Υπόθεση Stephen Lawrence

Στις 22 Απριλίου του 1993, γύρω στις 22.30 το βράδυ, ο 19χρονος Stephen Lawrence περίμενε το λεωφορείο για να επιστρέψει σπίτι του στο Plumstead του Νοτιοανατολικού Λονδίνου. Εκείνος κι ένας φίλος του, επίσης μαύρος, δέχτηκαν την επίθεση 5 λευκών συνομήλικων τους. Με τραγική κατάληξη να υποκύψει στα τραύματα που του προκάλεσαν οι δύο μαχαιριές που δέχθηκε, πριν καν φτάσει στο νοσοκομείο. Θα μπορούσε να είναι άλλη μια δυσάρεστη μεν, αλλά δυστυχώς συνηθισμένη επίθεση ρατσιστικής βίας, από αυτές που συχνά απασχολούν τη Μητροπολιτική Αστυνομία του Λονδίνου. Κι όμως χρειάστηκαν να περάσουν σχεδόν 19 χρόνια μέχρις ότου να καταδικαστούν και να περάσουν την είσοδο της φυλακής ο Garry Dobson και ο David Norris. Κάτι που έγινε χθες Τρίτη 3/1 κι αφού στο μεταξύ η υπόθεση Stephen Lawrence άλλαξε με την εξέλιξή της το χάρτη της βρετανικής δικαιοσύνης.

Μάλλον δε θα χρειαζόταν να περιμένουμε τόσο αν οι αρμόδιοι είχαν κάνει σωστά τη δουλειά τους και δεν έδειχναν σαφή πρόθεση συγκάλυψης από τις πρώτες στιγμές μετά το φονικό. Η οποία δεν μπορούμε παρά να συμπεράνουμε, τώρα που έδωσαν την ετυμηγορία τους οι ένορκοι του Old Bailey, ότι είχε τα ίδια ρατσιστικά αίτια με εκείνα τη δολοφονίας. Πιθανότατα, αν ο Lawrence δεν ήταν μαύρος: α) κάποιος θα είχε «λερώσει τα χέρια του» σταματώντας την αιμορραγία κατά τη διάρκεια της μεταφοράς του στο νοσοκομείο, β) οι αστυνομικοί που κατέφτασαν στο σημείο του εγκλήματος θα είχαν άμεσα ψάξει για μάρτυρες και θα είχαν έγκαιρα καταρτίσει λίστα υπόπτων, γ) ο ντετέκτιβ δε θα είχε πετάξει επιδεικτικά στον κάλαθο των αχρήστων μια λίστα υπόπτων που έλαβε 48 ώρες μετά το φόνο από τη μητέρα του θύματος, δ) οι έρευνες στο στενό του κύκλο θα ασχολούνταν με το ποιος τον σκότωσε και όχι με το αν εκείνος και οι φίλοι του ήταν μέλη συμμοριών. Οι πρώτες συλλήψεις έγιναν δύο εβδομάδες μετά, αλλά η «έλλειψη στοιχείων» πάγωσε την υπόθεση.

Ο θυμός όμως κινητοποίησε την οικογένεια του Stephen και κυρίως την μητέρα του Doreen που έκανε ότι μπορούσε για να κρατήσει το θέμα στη μιντιακή επικαιρότητα. Από άσκηση ιδιωτικής δίωξης εναντίον των δύο συλληφθέντων μέχρι συνάντηση με το αντιρατσιστικό τοτέμ Nelson Mandela. Η μεγάλη αλλαγή συνέβη το 1999 όταν ο Sir William Mcpherson αξιολόγησε την αστυνομική έρευνα ως «θεσμικά ρατσιστική», ουσιαστικά προκαλώντας το εκ νέου άνοιγμα της υπόθεσης σε μια ιστορική παραδοχή για το βρετανικό ποινικό σύστημα. Δυο χρόνια πριν η Daily Mail είχε αποκαλέσει και τους πέντε υπόπτους «δολοφόνους». Με το tabloid θράσος «αν κάνουμε λάθος, κάντε μας μήνυση» να ξεχειλίζει και να αποβαίνει για μια φορά χρήσιμο. Την ίδια στιγμή πολλές πορείες οργανώθηκαν στους δρόμους του Λονδίνου με τη συμμετοχή χιλιάδων ανθρώπων που απαιτούσαν ισότητα απέναντι στο νόμο.

Η υπόθεση πήρε ξανά το δρόμο της έρευνας, υπήρξε πραγματική σπουδή στην στοιχειοθέτηση της ενοχής (το αποδεικνύουν τα 30 εκ. λίρες που ξοδεύτηκαν τελικά) και μόλις χθες φτάσαμε στο πολυπόθητο ‘guilty’. Σχεδόν ανακουφιστικό για την οικογένεια που δήλωσε ότι «άργησε πολύ αυτή η απόφαση», κοινωνικά καθησυχαστικό για το Λονδίνο – ας μην ξεχνάμε και τα πρόσφατα riots. Ο David Norris καταδικάστηκε σε 14 χρόνια και 3 μήνες, ενώ ο Garry Dobson σε 15 και 2 αντίστοιχα. Αμφότεροι θα έχουν δικαίωμα αναστολής μετά το πέρας αυτής της χρονικής περιόδου. Όλα αυτά με εκτεταμένη κάλυψη από βρετανικά και διεθνή μέσα και πολύωρες ζωντανές συνδέσεις π.χ. από το BBC.

Ασφαλώς και πρόκειται για ένα σενάριο που σίγουρα θα ενδιαφέρει το σινεμά, η κλιμάκωσή του υπήρξε εντυπωσιακή όλα αυτά τα χρόνια, αλλάζοντας συντηρητικές σταθερές. Η χθεσινή απόφαση δεν ξεπλένει την ντροπή των 20 χρόνων που χρειάστηκαν για να απονεμηθεί δικαιοσύνη σε ένα φόνο διάρκειας 20 δευτερολέπτων. Επισφραγίζει όμως το mea culpa ενός συστήματος που αναγκάστηκε να κοιταχθεί στον καθρέφτη, ακριβώς επειδή λειτουργούν ανεξάρτητες αρχές στο εσωτερικό του. Όχι ακριβώς αυτό που ζούμε τις τελευταίες μέρες στα καθ’ ημάς…

* εδώ μπορείτε να διαβάσετε ένα υπερπλήρες χρονικό αντιδράσεων από τον guardian

** κι εδώ ένα απόσπασμα των δηλώσεων της Doreen Lawrence