Μία μητέρα αφηγείται: Ο γιος μου ο τζιχαντιστής

O Quentin μεγάλωσε σε μία από αυτές που ονομάζουμε «φυσιολογικές οικογένειες», σε ένα προάστιο του Παρισιού. Του ίδιου και του μεγαλύτερου αδερφού του δεν τους έλειψε ποτέ τίποτα. Ήταν αθλητικός τύπος και για χρόνια μέλος της ομάδας ράγκμπι. Έζησε τα σχολικά του χρόνια χαρούμενα, με πολλούς φίλους, γέλια και πλάκες. Διάβαζε πολύ, πήρε το μπακαλορεά του στις επιστήμες με διάκριση και μπήκε στο Πανεπιστήμιο. Ήταν ένας νέος άντρας 20 ετών, σαν κάθε άλλον. Έτσι τουλάχιστον τον έβλεπαν όλοι μέχρι τότε.

«Όλα ξεκίνησαν τον Σεπτέμβριο του 2012. Δεν θυμάμαι ακριβώς την ημερομηνία αλλά η στιγμή έχει μείνει χαραγμένη στη μνήμη μου. Εκείνο το βράδυ ο Quentin μπήκε στο σπίτι χαρούμενος και δήλωσε ότι έχει κάτι να ανακοινώσει στον πατέρα του και σε μένα. Πήρε θέση στο σαλόνι σοβαρός. Δεν είχα την παραμικρή ιδέα για το τι ήθελε να μας πει. Καθισμένος οκλαδόν στο πάτωμα του σαλονιού μάς κοίταξε και μας ανακοίνωσε ότι ασπάστηκε τον ισλαμισμό. Μετά πρόσθεσε «Είμαι χαρούμενος. Αυτό δεν θα αλλάξει τίποτα ανάμεσά μας, μην ανησυχείτε».

Στην οικογένειά μας είμαστε καθολικοί αλλά όχι ιδιαίτερα ενεργοί ως θρησκευόμενοι. Όταν ο Quentin μας γνωστοποίησε ότι άλλαξε θρησκεία και ασπάστηκε τον ισλαμισμό φυσικά εκπλαγήκαμε αλλά σεβάστηκα την επιλογή του. Αφού δήλωνε ευτυχισμένος, ήμουν ικανοποιημένη. Ωστόσο, εκείνο το βράδυ, θυμάμαι, έκλαψα. Όχι για τα όσα μας είπε αλλά γιατί συνειδητοποίησα ότι δεν ήμουν παρούσα στη βάφτισή του. Δεν μπόρεσα να γιορτάσω με τον γιο μου αυτή τη στιγμή που έμοιαζε τόσο σημαντική για εκείνον.

Τους πρώτους μήνες, ο άντρας μου και εγώ δεν προσέξαμε σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά του γιου μας. Ήταν καιρό μετά, τον Απρίλιο του 2013 και με αφορμή ένα δυσάρεστο γεγονός που είδαμε καθαρά ένα σημάδι του φανατισμού του και της ριζοσπαστικοποίησής του. Η γιαγιά του, από τη μεριά του πατέρα του, πέθανε και ο γιος μου αρνήθηκε να μπει στην εκκλησία και να παραστεί στην κηδεία της. Για πρώτη φορά στη ζωή του εμείς, η οικογένεια, περνούσαμε σε δεύτερη μοίρα, μετά τη θρησκευτική του πίστη. Αυτό ήταν πολύ δύσκολο να το δεχτούμε.

Υπήρχαν σημάδια φονταμενταλισμού, αλλά τι να έκανα; Να κατήγγειλα τον γιο μου στις αρχές; Δεν καταγγέλλεις κάποιον μόνο και μόνο επειδή έχει ασπαστεί άλλη θρησκεία και αλλάζει τη συμπεριφορά του. Δεν είναι έγκλημα αυτό. Επίσης εκείνη την εποχή δεν γινόταν ακόμα πολύ κουβέντα για τη ριζοσπαστικοποίηση του ισλάμ ή την στράτευση στο τζιχάντ.

Ο γιος μου δεν ριζοσπαστικοποιήθηκε από τη μία μέρα στην άλλη. Η διαδικασία ήταν μακριά και κράτησε πάνω από δύο χρόνια. Εμείς, οι γονείς, δεν γνωρίζαμε και δεν μπορέσαμε να εκτιμήσουμε τα σημάδια και να τα ερμηνεύσουμε.  

