Τα κρύα σαββατοκύριακα του χειμώνα, οι Ιάπωνες έχουν την εξής επιλογή: Μπορούν να παγώσουν περαιτέρω σε κάποιο από τα πολλά χιονοδρομικά της χώρας, ή να χουχουλιάσουν πλατσουρίζοντας στα ζεστά νερά των ακόμη περισσότερων λουτροπόλεων που συναντά κανείς σε όλη την ιαπωνική επικράτεια.
Ως 'ιδρυτικό μέλος' του Pacific Ring of Fire, η Ιαπωνία αντιμετωπίζει καθημερινά την απειλή των σεισμών, των τσουνάμι και των ηφαιστειακών εκρήξεων. Παράλληλα όμως απολαμβάνει και το δώρο των θερμών πηγών, που είναι γνωστές στην Ιαπωνία με τον όρο onsen. Αναπόσπαστο κομμάτι της ιαπωνικής κουλτούτας από την αρχαιότητα, οι πηγές αυτές και κατ'επέκταση οι λουτροπόλεις που δημιουργούνται γύρω τους αποτελούν ζωτικό τμήμα της τουριστικής βιομηχανίας, καθώς εκατομμύρια Ιαπώνων (και μη) περνούν τουλάχιστον ένα σαββατοκύριακο το χρόνο σε πανδοχεία που προσφέρουν παραδοσιακή διαμονή και πρόσβαση στο ζεστό νερό από τα έγκατα της γης..
Η πίστη στη θεραπευτική αξία των θερμών λουτρών δεν είναι ίδιο των λαών της Μεσογείου. Όπως οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι, έτσι και οι Ιάπωνες πίστευαν από την αρχαιότητα πως τα νερά των onsen μπορούν να θεραπεύσουν ασθένειες, πόνους και ενοχλήσεις ενώ παράλληλα βελτιώνουν τη γενικότερη υγεία του λουόμενου.
Πίστευαν επίσης και πιστεύουν ως τις μέρες μας πως τα ιαματικά λουτρά είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους κοινωνικοποίησης, καθώς επιτρέπει φιλίες "όπου τίποτα δεν μένει κρυφό" λόγω της γύμνιας των συντρόφων (hadaka no tsukiai) . Η γύμνια είναι ένα από τα στοιχεία που με μια πρώτη ματιά μπορεί κανείς να θεωρήσει "παράταιρο" καθώς οι Ιάπωνες φημίζονται για το ντροπαλό τους χαρακτήρα. Ιστορίες μέ γκέισες, των οποίων ο γυμνός αυχένας ήταν η επιτομή του ερωτισμού, δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας: η γύμνια στην ιαπωνική κοινωνία δεν μπορεί παρα να είναι ταμπού. Ή μήπως όχι;
Σε μια χώρα με την κοινωνική ιεραρχία της Ιαπωνίας του παρελθόντος, κοινωνικούς ρόλους που επιβάλλουν ένα αυστηρό κώδικα συμπεριφοράς και πλήρη γνώση της "θέσης" του ατόμου σε σχέση με το συνομιλητή του, η ανάγκη για ένα δημόσιο χώρο όπου άντρες και γυναίκες χαρακτηρίζονται από την ισότητα της γύμνιας τους και όχι την ανισότητα του κιμονό τους, φαντάζει απόλυτα λογική.
Μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, τα λουτρά ήταν κοινά. Με την άνοδο του αυτοκράτορα Meiji στο θρόνο και το πρώτο κύμα δυτικοποίησης, τα λουτρά άρχισαν να δημιουργούν ξεχωριστές εγκαταστάσεις για άντρες και γυναίκες, μέχρι που αυτό έγινε κανόνας. Κοινά λουτρά μπορεί να βρει κανείς μέχρι και σήμερα, όχι όμως με μεγάλη ευκολία. Εξαίρεση από τον κανόνα του διαχωρισμού, αποτελούν τα παιδιά, τα οποία είναι ελεύθερα να επισκεφτούν τόσο τις αντρικές όσο και τις γυναικείες εγκαταστάσεις ανεξαρτήτως του φύλου τους.
Τι συμβαίνει όμως μέσα σε ένα ιαπωνικό λουτρό; Όπως και σε ένα κανονικό μπάνιο, σύμφωνα με τα ιαπωνικά έθιμα, οι λουόμενοι πλένονται καλά πριν την είσοδο στο λουτρό. Το να μπει κανείς χωρίς να έχει πλυθεί ή με σαπουνάδες πέρα από κακούς τρόπους δείχνει και αδιαφορία για τη δημόσια υγιεινή σε ένα χώρο όπου απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή.
