Σάλεμ, το σκελετωμένο παιδί - σύμβολο της φρίκης του εμφυλίου στην Υεμένη

Αυτός είναι ο Σάλεμ. Είναι 5 ετών, αλλά εξαιτίας της ασιτίας φαίνεται πως είναι πολύ μικρότερος. Ο Σάλεμ, σύμφωνα με τη μητέρα του δεν έχει τραφεί ποτέ σωστά και τώρα βρίσκεται σε ένα κρεβάτι νοσοκομείου στην πόλη Hodeidah, μαζί με άλλα υποσιτισμένα παιδιά, φορώντας μόνο μια πάνα για την ακράτεια και δίνοντας μάχη να κρατηθεί στη ζωή. Τα μάτια του και το στόμα του από την ασιτία είναι ξερά σε σημείο που απειλείται η όρασή του, αλλά και η ζωή του. Γλείφει συνεχώς τα χείλη του.

Κι ενώ είχε καταφέρει να ανακάμψει από μια πολύ σοβαρή κρίση, λίγο μετά υποτροπίασε και εισήχθη εκ νέου στο νοσοκομείο όπου και βρίσκεται εκεί για περισσότερο από μία εβδομάδα, χωρίς να προβλέπεται να πάρει σύντομα εξιτήριο. Η μητέρα του δηλώνει πως δεν είναι σίγουρη για το αύριο, για το μέλλον του γιου της. «Από την ημέρα που γέννησα το παιδί μου, υποφέρουμε από πείνα και βασανιστήρια και η κατάστασή του δεν είναι σταθερή. Για μικρό χρονικό διάστημα καλυτερεύει, αλλά μετά υποτροπιάζει ξανά και δεν έχουμε κανέναν να μας συμπαρασταθεί» δηλώνει η Αντίντ Μοχάμεντ.

Ο Σάλεμ, όπως προαναφέρθηκε, είναι 5 ετών, όσο δηλαδή και η λεγόμενη Αραβική Άνοιξη. Ο Σάλεμ είχε την ατυχία να γεννηθεί στην Υεμένη, στη χώρα που μαστίζεται από το 2011, από την αρχή δηλαδή της Αραβικής Άνοιξης, από αιματηρές εχθροπραξίες. Την ίδια ώρα, εδώ και πέντε μήνες, η κατάσταση έχει γίνει ακόμη πιο απελπιστική, καθώς πλέον εκτός από τις εμφύλιες διαμάχες και τις αεροπορικές επιθέσεις, έχει ανακύψει ένα ακόμα τεράστιο πρόβλημα: η έλλειψη νερού. Η αύξηση του πληθυσμού, η κακή διαχείριση του νερού και οι καταστροφές από τις διαμάχες έχουν φέρει τη χώρα στα όρια λειψυδρίας, δοκιμάζοντας τον πληθυσμό και την ασφάλεια του.

Πόλεμος για το νερό

Ο Guardian έγραφε τον περασμένο Αύγουστο για την Υεμένη: «Εκτιμάται, ότι μέσα σε μία δεκαετία, το νερό θα έχει εκλείψει στην πρωτεύουσα Sana’a. Οι κρατικές υπηρεσίες επιμένουν να συνεχίζουν τις γεωτρήσεις προκειμένου να εκμεταλλευτούν τα περιορισμένα αποθέματα των υπόγειων υδάτων, αντί να στοχεύσουν στην περισυλλογή νερού από τις βροχοπτώσεις, παρέχοντας έτσι νερό μόνο στις μεγάλες πόλεις. Με το 70% του πληθυσμού να ζει στην επαρχία, το ποσοστό των σπιτιών που είναι συνδεδεμένο με νερό είναι ελάχιστο. Ακόμα και στην πρωτεύουσα, μόνο το 40% των κατοίκων έχουν πρόσβαση και αυτή αρκετά περιορισμένη – μόλις μία με δύο φορές την εβδομάδα. Το δίκτυο των σωληνώσεων είναι απαρχαιωμένο και εκτιμάται ότι το 60% του νερού χάνεται από διαρροές».

Τους τελευταίους μήνες, η κλιμάκωση των εμφύλιων εχθροπραξιών και των βομβαρδισμών έχουν δημιουργήσει ακόμα μεγαλύτερα προβλήματα. Οι πολύμηνοι βομβαρδισμοί έχουν καταστρέψει μεγάλο μέρος των υποδομών ύδρευσης. Πολλοί σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας έχουν υποστεί ανυπολόγιστες ζημιές, εμποδίζοντας την άντληση νερού και την παροχή τους στις κατοικημένες περιοχές. Οι εφεδρικές γεννήτριες που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν, χρειάζονται καύσιμα, που όμως είναι αδύνατον να μεταφερθούν μέσα από εμπόλεμες ζώνες. Επιπλέον, ο αποκλεισμός του εναέριου χώρου και των λιμανιών από τη στρατιωτική συμμαχία, εμποδίζει τη εισαγωγή καυσίμων που είναι ουσιαστική για την επιβίωση του πληθυσμού.

«Υπολογίζεται πως 20,4 εκατ. άνθρωποι, εκ των οποίων 9,3 εκατ. παιδιά, χρειάζονται αυτή τη στιγμή κάποιου τύπου ανθρωπιστική βοήθεια. Ο de facto αποκλεισμός των λιμανιών της Υεμένης, σημαίνει πως καύσιμα δεν φτάνουν στη χώρα. Από την στιγμή που οι αντλίες είναι μηχανοκίνητες, αυτό συνεπάγεται πως περισσότεροι από 20 εκατ. άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό» σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του αναπληρωτή αντιπροσώπου της UNICEF Τζέρεμι Χόπκινς.

