Επανεμφάνιση της παιδικής εργασίας στη Νάπολη

Από τη γαλλική Le Monde

Η Cécile Allegra επισκέπτεται μια από τις φτωχότερες πόλεις της Ευρώπης: στη Νάπολη χιλιάδες παιδιά αφήνουν τα θρανία για να βοηθήσουν οικονομικά τους γονείς τους.

“Η κρίση έχει επιδεινώσει την κατάσταση. Χιλιάδες παιδιά απασχολούνται στην παραοικονομία ή στρατολογούνται στις παράνομες δραστηριότητες της ναπολιτάνικης μαφίας.

Στο San Lorenzo, στην καρδιά της Νάπολης, η ώρα δείχνει επτά. Ένα παιδί προσπαθεί να μη χάσει την ισορροπία του καθώς κουβαλάει ένα πολύ βαρύτερο για τα κιλά του καφάσι γεμάτο κονσέρβες στον υγρό λαβύρινθο της γειτονιάς του.

Για τον Gennaro έχει ξημερώσει άλλη μια μέρα σκληρής δουλειάς. Κανείς γύρω του δεν ξαφνιάζεται βλέποντάς τον τόσο νωρίς το πρωί να εργάζεται. Το Σεπτέμβριο του 2001 ο Gennaro έπιασε δουλειά σε παντοπωλείο. Δουλεύει έξι ημέρες την εβδομάδα, 10 ώρες την ημέρα. Συγυρίζει ράφια, ξεφορτώνει παραγγελίες και παραδίδει ψώνια σε πελάτες της γειτονιάς.

Ο Gennaro ονειρευόταν να γίνει προγραμματιστής υπολογιστών. Σήμερα είναι εμποροϋπάλληλος, όπως και τα περισσότερα παιδιά-εργάτες της Νάπολης. Πληρώνεται τοις μετρητοίς και κερδίζει λιγότερο από ένα ευρώ την ώρα. Στις καλές μέρες είναι ζήτημα αν θα καταφέρει να εισπράξει 50 ευρώ την εβδομάδα. Ο Gennaro πρόσφατα έγινε 14 ετών.

Η μητέρα του δεν είχε ποτέ φανταστεί πως θα αναγκαζόταν να στερήσει από το παιδί της το σχολείο. Για μια 20ετία ζούσε με το σύζυγό της σ' ένα διαμέρισμα 35 τετραγωνικών μέτρων στην πιο πυκνοκατοικημένη περιοχή της Νάπολης. Ξαφνικά ο σύζυγός της αρρώστησε και πέθανε. Βρέθηκε ολομόναχη να συντηρεί τον εαυτό της και τα δύο παιδιά της. Καθαρίζει σπίτια και φέρνει στο σπίτι 35 ευρώ την εβδομάδα – πόσο κατά πολύ μικρότερο από αυτό που κερδίζει ο 14χρονος γιος της.

Η μικρότερή της κόρη είναι μόλις έξι ετών. Η μητέρα του Gennaro αναγκάστηκε να πάρει δύσκολες αποφάσεις: 'Δεν έχω τη δυνατότητα να στηρίξω οικονομικά την εκπαίδευση και των δύο. Ένας από τους δύο έπρεπε να σταματήσει το σχολείο'.

Στη Νάπολη χιλιάδες παιδιά σαν τον Genarro αναγκάζονται να δουλέψουν. Το 2011 η τοπική αυτοδιοίκηση έδωσε στη δημοσιότητα μια έρευνα κόλαφο. Μεταξύ άλλων η έρευνα ανέφερε ότι περισσότερα από 54.000 παιδιά από την ευρύτερη περιοχή της Καμπάνια είχαν εγκαταλείψει το εκπαιδευτικό σύστημα το διάστημα 2005-2009. Το 38% εξ αυτών δεν είχαν κλείσει το 13ο έτος της ηλικίας τους.

Υπάλληλοι καταστημάτων, σερβιτόροι, εποχικοί υπάλληλοι ντελίβερι, μαθητευόμενοι κομμωτές, εργάτες σε βυρσοδεψεία και σε εργαστήρια επεξεργασίας δέρματος μεγάλων εταιρειών είναι μερικά από τα επαγγέλματα για τα οποία τα παιδιά αναγκάστηκαν να αφήσουν το σχολείο. Είναι ολοφάνερο ότι δουλεύουν σκληρά, είναι ολοφάνερο ότι είναι παιδιά. Και τι έγινε; Κανείς δε δίνει σημασία.

'Και βέβαια ήμασταν μία από τις φτωχότερες περιοχές της Ιταλίας. Αλλά έχουμε να βιώσουμε παρόμοια κατάσταση από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου', λέει ο αντιδήμαρχος της Νάπολης και συμπληρώνει, 'σε ηλικία 10 ετών κάποια παιδιά εργάζονται 12 ώρες την ημέρα. Αυτό είναι μια κατάφωρη παραβίαση του δικαιώματος των παιδιών να αναπτυχθούν'.

Οι γονείς γνωρίζουν ότι παρανομούν. Γνωρίζουν, επίσης ότι κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωποι με τις κοινωνικές υπηρεσίες και με το ενδεχόμενο να δοθούν τα παιδιά τους σε ανάδοχες οικογένειες.

Η οικονομική κρίση έχει επιτείνει την όλη κατάσταση. Από το 2008 μια σειρά οικονομικών μεταρρυθμίσεων έφερε παντού δραστικές περικοπές. Το 2010 το υποτυπώδες πρόγραμμα κοινωνικών παροχών για την περιοχή της Καμπάνια σταμάτησε με αποτέλεσμα να βυθιστούν περισσότερες από 130.000 οικογένειες κάτω από το όριο της φτώχειας.