Η οικογένεια Roy από την οποία διακρίνονται μόνο η μητέρα Veronique και ο γιος Quentin

Διχασμένος ανάμεσα στη θρησκεία και την οικογένεια

Έτσι κάπως ο Quentin, θέλοντας να τηρήσει τη θρησκεία του με καθαρό τρόπο, μεγάλωνε συνέχεια τη λίστα των απαγορεύσεων και των στερήσεων. Έκοψε εντελώς το αλκοόλ –δεν έπινε ούτε και πριν–, αρνιότανε να φιλήσει σταυρωτά τα κορίτσια, δεν ήθελε να ψηφίσει στις εκλογές και χώρισε με τη φίλη του γιατί δεν ήταν μουσουλμάνα. Έκανε μέχρι και περιτομή. Παράλληλα, σταμάτησε στις σπουδές του και βρήκε δουλειά, αρχικά ως πωλητής και στη συνέχεια σαν οδηγός ταξί.

Συνειδητοποίησα ότι ο γιος μου δεν ήταν πια ο ίδιος. Δεν ήταν πια χαρούμενος και φαινόταν διχασμένος ανάμεσα στις στερήσεις που του επέβαλε η θρησκεία και στις αξίες που του είχαμε διδάξει.

Στη διάρκεια του καλοκαιριού του 2014, ο Quentin μας γνωστοποίησε την πρόθεσή του να φύγει στην Αίγυπτο για να μάθει τα αραβικά. Ήταν την εποχή της αραβικής άνοιξης και έτσι τον πείσαμε μαζί με τον πατέρα του να μεταφέρει τα σχέδιά του για αργότερα μέχρι τουλάχιστον να ηρεμήσει η γεωπολιτική κατάσταση.

Οι γονείς του Quentin, Veronique και Thierry

Το τελευταίο σαββατοκύριακο με τον γιο μου

Την Κυριακή 21 Σεπτεμβρίου 2014 είδα τον γιο μου για τελευταία φορά. Φτιάξαμε μαζί κρέπες και φάγαμε ένα ευχάριστο και ήρεμο δείπνο. Την επόμενη μέρα, ο Quentin έπρεπε να πάει στην Φρανκφούρτη για επαγγελματικούς λόγους. Με τον πατέρα του χαρήκαμε και θεωρήσαμε ότι αυτό ήταν ένδειξη ότι ξαναπιάνει τη ζωή του στα χέρια του.

Τη Δευτέρα το πρωί έφυγα για τη δουλειά, χωρίς να δω τον γιο μου που ακόμα δεν είχε ξυπνήσει. Ο αδερφός του τον πέτυχε όμως. Μας είπε ότι ούτε διέκρινε καμία ιδιαίτερη συγκίνηση ούτε κάτι παράξενο στη συμπεριφορά του. Λίγο αργότερα μέσα στη μέρα, του έστειλα ένα μήνυμα στο κινητό για να δω αν έφτασε καλά στην Φρανκφούρτη. Μου απάντησε ότι το ξενοδοχείο ήταν πολύ ωραίο και ότι είχε γυμναστήριο και μπιλιάρδο. Μου έστειλε μάλιστα και μία φωτογραφία του δωματίου του.

Ενάμιση χρόνο αργότερα, με βάση αυτή τη φωτογραφία, εντόπισα ότι δεν ήταν στη Γερμανία αλλά στην Τουρκία. Ένα σοκ!

Ένας αγνοούμενος που έγινε ύποπτος

Στις 25 Σεπτεμβρίου του έστειλα ξανά ένα μήνυμα αλλά δεν πήρα απάντηση. Δύο μέρες αργότερα μου απάντησε με ένα λακωνικό sms: «Η διαμονή μου πάει καλά. Αποφάσισα να μάθω τα αραβικά. Διαρκεί μόνο ένα μήνα. Έχω ανάγκη να δω κι άλλα πράγματα, λυπάμαι που σας το λέω έτσι, χρειάζομαι να αλλάξω αέρα».  

Σοκαρισμένη τον ρώτησα πού βρίσκεται, σε ποια χώρα. Μου απάντησε ότι «Όλα πάνε καλά» και ότι δεν είχε καλό σήμα, θα μας έστελνε σύντομα νέα του. Μόλις έστειλε αυτό το μήνυμα, ο Quentin έκοψε το κινητό του. Αυτή η πλήρης σιωπή διήρκησε πάνω από μήνα.

Τρελή από ανησυχία, το συζήτησα με τον πατέρα του και τον αδερφό του. Ήμασταν έντρομοι αλλά σε καμία περίπτωση δεν σκεφτήκαμε ότι μπορεί να βρίσκεται στην Συρία. Του είχαμε εμπιστοσύνη. Συνέχισα να του στέλνω μηνύματα χωρίς να παίρνω καμία απάντηση. Ο πατέρας μου, παλιός αστυνομικός, συζήτησε την κατάσταση με τους συναδέλφους του. Ένας από αυτούς του απάντησε ότι θα ήταν καλύτερο για εμάς να προχωρήσουμε σε μία δήλωση εξαφάνισης. Και αυτό κάναμε.

