Γράμμα από τη Γερμανία

Η Λουκία Ρίτσαρντς, φίλη εξ αναγνωστών, είναι εικαστική καλλιτέχνιδα με ειδίκευση στο Stitchathon, ένα συνδυασμό του κεντήματος, δραματουργίας και θεατρικής αφήγησης. Από το μέιλ που μου έστειλε δημοσιεύω, με την άδειά της, τα ουσιωδέστερα σημεία, που φωτίζουν με άλλο φως τα θέματα «Γερμανοί» και «Γερμανία». Δ.Φ.

Εδώ και έξι μήνες είμαι στη Γερμανία. Αρχικά δύο μήνες με υποτροφία στην Βόρεια Ρηνανία - Βεστφαλία -- χρειάζομαι τόμους να γράψω για τα προγράμματα σύζευξης τέχνης-καινοτομίας-ενέργειας και πόσο μπροστά είναι οι άνθρωποι στην επιστήμη και την πνευματική δημιουργία-- και στη συνέχεια στο Αμβούργο.

Αν και δεν ήρθα με σκοπό να μείνω, θα μείνω, καθώς έχω δύο καλλιτεχνικά προγράμματα (το ένα κοινοτικό) να υλοποιήσω το φθινόπωρο κι επειδή η ζωή εδώ μού φαίνεται δύσκολη (η καθολική κι εύθυμη Ρηνανία μου αρέσει περισσότερο από το προτεσταντικό Αμβούργο ή το Βερολίνο, όμως στις πόλεις αυτές συμβαίνουν πολύ ενδιαφέροντα πράγματα στον τομέα μου), αλλά όχι τόσο δύσκολη όσο στην Ελλάδα.

Παρασκευοσαββατοκύριακο τα πάρκα του Αμβούργου αλλά και η Ρέπεερμπαν --η λεωφόρος της διασκέδασης-- είναι γεμάτα κόσμο. (Γερμανοί) χαμηλοσυνταξιούχοι με σακούλες μαζεύουν μπουκάλια και τενεκεδάκια για να τα δώσουν για ανακύκλωση και να εισπράξουν το αντίτιμο. Το κάνουν για να συμπληρώσουν το μικρό εισόδημα τους κι επειδή είναι αναπόσπαστο μέρος της προτεσταντικής κουλτούρας (της βόρειας Γερμανίας) να μην βαρυγκομάς για την μοίρα σου, αλλά να κάνεις κάτι να την αλλάξεις. (Πρόσεξε, δεν λέω αν εμένα μου αρέσει αυτό ή όχι, απλώς αναφέρω τι ισχύει, για να καταλάβει ο κόσμος πώς σκέφτονται και πώς ζουν σε αυτή την χώρα).

Πρόσθεσε σε αυτό και την κοινωνική επιταγή: ''Καμία δουλειά δεν είναι ντροπή, ντροπή είναι να μην εργάζεσαι και να γίνεσαι βάρος σε άλλους'' και αντιλαμβάνεσαι μία εντελώς διαφορετική νοοτροπία από την ελληνική. Νοοτροπία που δεν ανατρέπεις με απειλές -- ειδικά αν δεν μπορείς να πραγματοποιήσεις τις απειλές σου -- παρά με διάλογο και αυτό που ονομάζουν στην ψυχολογία empathy: σεβασμό, αποδοχή και προσπάθεια να κατανοήσεις τον απέναντι σου.

Ναι, οι Γερμανοί αισθάνονται -- και είναι-- η κεφαλή της Ε.Ε., η ατμομηχανή όπως έλεγαν παλιά. Μου αρέσει δεν μου αρέσει, έτσι είναι. Θα γενικολογήσω και θα πω ότι οι Γερμανοί δεν γουστάρουν όσους ξένους έχουν συμπλέγματα μειονεξίας, δεν γουστάρουν το γλείψιμο και τη δουλοπρέπεια, γιατί αν φέρεσαι έτσι, δεν θα σε εκτιμήσουν. Γουστάρουν όμως (πολύ) τους ανθρώπους με γνώσεις κι επιχειρήματα. Γουστάρουν τον διάλογο κι είναι σοβαροί άνθρωποι -- ίσως υπερβολικά σοβαροί, ακόμα και για το δικό μου γούστο. Γουστάρουν (πολύ) τους ανθρώπους που γνωρίζουν καλά την γλώσσα τους -- μία γλώσσα που προϋποθέτει πολλή μελέτη και, λόγω των τεράστιων δευτερευουσών προτάσεων, καλή μνήμη και πνευματική συνοχή -- και κυρίως τους κώδικες συμπεριφοράς, την ετικέτα, την ευγένεια.