Η Αραβική Άνοιξη που μόνο άνοιξη δεν ήταν

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Όπως έγραψε πρόσφατα και ο μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Δρ Σπ. Πλακούδας στον ιστότοπο liberal.gr, η Υεμένη αποτελεί ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της αποτυχημένης έκβασης της Αραβικής Άνοιξης.

Ύστερα από βίαιες διαδηλώσεις 13 μηνών (27/1/2011-27/2/2012), ο επί 23 χρόνια πρόεδρος της (ενοποιημένης από το 1990 και εντεύθεν) χώρας, Αλί Αμπντουλάχ Σάλεχ, παραιτήθηκε δίχως όμως η τάξη πραγμάτων να ομαλοποιηθεί έστω και στο ελάχιστο. Ο διάδοχός του, πρόεδρος Αμπντ αλ-Ραμπ Μανσούρ αλ-Χαντί παραιτήθηκε έπειτα από την κατάληψη της πρωτεύουσας από τους Σιίτες αντάρτες Χούτι τον Ιανουάριο του 2015. Μαζί του παραιτήθηκε και ο πρωθυπουργός Χαλέντ Μπαχά. Έκτοτε, στη χώρα μαίνεται εμφύλιος πόλεμος, καθώς δεν υπήρχε μια παράδοση δημοκρατικής διακυβέρνησης, ούτε καν ισχυρή ενοποιητική ταυτότητα. Αξίζει να σημειωθεί ότι η χώρα ενοποιήθηκε πρόσφατα -μόλις το 1990- και ατελώς -εις βάρος της πρώην κομμουνιστικής νότιας Υεμένης.

Οι Χούθι, πολεμοχαρείς ορεσίβιες φυλές της βόρειας Υεμένης που ασπάζονται μια εκδοχή του Σιιτικού Ισλάμ (Zayidi), εκμεταλλεύτηκαν την αναρχία για να επεκτείνουν την εξουσία τους προς Νότο και, εν τέλει, να εκπορθήσουν την ίδια την πρωτεύουσα τον Σεπτέμβριο του 2014 υπό το απαθές βλέμμα των κυβερνητικών ενόπλων δυνάμεων (που εν πολλοίς υποστήριζαν ακόμα τον έκπτωτο πρόεδρο Σάλεχ).

Σε αυτές τις πληροφορίες, πρέπει να προστεθεί και το εξής: Η Υεμένη ήταν από τις αραβικές χώρες στις οποίες δρουν ισχυρά παρακλάδια της Αλ Κάιντα. Σήμερα, προελαύνουν ο τζιχαντιστές.

Σύμφωνα με τον κ. Πλακούδα, όπως ακριβώς στη Συρία, ένας εμφύλιος πόλεμος ξεκίνησε ως ένας «πόλεμος δια αντιπροσώπων» μεταξύ των Σιιτών και Σουνιτών και μετεξελίχθηκε σε έναν «πόλεμο όλων εναντίον όλων». Οι τζιχαντιστές (Αλ Κάιντα και Ισλαμικό Κράτος), οι Χούθι και η παράταξη του υπηρεσιακού προέδρου Αμπντ αλ-Ραμπ Μανσούρ αλ-Χαντί έχουν εμπλακεί σε έναν πόλεμο δίχως ορατό τέλος παρά τις όποιες ειρηνευτικές προσπάθειες έχει αναλάβει το (ουδέτερο) Ομάν.

Προς το παρόν, η κατάσταση στο πεδίο της μάχης χαρακτηρίζεται ως τέλμα: οι Χούθι δεν μπορούν να νικήσουν τους αντιπάλους τους και αντιστρόφως. Μεγάλοι κερδισμένοι στον πόλεμο αυτό αναδεικνύονται πέραν πάσης αμφιβολίας οι τζιχαντιστές. Η δημιουργία τζιχαντιστικών θυλάκων στην κεντρική Υεμένη, στο πρότυπο της Λιβύης, εγκυμονεί κινδύνους για τη διεθνή ναυσιπλοΐα στα Στενά του Άντεν αλλά και την παραγωγή πετρελαίου στη γειτονική Σαουδική Αραβία.

Ο μεγάλος χαμένος στον πόλεμο αυτό αναδεικνύεται ο πληθυσμός

Έτσι, ξαναγυρίζουμε στην αρχή του άρθρου: ο μεγάλος χαμένος στον πόλεμο αυτό αναδεικνύεται ο πληθυσμός. Στους ήδη χιλιάδες νεκρούς αμάχους προστίθενται τα εκατομμύρια των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν το φάσμα της πείνας και των επιδημιών σε μια χώρα που εισάγει το 90% των τροφίμων της και που πλέον δεν έχει ούτε νερό.

Η πολυπλοκότητα της κατάστασης απαιτεί ένα συνδυασμό λύσεων, με αναγκαία την άσκηση πιέσεων στη στρατιωτική συμμαχία, προκειμένου να αρθεί ο αποκλεισμός στα καύσιμα και στα αγαθά που είναι αναγκαία για την επιβίωση του πληθυσμού. Ο ΟΗΕ, αλλά κυρίως οι ανθρωπιστικές οργανώσεις πιέζουν, προκειμένου να επιτευχθεί εκεχειρία και να σταματήσουν οι εχθροπραξίες, κάτι που δεν μοιάζει εφικτό, τουλάχιστον για τώρα.