Πριν 500 χρόνια το πρώτο Brexit στην Βρετανία

Από τις 29 Μαρτίου 2017 το διαζύγιο ανάμεσα στην Βρετανία και τις Βρυξέλλες είναι πια οριστικό. Η  πρωθυπουργός Τερέζα Μέι ενεργοποίησε, όπως λένε στη διπλωματική γλώσσα, το άρθρο 50 περί αποχώρησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση και πλέον τα πράγματα έχουν πάρει το δρόμο τους.

Όμως η σημερινή πρωθυπουργός δεν θα μπορούσε να καυχηθεί για την πρωτιά. Πριν από αυτήν, τον 16ο αιώνα, ο Ερρίκος Η΄, ο πιο διάσημος βασιλιάς του Οίκου των Τυδώρ, ήταν αυτός που διαχώρισε την Αγγλία από την υπόλοιπη Ευρώπη. Δεν συνέτρεχαν οικονομικοί λόγοι και  δεν είχαν αυξηθεί... οι μεταναστευτικές ροές − όπως ισχυρίζονται οι σημερινοί Βρετανοί. Ο λόγος ήταν πολύ προσωπικός: ο ερωτευμένος βασιλιάς δεν μπορούσε να παντρευτεί την Άννα Μπολέιν γιατί ήταν ήδη παντρεμένος με την Αικατερίνη της Αραγονίας και, σύμφωνα με την Καθολική Εκκλησία, δεν υπήρχε περίπτωση να πάρει διαζύγιο.

Hans Holbein, 1540, Ερρίκος Η΄. Πορτραίτο

Ωστόσο, στις 31 Ιανουαρίου 1553, έγινε ο γάμος του Ερρίκου με την Άννα. Ήταν η μέρα που επισημοποιήθηκε το σχίσμα με τον Πάπα και την Ρώμη και κατά συνέπεια με την υπόλοιπη ηπειρωτική Ευρώπη, εγκαινιάζοντας έτσι μια ριζική μεταβολή, το πρώτο Brexit στην ιστορία της χώρας.

Το σχίσμα με την Ευρώπη

Η ιστορία είναι γνωστή: Όλα ξεκίνησαν όταν η Αικατερίνη, η πρώτη σύζυγος του Ερρίκου Η’ δεν μπόρεσε να χαρίσει στον βασιλιά έναν γιο, τον πολυπόθητο διάδοχο. Προϋπόθεση για να παντρευτεί τη νεαρή ερωμένη του, ήταν ο χωρισμός του με την πρώτη του σύζυγο. Πράγμα αδύνατο αφού η απόφαση του Πάπα Κλήμη Ζ΄ ήταν αμετάκλητη. Η Καθολική Εκκλησία δεν θα επέτρεπε το διαζύγιο.

Από εκείνη τη στιγμή και μετά, το σχίσμα ήταν αναπόφευκτο.

Με τον γάμο του ο Ερρίκος διαρρηγνύει τους δεσμούς τους με τον καθολικισμό και ο Πάπας τον αφορίζει. Πλέον η Αγγλία αποφασίζει να αποσχιστεί από τη Ρώμη και την υπόλοιπη καθολική Ευρώπη, εξέλιξη που είχε σαν συνέπεια το αγγλικό έθνος να γίνει επί χρόνια πεδίο βίαιων και αδιάλλακτων ιδεολογικών συγκρούσεων.

Όμως ούτε αυτός ο γάμος έμελε να στεριώσει. Η Άννα Μπολέιν γεννάει κορίτσι, τη μετέπειτα Ελισσάβετ Α' αλλά ήδη ο βασιλιάς έχει στρέψει αλλού το ενδιαφέρον του. Κατηγορεί την Άννα για μοιχεία και μαγεία, την φυλακίζει στον Πύργο του Λονδίνου και στις 19 Μαίου 1536 αποκεφαλίζεται. Μία μέρα μετά αρραβωνιάζεται τη μέλλουσα τρίτη του σύζυγο, Τζέιν Σέυμορ. (Ο Ερρίκος Η’ παντρεύτηκε συνολικά έξι φορές και  ξεμπέρδεψε  απ’ όλες με τους εξής τρόπους: διαζύγιο, αποκεφαλισμός, φυσικός θάνατος, διαζύγιο, αποκεφαλισμός. Η έκτη σύζυγος επιβίωσε γιατί ο βασιλιάς πέθανε). 

Αγνώστου, 1600, Άννα Μπολέιν. Πορτραίτο

Σήμερα, σχεδόν 500 χρόνια μετά, πολλοί είναι αυτοί που βλέπουν να επαναλαμβάνεται το ίδιο σκηνικό. Οι διαβεβαιώσεις των Βρετανών για ομαλή έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση και οι αβρότητες Ευρωπαίων αξιωματούχων απέναντί τους δεν μπορούν να καθησυχάσουν τους φόβους εκείνων που πιστεύουν αυτό που τους έχει διδάξει η πραγματική ζωή: όσο «πολιτισμένα» και να θέλουν να το δουν οι δύο εμπλεκόμενες πλευρές, αναίμακτο διαζύγιο δεν υπάρχει.

44 χρόνια πριν. Η είσοδος της Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, Λονδίνο 1974

Υπέρμαχοι της παραμονής στην ΕΕ μετά το δημοψήφισμα, Λονδίνο, Ιούνος 2016