Στενά σοκάκια, πλατιά Πόλη

Τα στενοσόκακα της Πόλης κρύβουν έναν πολύχρωμο κόσμο γεμάτο αντιθέσεις. Συνάμα όμως και δυναμικές συνθέσεις από ετερόκλητα στοιχεία που με τον καιρό συγκεντρώνονται σε κάποια μικροσκοπική γωνιά της αχανούς πολιτείας, που τα τραβάει θαρρείς όπως μια δίνη ρουφάει οτιδήποτε βρεθεί κοντά στην επιφάνειά της. Σε μια τέτοια πολίτικη «ρουφήχτρα» είχα την ευκαιρία να περάσω ένα διάστημα μερικών μηνών, σε διαφορετικά διαστήματα κατά την διάρκεια του έτους που κοντεύει να μας αφήσει...

Το Kumbaracı Yokuşu είναι ένα από τα αναρίθμητα στενά εκατέρωθεν της περίφημης και πολύβουης Ιστικλάλ, της πεζοδρομημένης λεωφόρου που ενώνει την πλατεία Τακσίμ με την γενοβέζικη συνοικία γύρω από τον Πύργο του Γαλατά. Καθώς εισέρχεσαι στο στενό από τον πολυσύχναστο πεζόδρομο, οι κάθε λογής θόρυβοι αρχίζουν σταδιακά να υποχωρούν αφήνοντας πίσω την συνεχή οχλοβοή και τον σαματά της κεντρικής αρτηρίας.

Είναι ένα μέρος της πόλης που κανονικά δεν σταματάς αν δεν υπάρχει συγκεκριμένος λόγος – ή αν δεν είσαι χαμένος. Στα πρώτα μέτρα της μεγάλης και απότομης κατηφόρας, το πρόσφατα ανακαινισμένο αρχοντικό των διαμερισμάτων Stories Apart Kumbaracı δεσπόζει με την όμορφη και καλαίσθητη πρόσοψή του, επιβάλλοντας κατά κάποιον τρόπο στο βλέμμα του περαστικού να στραφεί προς το μέρος του. Λίγο πιο κάτω συναντάς την είσοδο του μπαρ-εστιατορίου Leb-i derya, του μοναδικού ίσως μέρους στον δρόμο αυτό που είναι και ευρύτερα γνωστό κυρίως λόγω της εξαιρετικής θέας που πρσφέρει στον Βόσπορο και τον Κεράτιο κόλπο. Λίγα μέτρα παρακάτω το πολύ ζεστό και υπέροχα διακοσμημένο Alayli Kafe περιμένει με σεμνότητα τόσο τον τακτικό όσο και νέο επισκέπτη, που θα βρεθεί – όπως εγώ – να ακούει προς μεγάλη και ευχάριστη έκπληξή του το Little Wing του Jimi Hendrix να διαδέχεται το Στό’πα και στο ξαναλέω απολαμβάνοντας παράλληλα ένα νοστιμότατο τοστ με τυρί φέτα.

Καθώς συνεχίζεις την κάθοδο μια διαφορετική αστική αισθητική αρχίζει σιγά-σιγά να αναδύεται. Οι καλλωπισμένες προσόψεις και τα στυλάτα στέκια δίνουν την θέση τους σε μια πιο ωμή και συνάμα ειλικρινή όψη της πολίτικης πραγματικότητας. Παρατημένες εισόδοι διαμερισμάτων, αλυσοδεμένες πόρτες, και γκράφιτι σε μισοπεσμένους τοίχους δίνουν ένα στίγμα αρκετά διαφορετικό από τις τυπικές τουριστικές εντυπώσεις λίγων ημερών στην Πόλη. Τα πολυάριθμα γατιά που ξεπροβάλλουν από παντού, και που φαίνεται να είναι μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής από χρόνια, σε συντροφεύουν καθώς προσπαθείς να μαντέψεις πως άραγε να είναι πραγματικά η καθημερινή ζωή σε τούτο εδώ τον τόπο.