Όταν εξηγούσα στην αστυνομία ότι ο γιος μου πρόσφατα ασπάστηκε τον ισλαμισμό, ο αστυνομικός άλλαξε ξαφνικά όψη αλλά και γνώμη. Από αγνοούμενος, ο Quentin έγινε ύποπτος.

Έφυγα για να βοηθήσω όσους με χρειάζονται

Στις 27 Οκτωβρίου 2014, και αφού είχε περάσει ένας μήνας χωρίς κανένα νέο του, ο Quentin άφησε ένα μήνυμα στον τηλεφωνητή του πατέρα του. «Έλα, καλησπέρα, εδώ  Quentin. Λυπάμαι που δεν έστειλα κανένα μήνυμα. Είμαι καλά, μην ανησυχείτε. Δεν μπορώ να σας πω ακριβώς πού είμαι. Ήθελα μόνο να ακούσω λίγο τη φωνή σας. Είμαι ευτυχισμένος εδώ που είμαι. Κάνω ό,τι κάνω γιατί ξέρω ότι αυτή είναι η αλήθεια. Σας φιλώ, δώσε φιλιά σε όλους». Ένας λυγμός ακουγόταν τη στιγμή που έλεγε ότι ήθελε απλώς να ακούσει τη φωνή μας.

Ο αριθμός από τον οποίο μας είχε καλέσει ξεκινούσε από +963. Ήταν ένας αριθμός στη Συρία. Οι τελευταίες μας ελπίδες είχαν καταρρεύσει αλλά τουλάχιστον ξέραμε ότι ήταν ζωντανός.

Το μήνυμα αυτό για το οποίο ενημερώσαμε την αστυνομία, ήταν η αρχή της έρευνας. Ο γιος μου πλέον ήταν επίσημα καταζητούμενος από την Interpol. Κανείς δεν πρότεινε να πάμε να τον βρούμε. Βρεθήκαμε λοιπόν μόνοι μας, χωρίς οδηγίες για το πώς να βοηθήσουμε τον γιο μας να γλιτώσει από τα νύχια των τζιχαντιστών. Προσπαθήσαμε να βρούμε απαντήσεις και βοήθεια αλλά δεν μπορέσαμε. Ο μόνος τρόπος για να μπει ένα τέλος στην κόλαση αυτή, ήταν ο Quentin να έφευγε από τη Συρία και να επέστρεφε μόνος του στη Γαλλία.

Μόνη μας σωτηρία ήταν να συζητάμε με άλλους γονείς που είχαν ζήσει το ίδιο πράγμα. Αυτοί μας συμβούλεψαν για το πώς πρέπει να συμπεριφερθούμε στο γιο μας και πώς να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση.

Για περίπου έναν χρόνο κράτησα επαφή με τον Quentin. Κυρίως με μηνύματα μέσω Whatsapp. Ήμουν αντιμέτωπη με δύο Quentin: τον γιο μου και έναν τζιχαντιστή. Προσπαθούσα με κάποιον τρόπο να τον κρατήσω εκτός όσων συνέβαιναν γύρω του και κοντά σε μας. Του μιλούσα κυρίως για το Κοράνι, το οποίο είχα μελετήσει, και του εξηγούσα πόσο διαφέρουν οι ιδέες του από αυτά που ο ίδιος είχε διδαχτεί. Του θύμιζα συνέχεια πόσο τον αγαπούσαμε. 

Η επαφή μας ήταν ζωτικής σημασίας για μένα. Αυτή μου επέτρεπε να σηκώνομαι κάθε πρωί, αυτή με γλίτωσε από το να βυθιστώ εντελώς. Όσο επικοινωνούσαμε, του έστελνα φωτογραφίες από την παιδική του ηλικία ελπίζοντας ότι έτσι θα σπάσει και θα γυρίσει κοντά μας. 

Το καλοκαίρι του 2015 έλαβα από τον ίδιο μία φωτογραφία. Ήξερα πια ότι βρίσκεται στη Ράκα της Συρίας. Φοβόμουν για αυτόν και τη ζωή του. Και ο ίδιος φοβότανε και όλο αυτό δεν κολλούσε με την εικόνα που έχουμε για έναν τζιχαντιστή μαχητή. Έλεγε ότι προσεύχονταν γιατί φοβόταν και είχε ελπίδα.

