω και ένα μικρό μέρος αυτής της ντροπής.
Οι Γιατροί του Κόσμου εκτός από την Αϊτή αυτή την εποχή βρίσκονται σε αποστολή και στην Αλγερία – και χρειάζονται εθελοντές. Όχι μόνο γιατρούς, όλες οι δεξιότητες είναι χρήσιμες: τεχνίτες, δικηγόροι, κοινωνικοί λειτουργοί κ.λπ. Για να συμμετάσχει κανείς σε μια αποστολή απαιτούνται μια βασική εκπαίδευση και πολλή όρεξη. Αν ο χρόνος συμμετοχής στην αποστολή ξεπεράσει τον ένα μήνα, ο συμμετέχων παίρνει μια αποζημίωση της τάξης των 800 ευρώ μηνιαίως. Οι ΓτΚ χρειάζονται επίσης μέλη. Τώρα έχουν περίπου 2.000. Κάθε μέλος πληρώνει ετήσια συνδρομή 28 ευρώ, ενημερώνεται για τις δράσεις της οργάνωσης και, αν θέλει, παίρνει μέρος στις γενικές συνελεύσεις και ψηφίζει για το 9μελές Δ.Σ. κάθε δύο χρόνια. Εκτός από τις αποστολές στο εξωτερικό, οι ΓτΚ λειτουργούν ανοικτά πολυιατρεία στα κεντρικά τους γραφεία (Σαπφούς 12, 210 3213.850), στα Χανιά και στη Θεσσαλονίκη, τα οποία εξυπηρετούν ανθρώπους που δεν έχουν ασφάλιση, Έλληνες και αλλοδαπούς, χωρίς καμία προϋπόθεση. Επίσης, μία κινητή μονάδα περιοδεύει ανά την Αθήνα περιθάλποντας τοξικοεξαρτημένους και άλλες δύο, μία οφθαλμολογική και μία οδοντιατρική, σε δυσπρόσιτες περιοχές της χώρας. Συνολικά, η χρηματοδότηση των ΓτΚ προέρχεται κατά 80% από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την ελληνική κυβέρνηση, κατά 10% από πολίτες και κατά 10% από εταιρείες.
12°
