Ομπερχάουζεν, η «Ελλάδα του Ρουρ»

Από την ολλανδική

Η Γερμανίδα δημοσιογράφος Merlijn Schoonenboom ταξίδεψε στην κοιλάδα του Ρουρ και μίλησε με τους ολοένα και περισσότερους «νεόπτωχους» της Γερμανίας.

«Το Ομπερχάουζεν είναι η πόλη με τα μεγαλύτερα χρέη στην κοιλάδα του Ρουρ. Η ευθύνη πέφτει στα αυστηρά μέτρα λιτότητας και στο κόστος της αλληλεγγύης προς την πρώην Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας. Ένα κόστος που επανέρχεται στο προσκήνιο με αφορμή τις επικείμενες τοπικές εκλογές.

Στα περίχωρα του Ομπερχάουζεν βρίσκεται ένα πολυτελές εμπορικό κέντρο. Εκ πρώτης ματιάς δε αποπνέει αέρα μιζέριας ούτε δείχνει να έχει επηρεαστεί από την κρίση. Η κομψή Gabriele Daume, ιδιοκτήτρια καταστήματος στο εμπορικό κέντρο, έχει άλλη άποψη: ‘όλα τα χρήματα πέφτουν στην ανατολή στην πρώην Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας και η δύση πτωχεύει. Το εμπορικό κέντρο προσπαθεί να κρύψει τη μιζέρια της πόλης. Πέντε από τις επτά πισίνες έβαλαν λουκέτο. Έκλεισε το μεγαλύτερο πολιτιστικό κέντρο. Οι θέσεις εργασίας εξαφανίζονται. Οι νέοι εγκαταλείπουν την πόλη. Κι αυτό συμβαίνει παντού στη δυτική Γερμανία’.

Νεόπτωχοι και άποροι Ανατολικογερμανοί

Ξαφνικά 22 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους το ενδεχόμενο μιας νέας διχοτόμησης της Γερμανίας σε Ανατολική και Δυτική βρίσκει πολλούς υποστηρικτές.

'Από οικονομικό θαύμα γίναμε νεόπτωχοι και άποροι. Γίναμε ξαφνικά εμείς Ανατολικογερμανοί', λένε οι πολίτες της υπερχρεωμένης πόλης.

Και φυσικά με την προεκλογική εκστρατεία σε εξέλιξη οι πολιτικοί δεν άφησαν τον τοπικό θυμό να πάει ανεκμετάλλευτος. Τέσσερις Σοσιαλδημοκράτες δήμαρχοι της βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας εισηγήθηκαν την κατάργηση του συμφώνου αλληλεγγύης “Solidarpakt II”. Είναι το πακέτο που ψηφίστηκε πριν από 20 χρόνια για τη στήριξη των ‘αδελφών’ Ανατολικογερμανών από τους πιο οικονομικά εύπορους Δυτικογερμανούς. Η ισχύς του πακέτου στήριξης πρόσφατα επεκτάθηκε μέχρι το 2019. Ακόμα και ο νεοδιορισθείς πρόεδρος της Γερμανίας, Joachim Gauck δήλωσε πρόσφατα ότι κατανοεί το θυμό της Δύσης.

Το Ομπερχάουζεν έχει ακόμα ένα παρατσούκλι. Το αποκαλούν ‘Ελλάδα της Γερμανίας’. Σε ένα πληθυσμό 211.000 κατοίκων το χρέος της πόλης αγγίζει τα δύο δισεκατομμύρια ευρώ, δηλαδή κυμαίνεται στα €8,000 κατά άτομο.

Το ποσοστό της ανεργίας έχει φτάσει στο 12%. Προηγήθηκαν βαριά μέτρα λιτότητας, ενώ συνολικά οι πολίτες του Ομπερχάουζεν έχουν συνεισφέρει στο ταμείο αλληλεγγύης της Ανατολή με 270 εκατομμύρια ευρώ. Χρήματα, τα οποία δανείστηκαν για να καταβάλουν.

‘Μετά το ’80 το σταδιακό κλείσιμο εργοστασίων εξόρυξης σιδήρου και των ανθρακωρυχείων έπαιξε ρόλο. Η περιοχή δεν κατάφερε να προχωρήσει σε μια νέα και πιο σύγχρονη μορφή οικονομίας’, μου λέει η Gabriele Daume.

Άντ’ αυτού ακολουθήθηκε ένα μοντέλο ανάπτυξης μέσα από μεγαλεπήβολα και δαπανηρά κατασκευαστικά έργα. Όπως: το εμπορικό ‘Centro’, ένα χρυσοποίκιλτο καζίνο και το Κέντρο Θαλάσσιας Ζωής, όπου κάποτε διέμενε το χταπόδι Πολ με τις διάσημες προβλέψεις του κατά τη διάρκεια του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου το 2010.

Η σκληρή πραγματικότητα, όμως, είναι έκδηλη στις παραμελημένες εργατικές συνοικίες του Ομπερχάουζεν. Ο 26χρονος ανθρακωρύχος Christian Barth πληρώνει «από 20 έως 50 ευρώ το μήνα» για τη στήριξη της ανατολικής Γερμανίας. Θέλει να σταματήσει να πληρώνει. «Τι σχέση έχω εγώ με αυτά που έκαναν οι πρόγονοι μου;»

Το μόνο μέρος που θα ακούσεις να μιλούν για ‘αμοιβαία αλληλεγγύη’ είναι ένα κοντέινερ στο κέντρο της πόλης. Εκεί η καλλιτεχνική ομάδα Geheimagentur προσπαθεί μέσα από ένα πρότζεκτ να δώσει λύσεις στο πρόβλημα των νεόπτωχων. Επινόησαν μια εναλλακτική μορφή χρήματος, το “Kohle für alle“ (που σημαίνει άνθρακες για όλους). Το πλασματικό αυτό νόμισμα γίνεται ήδη δεκτό σε 50 καταστήματα μ’ αντάλλαγμα την παροχή αγαθών και υπηρεσιών. Οι πολίτες μπορούν, επίσης, να κερδίσουν ‘άνθρακες’ προσφέροντας τις υπηρεσίες τους δωρεάν σε κοινωφελή έργα για την κοινότητα.