Μερικά στοιχεία στην άτυπη αυτή έρευνα είναι ορατά ευθύς εξαρχής, όπως η θέα από τα παλιά κτίρια και τα καλάθια να κρέμονται από τα προεξέχοντα μπαλκόνια. Άλλα στα παρέχει η αίσθηση της οσμής ή της αφής, καθώς περιεργάζεσαι τα προϊόντα μπροστά από τα διάφορα μανάβικα-παντοπωλεία που βρίσκονται διεσπαρμένα στο στενό. Τις περισσότερες φορές όμως είναι η φαντασία που (με μπόλικο θράσος αλλά και άγνοια) συνδυάζει τις διάφορες πληροφορίες και ανασυνθέτει τα διάσπαρτα μέρη σε ένα ενιαίο, ιδεατό σύνολο-αναπαράσταση της ζωής των ντόπιων κατοίκων. Πώς άλλωστε ο προσωρινός επισκέπτης να κατανοήσει πραγματικά και σε βάθος πως είναι να ζεις σε ξένο τόπο;

Κατηφορίζοντας και άλλο περνάς μπροστά από το παλιό οθωμανικό νεκροταφείο, που φαίνεται να το περιβάλλει μια απόκοσμη αύρα. Μια τουρκική σημαία κρέμεται ξεχαρβαλωμένη από ένα δέντρο αντικρίζοντας έναν από τους παμπάλαιους τάφους, με το μεγάλο τουρμπάνι να δεσπόζει πάνω στην ταφόπλακα ως ένδειξη της αλλοτινής σπουδαίοτητας του προσώπου που κείτεται τώρα κάτω από το χώμα. Πιο κάτω συναντάς καφενέδες που θαρρείς είναι ανοιχτοί μόνο για του θαμώνες. Θέλω διακαώς να σταθώ μπροστά από το τζάμι (για μέσα ούτε λόγος) και να πάρω στα μουλωχτά μια φωτογραφία, αλλά διστάζω. Τα ζαρωμένα πρόσωπα και οι κουρασμένες, πρόωρα γερασμένες φιγούρες που με αντικρίζουν μου φέρνουν μια ανείπωτη μελαγχολία και διαλύουν ξαφνικά την όρεξή μου για φωτορεπορτάζ. Οι μορφές τους μένουν ούτως ή άλλως χαραγμένες στο μυαλό μου.

Ανάμεσα πάντως στα γέρικα κτίρια και τα καφενεία βρίσκονται επίσης εμβόλιμα μικρομάγαζα, μπαρμπέρικα, χώροι τέχνης, και πολλά στούντιο όπου ντόπιοι τεχνίτες κατασκευάζουν με μεράκι από κούκλες μέχρι ξύλινες μινιατούρες πλοίων. Επίσης χώροι αναψυχής με πανάρχαια βιντεοπαιχνίδια που ένας θεός ξέρει πως λειτουργούν ακόμα, και μαζί ίντερνετ καφέ όπου τα στενά κουβούκλια με τις σκονισμένες οθόνες τα επιβλέπει μέσα από την υπερυψωμένη μεγάλη κορνίζα το αυστηρό και πανταχού παρών βλέμμα του Κεμάλ Ατατούρκ.

Καθώς η νύχτα πέφτει στο Kumbaracı, οι γάτες του δρόμου συνεχίζουν να βολτάρουν με την ίδια άνεση και τον αέρα του παλιού κάτοικου. Πιτσιρίκια βαράνε κάπου ένα τόπι, ενώ οι γέροι παραμένουν βιδωμένοι στις καρέκλες του καφενέ με το τσάι μπροστά τους να έχει πια κρυώσει. Κάπου κάπου ένα ταξί θα κατηφορίσει στα γρήγορα προσδίδοντας μια θορυβώδη νότα στην κατά τα άλλα ατάραχη φαινομενικά ατμόσφαιρα. Είναι ένα μόνο από τα απειράριθμα σοκάκια της Πόλης, που μαζί συνθέτουν μία ανεξάντλητη ποικιλία από εικόνες και ιστορίες. Μικρότερου ή μεγαλύτερου ενδιαφέροντος, φάρδους ή μήκους, στην πλατιά αγκαλιά της Πόλης χωράνε όλα.