Ο Α. Τσίπρας ή δεν είχε κανένα σύμβουλο να του πει πώς να μιλήσει (πράγμα πολύ κακό) ή μιλάει επίτηδες με τον τρόπο που μιλάει για εσωτερική κατανάλωση, αλλά θα έπρεπε να ξέρει ότι η μαγκιά κι ο κουτσαβακισμός δεν περνάνε στην Γερμανία, και πως αργά ή γρήγορα, αν γίνει πρωθυπουργός --που δεν το βλέπω-- θα αναγκαστεί με τη ουρά κάτω από τα σκέλη να φιλήσει την κατουρημένη ποδιά της ''Μαντάμ'', η οποία είναι αναθρεμμένη να μην συμπαθεί τους δουλοπρεπείς.

Και σε αυτή την θέση -- κι όλους εμάς μαζί-- δεν θα τον έχει φέρει κανείς άλλος παρά η άγνοια, το θράσος και η χωριατιά. Δυστυχώς όμως, απόψεις σαν αυτές είναι σταγόνες στον ωκεανό της παράνοιας και της αγραμματοσύνης. Λυπάμαι πολύ που το λέω. Βάλαμε τα χέρια μας και βγάλαμε τα μάτια μας. Μεγαλύτερους φιλέλληνες από τους Γερμανούς --είναι κοινοτοπία, αλλά την επαναλαμβάνω-- δεν θα βρούμε.

Το μεγάλο πρόβλημα της Γερμανίας αυτή τη στιγμή είναι η καινοτομία και μάλιστα η συνεχής δημιουργία νέων ιδεών - προϊόντων - υπηρεσιών σε ρυθμούς καταιγιστικούς -- μαζί με το πολύ κρίσιμο θέμα της ενέργειας. Η καινοτομία προϋποθέτει ανθρώπους που έχουν μάθει να σκέφτονται, που γνωρίζουν το αντικείμενο τους και που δεν σταματούν να μαθαίνουν, γιατί εκεί που σπούδασαν τους έμαθαν πώς να μαθαίνουν.

Στην Ελλάδα δυστυχώς συζητάμε με όρους της δεκαετίας του 1970, όχι μόνο πολιτικούς, αλλά και οικονομικούς όρους. Μιλάμε για το «μεγάλο κεφάλαιο» που θα το καθηλώσουμε στην χώρα μας, θα το βάλουμε να δουλεύει για μας, θα το φορολογήσουμε και μετά θα κάνουμε δίκαια αναδιανομή, μιλάμε για την ασφάλεια και τη μονιμότητα των θέσεων εργασίας, μιλάμε για την κατάργηση στρατού κι αστυνομίας και την ειρήνη των λαών -- χωρίς να σκεφτόμαστε (μέσα στην γυάλα που λέγεται Ελλάδα) σε τι κόσμο πρέπει να επιβιώσουμε.

Οι πολιτικοί μας δεν θέλουν να μας πουν (γιατί η συνταγή επιβίωσης είναι πολύ επώδυνη και στην καλύτερη περίπτωση σημαίνει περισσότερη παραγωγική εργασία με όρους ανασφάλειας, χωρίς καμία εγγύηση -- όπως ισχύει στην Γερμανία ακόμα και σε τομείς του δημοσίου τομέα) ή δεν ξέρουν (ακόμα χειρότερη περίπτωση), γιατί βολεύτηκαν κι αυτοί (και δεν εννοώ μόνο τον Σύριζα, για να είμαι δίκαιη) να μηρυκάζουν τα ίδια και τα ίδια και να πουλάνε ελπίδα σε απελπισμένους.

Φρονώ, τέλος, ότι στην Ελλάδα οι περισσότεροι δημοσιογράφοι που αρθρογραφούν για τη Γερμανία έχουν πλήρη άγνοια και της γλώσσας και της κουλτούρας της χώρας, με αποτέλεσμα να διαβάζει κανείς τραγελαφικές αναλύσεις, αλλά και χονδροειδή λάθη στην μετάφραση.

Λουκία Ρίτσαρντς, loukiarichards@yahoo.com