Εκείνη την εποχή το μέσο εισόδημα στην περιοχή κυμαινόταν στα 633 ευρώ ανά κάτοικο: σήμερα το 50% των κατοίκων της περιοχής είναι σε χειρότερη οικονομική κατάσταση. ‘Η νέα γενιά βρέθηκε να κουβαλάει στους ώμους της όλο το βάρος της χειρότερης οικονομικής κρίσης την μεταπολεμική περίοδο', υπογραμμίζει ο αντιδήμαρχος της Νάπολης.

'Ένα κράτος που εγκαταλείπει τα παιδιά του'

Στη Νάπολη, η πλειονότητα των παιδιών έρχεται αντιμέτωπη με ένα επαναλαμβανόμενο δίλημμα: σχολείο ή παραοικονομία; Κι όμως υπάρχει και μια τρίτη επιλογή: η Καμόρα. Κι εδώ ο 33χρονος εκπαιδευτικός Giovanni Savino έχει αφιερώσει τη ζωή του σ' ένα αγώνα σωτηρίας των παιδιών από τα πλοκάμια της μαφίας. Το κάνει μόνος του, διότι η κεντρική ηγεσία της χώρας δεν ενδιαφέρεται ή απλά έχει εγκαταλείψει αυτά τα παιδιά.

Ο Giovanni Savino ζει κατά επιλογή του σε μια από τις πιο κακόφημες περιοχές της πόλης. Είναι η γειτονιά Barra: μια φάλαγγα τσιμεντένιων ομοιόμορφων πολυκατοικιών που έχει εξελιχθεί σε ένα ανεξέλεγκτο σούπερ μάρκετ ναρκωτικών υπό τον έλεγχο των φατριών της Καμόρα.

Κάθε εβδομάδα, ο Giovanni επισκέπτεται το Γυμνάσιο Rodino. Βρίσκεται στο κέντρο των κτιριακών εγκαταστάσεων της Barra, όπου η διακίνηση ναρκωτικών είναι κανονική ‘μπίζνα με βαποράκια τα παιδιά’.

Οι έρευνες δείχνουν ότι ένα στα δύο παιδιά λείπει από το σχολείο περισσότερες από 100 ημέρες το χρόνο γιατί κάνει δουλειές για την Καμόρα. Βάσει νομοθεσίας απουσίες περισσότερες των 60 ημερών οδηγούν απευθείας σε μόνιμη αποβολή από το σχολείο. Ο Savino λέει ότι για κάθε περίπτωση δίνει μάχη με το χρόνο. Κάθε εβδομάδα η διευθύντρια του σχολείου του παραδίδει τον κατάλογο με τις απουσίες και προσπαθεί να βρει μια λύση για κάθε παιδί ξεχωριστά.

Τις περισσότερες φορές ενθαρρύνει τους μαθητές να δώσουν εξετάσεις ως εξωτερικοί υποψήφιοι ώστε τουλάχιστον να μην απομακρυνθούν από τις οικογένειές τους για να παραδοθούν σε ανάδοχους γονείς.

Οι δημοτικοί υπάλληλοι φοβούνται να μπουν στην Barra. Ο Savino μπαίνει ως επικεφαλής της οργάνωσης Il Tappeto di Iqbal. Μια οργάνωση που οφείλει την ονομασία της σ' ένα παιδί εργάτη πακιστανικής καταγωγής που τόλμησε να εξεγερθεί και αργότερα δολοφονήθηκε από την μαφία. Ο Sanino δεν μπορεί να κρύψει την οργή του απέναντι στη μαφία, το αποτυχημένο εκπαιδευτικό σύστημα και το κράτος που εγκαταλείπει “τα παιδιά του στο έλεος της μαφίας”.

Στην Ιταλία η πρόσβαση σε επιδόματα ήταν κάποτε δεδομένη. Η υποστήριξη των νέων και των οικογενειών τους εξαρτιόταν εξ ολοκλήρου από τον προϋπολογισμό της τοπικής αυτοδιοίκησης. Με την έναρξη της κρίσης η χρηματοδότηση αυτών των πρωτοβουλιών κόπηκε στο 87%. Οι 20.000 εκπαιδευτικοί της Κάμπάνια, απλήρωτοι εδώ και δύο χρόνια, βασίζονται στις δικές τους οικονομίες για να κάνουν τη δουλειά τους. Εάν δε βρεθεί κάποια άλλη χρηματοδότηση η οργάνωση Il Tappeto di Iqbal θα κατεβάσει ρολά.

Ο Giovanni Savino δεν μπορεί να συγκρατήσει την οργή του διότι ξέρει ότι η προσπάθειά του έχει αποδώσει καρπούς. Ο Carlo ήταν μία από τις πρώτες του επιτυχίες. Σε ηλικία 13 ετών είχε μετατραπεί σε παιδί – δολοφόνο. Ένας πληρωμένος ανήλικος δολοφόνος με μαχαίρι που αναλάμβανε δουλειές για λογαριασμό της φατρίας Aprea. Τέσσερα χρόνια μετά ο Carlo κατάφερε να γίνει το δεξί χέρι του Savino. “Δεν είναι ευχαριστημένος με τίποτα. Το ό,τι έκατσα και έδωσα εξετάσεις στο σχολείο δεν τον ικανοποίησε. Είναι ένας άνθρωπος που δε σε αφήνει σε ησυχία. Για καλό εννοείται. Μου έσωσε τη ζωή' λέει ο Carlo.

Μετά τον Carlo ήρθε ο Marco ένας 12χρονος τοξικοεξαρτημένος και πορτοφολάς, και μετά ο Ciro ένας πολλά υποσχόμενος μαθητής που παράτησε το σχολείο όταν η οικογένειά του έπεσε στα χέρια των τοκογλύφων της μαφίας".