Δημοψήφισμα στην Ιταλία την Κυριακή

Όταν το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών σπεύδει να δηλώσει «έτοιμο» για τις αντιδράσεις των αγορών, σε περίπτωση που επικρατήσει το «όχι» στο ιταλικό δημοψήφισμα, εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς τη σημασία του δημοψηφίσματος της Κυριακής για την Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι μόνο. Ας δούμε τι είναι αυτό που προωθεί ο πρωθυπουργός Ρέντσι, τους συσχετισμούς δυνάμεων και τα σενάρια για την επόμενη μέρα.

Στην Ιταλία, για να εγκριθεί οποιοσδήποτε νόμος θα πρέπει να περάσει και από τα δύο σώματα του κοινοβουλίου, τη Βουλή των Αντιπροσώπων (630 μέλη) και τη Γερουσία (315 μέλη), όργανα τα οποία έχουν απόλυτη ισότητα αρμοδιοτήτων. Επίσης, ψήφος εμπιστοσύνης απαιτείται τόσο από τη Βουλή των Αντιπροσώπων όσο και από τη Γερουσία προκειμένου κάποια κυβέρνηση να αναλάβει τα καθήκοντά της. Όλα αυτά, λέει η κυβέρνηση Ρέντσι, επιβραδύνουν το νομοθετικό έργο, ενώ καθώς το σύστημα εκλογής των γερουσιαστών δίνει πολύ δύσκολα καθαρές πλειοψηφίες, καθιστά αναγκαίες τις κυβερνήσεις συνεργασίας.

Το σχέδιο Ρέντσι προβλέπει μείωση των γερουσιαστών από 315 σε 100 και έμμεση εκλογή τους από τα Περιφερειακά Συμβούλια, την αποσύνδεση της κυβέρνησης από την ανάγκη ψήφου εμπιστοσύνης από τη Γερουσία, καθώς και την ψήφιση του μεγαλύτερου όγκου των νομοσχεδίων αποκλειστικά από τη Βουλή (των Αντιπροσώπων).

Ο Ιταλός πρωθυπουργός εκτιμά ότι αυτές οι αλλαγές, σε συνδυασμό με τον εκλογικό νόμο του 2015, ο οποίος ευνοεί την αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος ή πολιτικού συνασπισμού, θα επιφέρουν πολιτική σταθερότητα στην Ιταλία η οποία με τη σειρά της θα επιτρέψει φιλόδοξες οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις χωρίς τον φόβο της κυβερνητικής αστάθειας και του πολιτικού κόστους.

Ποιοι είναι υπέρ και ποιοι κατά

Υπέρ του «ναι» στο δημοψήφισμα τάσσονται το Δημοκρατικό (κεντροαριστερό) Κόμμα του Ματέο Ρέντσι, οι σοσιαλιστές Δημοκράτες της Αριστεράς (το παλιό Ιταλικό Κομμουνιστικό Κόμμα), η Νέα Κεντροδεξιά, το τμήμα δηλαδή της συντηρητικής παράταξης που αποσκίρτησε από τον Σίλβιο Μπερλουσκόνι και παρέμεινε στην κυβέρνηση συνεργασίας υπό τον Ρέντσι, καθώς και οι κεντρώοι που είχαν συμμετάσχει στις εκλογές του 2013 με τον Μάριο Μόντι. 

Στην άλλη πλευρά βρίσκεται το σύνολο της αντιπολίτευσης. Το «Κίνημα Πέντε Αστέρια» του Μπέπε Γκρίλο, το οποίο προηγείται στις δημοσκοπήσεις, η εθνικιστική δεξιά Λέγκα του Βορρά, η κεντροδεξιά Forza Italia του Μπερλουσκόνι, αλλά και μικρότεροι σχηματισμοί της ριζοσπαστικής αριστεράς, των οικολόγων αλλά και της ακροδεξιάς. Όλες αυτές οι δυνάμεις υποστηρίζουν ότι η απόρριψη της συνταγματικής μεταρρύθμισης στην ουσία θα πρόκειται για την απόρριψη της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής της κυβέρνησης συνεργασίας μεταξύ της κεντροαριστεράς, του κέντρου και τμήματος της κεντροδεξιάς.

Η επόμενη μέρα

Σε περίπτωση που επικρατήσει το «ναι», ο Ματέο Ρέντσι θα γίνει ο απόλυτος κυρίαρχος του πολιτικού παιχνιδιού. Αν οι κάλπες βγάλουν «όχι», δεν θα πρέπει να θεωρείται απίθανη η παραίτησή του και ο σχηματισμός μιας κυβέρνησης τεχνοκρατών. Όπως και να έχει, και είτε προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές το 2017, είτε γίνουν κανονικά το 2018, θα δημιουργηθεί ένα ρευστό πολιτικό τοπίο, την ώρα που θα ενδυναμώνονται τα αντιευρωπαϊκά ρεύματα. Κι όλα αυτά ενώ η φυγή κεφαλαίων από τις ιταλικές τράπεζες συνεχίζεται με τις δημοσκοπήσεις να δείχνουν «όχι», η αξία των τραπεζικών μετοχών έχει υποχωρήσει κατά 20% από το Brexit και η πολιτική αστάθεια δεν είναι το καλύτερο νέο για το ιταλικό τραπεζικό σύστημα.