Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που έχει τραβήξει πάνω της το διεθνές ενδιαφέρον, αναφορικά με την οικονομική κρίση που αντιμετωπίζει. Η Πορτογαλία φιγουράρει πολύ συχνά τον τελευταίο καιρό στους τίτλους των μεγάλων εφημερίδων. Και υπόκειται στο ίδιο γενικευμένο πνεύμα απαισιοδοξίας ως προς το μέλλον της.
Σε άρθρο του στην ισπανική El País, με τον γλαφυρό τίτλο «Είναι η Πορτογαλία η επόμενη Ελλάδα;», ο δημοσιογράφος Αντόνιο Χιμένεθ Μπάρκα θίγει αυτή ακριβώς την ανησυχία που διέπει τα διεθνή μέσα ενημέρωσης τον τελευταίο καιρό ως προς την οικονομική πορεία της Πορτογαλίας. Αν και η Πορτογαλία έχει υπάρξει μέχρι στιγμής «καλός και υπάκουος» μαθητής του ΔΝΤ και έχει εκτελέσει κατά γράμμα τα όσα προβλέπονται στις σχετικές συμφωνίες, εντούτοις, δεν φαίνεται πιθανό να γλιτώσει από τα χειρότερα, τονίζει στο άρθρο του ο Μπάρκα.
Όπως επισημαίνει ο Ισπανός δημοσιογράφος, πρώτο μέλημα του πρωθυπουργού της Πορτογαλίας, Πέδρο Πάσος Κοέλιο, μετά την εκλογή του στο αξίωμα τον Μάιο του 2011, ήταν η χώρα του να αποσυνδεθεί από την «ελληνική τραγωδία»: να πάψει η διεθνής γνώμη να βλέπει την Πορτογαλία ως το πρώτο αναπόφευκτο θύμα ενός πιθανού φαινομένου ντόμινο της ελληνικής κρίσης. Μία τέτοια αποφόρτιση του αρνητικού κλίματος για το μέλλον των Πορτογάλων δεν ευοδώθηκε ποτέ.
Στις 13 Ιανουαρίου, η εταιρεία αξιολόγησης Standard & Poor’s, όπως και οι άλλες δύο μεγάλες εταιρείες Moody’s και Fitch, υποβίβασαν στην κατηγορία junk τα πορτογαλικά ομόλογα με αρνητική προοπτική. Από εκείνη τη μέρα, τα επιτόκια του πορτογαλικού χρέους συνεχώς αυξάνονται.
Την ίδια στιγμή, μεγάλες εφημερίδες όπως οι Financial Times και η Wall Street Journal εικάζουν πως η Πορτογαλία δεν θα μπορέσει να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της προς την τρόικα, και πως, όπως ακριβώς και η Ελλάδα, θα αναγκαστεί να καταφύγει αργά ή γρήγορα σε δεύτερο πακέτο διάσωσης. Οι αναλυτές εκτιμούν πως η δυσπιστία των διεθνών αγορών απέναντι στους Πορτογάλους απορρέει από τον φόβο πως μία πιθανή ελληνική χρεοκοπία θα παρασύρει την Πορτογαλία.
Βέβαια, η Πορτογαλία, όπως σπεύδει να επισημάνει ο Μπάρκα, δεν είναι Ελλάδα. Η πορτογαλική κυβέρνηση έχει μέχρι στιγμής λάβει «δέκα με τόνο» στις επισκέψεις-αξιολογήσεις της τρόικα. Ο πρωθυπουργός, Πάσος Κοέλιο, έχει δείξει υπερβάλλοντα ζήλο ως προς την εφαρμογή των περικοπών που προβλέπει η τρόικα. Παρά το σχετικό – αναμενόμενο – πλήγμα που έχει δεχθεί, η κυβέρνηση του Κοέλιο παραμένει σταθερή. Με την προθυμία του να εφαρμόσει κατά γράμμα τις παραγγελίες της τρόικα και με δηλώσεις όπως «το να κάνουμε αυτό που υποδεικνύει η τρόικα δεν είναι ένας σταυρός που έχουμε να κουβαλήσουμε», ο Κοέλιο προσβλέπει στη διατήρηση ενός κλίματος πολιτικής σταθερότητας. Πράγμα λιγότερο δύσκολο από όσο θα φανταζόταν κανείς, δεδομένης της σχετικής ψυχραιμίας και στωικότητας με την οποία έχουν αντιμετωπίσει, μέχρι στιγμής, οι Πορτογάλοι, τα μέτρα. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως έλειψαν οι ειρηνικές διαμαρτυρίες και απεργίες στη χώρα.
Το μεγάλο πρόβλημα φαίνεται να εντοπίζεται στο ότι η Πορτογαλία δεν παρουσιάζει οικονομική ανάπτυξη και η οικονομία της συνεχώς συρρικνώνεται – άλλος ένας παραλληλισμός με την ελληνική κατάσταση. Ο Μπάρκα μνημονεύει τις δηλώσεις του Ζοσέ Αντόνιο Φερέιρα Ματσάδο, διακεκριμένου οικονομολόγου της Πορτογαλίας. Ο Ματσάδο παρατηρεί πως ούτε οι αγορές ούτε κανείς γενικότερα φαίνεται να γνωρίζει με ποιο τρόπο θα μπορούσε η Πορτογαλία να σημειώσει οικονομική ανάπτυξη. Την τελευταία δεκαετία, η ανάπτυξη στη χώρα δεν ξεπέρασε ποτέ το 1%. Για το 2012, η Εθνική Τράπεζα της Πορτογαλίας προβλέπει μείωση του ΑΕΠ κατά 3%. Ωστόσο, ο Ματσάδο εκτιμά πως η μείωση θα ξεπεράσει το 5%. Την ίδια στιγμή, η ανεργία αγγίζει το 14%. Οι τράπεζες κατέγραψαν απώλειες το 2011 ύψους 1 δις. Η οικονομία της χώρας είναι, με λίγα λόγια, στάσιμη. Σε αυτά έρχεται να προστεθεί πρόσφατη έρευνα της Goldman Sachs, βάσει της οποίας η Πορτογαλία δεν αναμένεται να επιστρέψει στις αγορές το 2013 και, επιπλέον, πως θα χρειαστεί ένα έξτρα πακέτο ύψους 30 εκατ. ευρώ για να ανταποκριθεί στις ανάγκες της.
Ο Μπάρκα κλείνει το άρθρό του δυσοίωνα: ό,τι και να κάνει, όσο και να προσπαθήσει η Πορτογαλία, θα αναγκαστεί πάντοτε να ακολουθεί τον μίτο που οδηγεί στον ελληνικό λαβύρινθο, εννοώντας προφανώς πως είναι καταδικασμένη να συρθεί σε εξελίξεις παρόμοιες με τις ελληνικές. Όπως αναφέρει ο Ματσάδο «Οι Πορτογάλοι πολίτες το βλέπουν αυτό (σ.σ. τον συσχετισμό με τα ελληνικά πράγματα) με μια αίσθηση αδικίας. Επειδή φαίνεται πως ό,τι κι να κάνει κανείς, μπορεί να μη λειτουργήσουν στο τέλος τα πράγματα».
3°