Ο Quentin σε φωτογραφία που έστειλε στη μητέρα του από τη Ράκα της Συρίας

Έλαβα με sms τη διαθήκη του γιου μου

Η επικοινωνία με τον Quentin είχε γίνει όλο και πιο σπάνια. Στις 14 Ιανουαρίου 2016 στις 13.16’ έλαβα στο Whatsapp ένα μήνυμα από κάποιο άγνωστο νούμερο. «Salaam alaikum… Το κράτος οικοδομείται από το αίμα των μαρτύρων».

Διαβάζοντας το μήνυμα κατέρρευσα. Μαζί με το μήνυμα υπήρχε και μία φωτογραφία. Ήταν ένα γράμμα σαν χειρόγραφη διαθήκη του Quentin. Αναγνώρισα αμέσως τον γραφικό του χαρακτήρα. Το κείμενο ξεκινούσε με τη φράση «Αυτή είναι η διαθήκη μου αν πεθάνω».

Κατάλαβα ότι ο γιος μου είχε πεθάνει. Το μήνυμα μου εξηγούσε ότι ο γιος μου «έπεσε σαν μάρτυρας στη γη του χαλιφάτου». Ο αποστολέας με συνεχάρη που είχα έναν γιο που πέθανε σαν μάρτυρας. Έπρεπε, λέει, να διαβάσω το Κοράνι, να είμαι περήφανη και να μην κλαίω. Μιλούσε για το Ισλάμ, αυτή τη θρησκεία «της αγάπης και της συμπόνιας με τη δύναμη του σπαθιού».

Πνίγηκα στα δάκρυα. Κατάφερα τελικά να βρω τον Thierry, τον άντρα μου. Φώναζε και θρηνούσε. Τηλεφώνησα στην αστυνομία που ήρθε και με βρήκε στο γραφείο.

Ποτέ δεν είχα μία αληθινή απόδειξη ότι ο γιος μου πέθανε. Ποτέ δεν είδα το πτώμα του. Δεν ζω όμως με τη φαντασίωση ότι είναι ακόμα ζωντανός.

Ο Quentin πέθανε στα 22 του. Σαν πολλούς άλλους. Παθιάστηκε από μία εξτρεμιστική ιδεολογία και στρατεύτηκε σε έναν αγώνα που δεν ήταν καν δικός του. Δεν ήταν παρά βορά των κανονιών.

Όταν ο θάνατος αξίζει περισσότερο από τη ζωή

Σήμερα ο πόνος είναι πάντα εδώ. Δεν καταβαίνω γιατί η Γαλλία δεν απαγορεύει τον σαλαφισμό, τον ουαχαμοπισμό, και δεν αντιτίθεται σε όλες τις ιδεολογίες που προπαγανδίζουν «το μίσος του άπιστου». Αυτοί είναι οι υπεύθυνοι. Δεν έχω ισλαμοφοβία, δεν είμαι ενάντια στη μουσουλμανική θρησκεία. Λέω απλώς ότι κάποια ρεύματα δεν θα έπρεπε να υπάρχουν.

Το πρόβλημα δεν είναι το Ισλάμ αλλά αυτή η μειοψηφία των ισλαμιστών μουσουλμάνων που έχουν στόχο τον προσηλυτισμό και που ιδιοποιούνται ένα κείμενο, το ερμηνεύουν όπως θέλουν και κηρύσσουν πόλεμο για να μας υποτάξουν επειδή δεν πιστεύουν στο νόμο των ανθρώπων αλλά μόνο στο νόμο του θεού. Πώς μπορούμε να δεχτούμε να έχει μεγαλύτερη αξία ο θάνατος από την ίδια τη ζωή;

Το παιδί μου δεν ήταν ένας τρομοκράτης, αλλά εντάχθηκε σε μία ομάδα που ήταν. Μέχρι το τέλος της ζωής μου δεν θα σταματήσω να αναρωτιέμαι: Τι ήταν αυτό που δεν είδα; Τι θα μπορούσα να κάνω για να σώσω τον γιο μου; Δεν ζω όμως μέσα στην ενοχοποίηση. Θέλω απλώς να προσπαθήσω να καταλάβω και να βρω λύσεις για να μη συμβεί αυτό και σε άλλους. Με έναν τρόπο είμαι και εγώ επίσης, όπως και άλλες οικογένειες, θύματα της τρομοκρατίας».

Η φωτογραφία του Quentin από την ομάδα ράγκμπι

Το δωμάτιο του Quentin από ρεπορτάζ της γαλλικής τηλεόρασης

Η Veronique Roy