Εικόνες του κόσμου

Η παλαιότερη εκκλησία του Άμστερνταμ (Oude Kerk, ''Old Church'') βρίσκεται δίπλα στα περιβόητα κόκκινα παράθυρα, όπου χιλιάδες κόσμου προσέρχονται καθημερινά ως απλοί επισκέπτες ή και για να λάβουν μέρος στο ροζ τελετουργικό - ένα αρκετά ενδιαφέρον φαινόμενο σύνθεσης (ή μάλλον αντιπαράθεσης) της χριστιανικής παράδοσης με την κοσμική ταυτότητα της πόλης. Το θέαμα του επιβλητικoύ γοτθικού ναού μου φέρνει στο μυαλό την απόλυτα εύστοχη περιγραφή του περιβάλλοντα χώρου από τον Μίλαν Κούντερα στην ''Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Είναι'':

"Από τη μια μεριά είναι τα σπίτια και, πίσω από τα μεγάλα παράθυρα του ισογείου που μοιάζουν με βιτρίνες καταστημάτων, μπορείς να διακρίνεις τις μικροσκοπικές καμαρούλες όπου βρίσκονται οι πόρνες. Κάθονται με τα εσώρουχα, πίσω από το τζάμι, σε μικρές πολυθρόνες στολισμένες με μαξιλάρια. Μοιάζουν με χοντρές, βαρύθυμες γάτες. Η άλλη πλευρά του δρόμου είναι κατειλημμένη από ένα γιγαντιαίο γοτθικό καθεδρικό ναό του δέκατου τέταρτου αιώνα. Ανάμεσα στον κόσμο των πορνών και στον κόσμο του Θεού, κυματίζει μια πικρή μυρωδιά ούρων, σαν ποτάμι που χωρίζει δύο βασίλεια."

Στο ιδιαίτερο αυτό μέρος είχα και φέτος ένα άτυπο ραντεβού, καθώς στεγάζει τα τελευταία χρόνια την έκθεση του Wοrld Press Photo, ενός μη-κερδοσκοπικού οργανισμού που επικεντρώνεται στην προώθηση του φωτορεπορτάζ και την προβολή εικόνων από σημαντικές εξελίξεις ανά τον κόσμο. Όπως κάθε χρόνο έτσι και αυτή την φορά η ατμόσφαιρα ήταν βαριά και μια αίσθηση αβάσταχτης μελαγχολίας ένιωσα να μου διαπερνάει το είναι καθώς εξέταζα διαδοχικά τις δύσπεπτες εικόνες που στέκονταν ασάλευτες ανάμεσα στο πέτρινο δάπεδο και την παλιά ξύλινη οροφή του γέρικου ναού.

Εικόνες από διάφορες γωνιές του πλανήτη και με ευρεία γκάμα θεμάτων: από τις διαδηλώσεις στην πλατεία Ταχρίρ και τις μάχες Κανταφικών και αντικαθεστωτικών στην Λιβύη, μέχρι τις βιβλικές καταστροφές από το τσουνάμι στην Ιαπωνία, τους γάμους ανήλικων κοριτσιών σε χώρες όπως η Υεμένη ή η Ινδία, και την αναζωπύρωση της Mαο-λατρείας σε πολλές περιοχές της Κίνας.

Αυτό το τελευταίο μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση. Ίσως γιατί, σε αντίθεση με άλλα θέματα της έκθεσης που έτυχαν ευρεία κάλυψη από τα δυτικά μέσα, δεν είχα ξαναέρθει αντιμέτωπος με εικόνες του φαινομένου. Έτσι η έκπληξη και το σοκ ήταν άκομη μεγαλύτερα καθώς βρέθηκα να περιεργάζομαι φωτογραφίες από τελετουργικές σφαγές γουρουνιών, μαζικά προσκυνήματα και πομπές θρησκευτικού χαρακτήρα, αλλά και ανέγερσης τεραστίων αγαλμάτων προς τιμήν του Κινέζου ηγέτη.

Απομακρυνόμενος από την παλαιά εκκλησία, οι σκέψεις μου ήταν στις άθλιες βιοτικές συνθήκες εκατομμυρίων ανθρώπων, στην συνεχή καταπάτηση θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων, και στην διαιώνιση των προκαταλήψεων και των δεισιδαιμονιών στην αυγή του 21ου αιώνα.

Ρίχνοντας μια φευγαλέα ματιά στο κτίριο πίσω μου, φαντάστηκα τις μεταμορφώσεις του από λαμπρό καθολικό ναό σε λιτό τόπο συγκέντρωσης των καλβινιστών μέχρι και τον ποικιλόμορφο χώρο πολιτιστικών εκδηλώσεων του σήμερα, δίπλα πάντα στα κόκκινα παράθυρα με τις «βαρύθυμες γάτες».

Και αν, σύμφωνα με τον Κούντερα, ανάμεσα στον κόσμο των πορνών και στον κόσμο του Θεού κυματίζει μια δυσοσμία, η γεύση που αφήνουν οι εικόνες της έκθεσης από τον κόσμο των ανθρώπων είναι εξίσου πικρή και δυσάρεστη. Αναρωτιέμαι μάλιστα κατά πόσο στην επόμενη έκθεση θα συμπεριλαμβάνονται και εικόνες από την Ελλάδα - και αν ναι, τι θα αντανακλούν...

World Press Photo