Η είσοδος στο νερό δεν συνεπάγεται και βύθιση του κεφαλιού μέσα σε αυτό, τόσο για λόγους υγιεινής όσο και για τον κίνδυνο λιποθυμίας από τις υψηλές θερμοκρασίες. Έαν στον ίδιο χώρο με την εσωτερική πισίνα υπάρχει και εξωτερική (rotenburo) οι λουόμενοι περνάνε πρώτα από την πισίνα και στη συνέχεια κατευθύνονται στον εξωτερικό χώρο. Κατά τη διαδικασία αυτή τα ρούχα και οι πετσέτες απαγορεύονται αυστηρά (είπαμε, μικρόβια!) Μοναδική εξαίρεση αποτελεί μια μικρή πετσέτα την οποία παίρνει κανείς από τη ρεσεψιόν και η οποία έχει ουσιαστικά διακοσμητικό ρόλο. Θα αναρωτηθεί κανείς "Καλά, πως πηγαίνουν στο εξωτερικό λουτρό χωρίς πετσέτα στην καρδιά του χειμώνα;". Εύλογο ερώτημα, το οποίο για να απαντηθεί πρέπει να σκεφτεί κανείς δύο πράγματα: πρώτον, η απόσταση που διανύει κανείς πριν φτάσει στο λουτρό δεν ξεπερνά τα 5-10 βήματα (τα οποία βέβαια δεν είναι εύκολο να παραβλέψεις όταν η θερμοκρασία είναι κάτω από το μηδέν) και δεύτερον, η είσοδος στο νερό συνεπάγεται άμεση ανακούφιση καθώς οι θερμοκρασίες συχνά φτάνουν μέχρι και τους 50 βαθμούς.
Μετά από μούλιασμα μερικών λεπτών το σώμα χαλαρώνει τόσο που είναι αδύνατον να μείνει κανείς μέσα στο νερό. Ακόμη και σε εξωτερικούς χώρους με χαμηλές θερμοκρασίες, πολλοί λουόμενοι βγαίνουν από το νερό και κάθονται στην άκρη της πισίνας για να δροσιστούν!
Όταν πλέον η ζέστη είναι ανυπόφορη και για να μην προκαλεί κανείς την τύχη του, επιβάλλεται ένα δροσερό ντους και έξοδος. Στα αποδυτήρια θα βρει κανείς διάφορες κρέμες σώματος, μια ζυγαριά για να ελέγξει πόσο βάρος έχασε κατά τη διάρκεια της παραμονής του, καθώς και πόσιμο νερό. Στους διαδρόμους των εγκαταστάσεων συχνά υπάρχουν και πολυθρόνες μασάζ, αυτό όμως δεν αποτελεί κανόνα.
Για όσους περνάνε το σαββατοκύριακο στα παραδοσιακά πανδοχεία των λουτροπόλεων, η διαδικασία επαναλαμβάνεται τουλάχιστον 2 φορές, συχνά και περισσότερες. Το βράδυ η χαλαρή ατμόσφαιρα μεταφέρεται στους χώρους του εστιατορίου, όπου σερβίρονται παραδοσιακά φαγητά. Αργότερα μπορεί κανείς να διασκεδάσει στους χώρους καραόκε, σπάνια όμως συναντά κανείς νέους καθώς το ρεπερτόριο περιορίζεται στα αγαπημένα των baby boomers.
Οι πόλεις που έχουν αναπτυχθεί γύρω από θερμές πηγές έχουν συνήθως τις ρίζες τους στο μακρινό παρελθόν, ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική και αξιοθέατα τόσο ιστορικής αξίας όσο και μοναδικής φυσικής ομορφιάς. Αυτός είναι ίσως και ένας από τους λόγους που βλέπει κανείς στην αίθουσα πρωινού των πανδοχείων 3 ή ακόμη και 4 γενιές μιας οικογένειας να απολαμβάνουν την απόδραση από την καθημερινότητα, χωρίς κανείς να γκρινιάζει: τα παιδιά είναι ελεύθερα να τρέξουν στη φύση και να επισκεφτούν ναούς που φυλάσσονται από δράκους και τέρατα, οι κάπως μεγαλύτεροι έχουν την ευκαιρία να αφήσουν πίσω τους το άγχος της δουλειάς ενώ οι ηλικιωμένοι απολαμβάνουν λίγο χρόνο με τα αγαπημένα τους πρόσωπα, ανακουφίζοντας παράλληλα τους πόνους της αρθρίτιδας.
5°
