Dabke και sufi electronica στις Βρυξέλλες

Το spoilt for choice φιλόμουσο κοινό των Βρυξελλών είχε πρόσφατα την ευκαιρία να δει ζωντανά δύο πολύ ενδιαφέροντες μουσικούς, τον Σύρο Omar Souleyman και τον Τούρκο Mercan Dede.

Στις 18 Σεπτεμβρίου, εμφανίστηκε δωρεάν στο Ancienne Belgique (AB) ο . Ο Souleyman είναι γνωστός στην Συρία και τον αραβικό κόσμο εδώ και πολλά χρόνια, αφότου ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 να εμφανίζεται σε γάμους και λοιπές συνεστιάσεις. To 1996 γνώρισε τον -μόνιμο πλέον συνεργάτη του- πληκτρά Rizan Sa’ id και μαζί καθιέρωσαν μια σύγχρονη εκδοχή-μπλιμπλίκι του παραδοσιακού αραβικού μουσικού ιδιώματος dabke. Από τότε έχει κυκλοφορήσει πάνω από 600 ζωντανές και studio ηχογραφήσεις, ως επί το πλείστον σε κασέτες και σε κάποια αμφιβόλου ποιότητας cd. Το δυτικό κοινό τον γνώρισε κυρίως το 2007 χάρη στην αξιέπαινη δισκογραφική Sublime Frequencies και στις προσωπικές προσπάθειες του Mark Gergis, ο οποίος και συνοδεύει φέτος τον Souleyman στην περιοδεία του σε Ευρώπη, Καναδά και ΗΠΑ. Αυτό το καλοκαίρι ο Omar έγινε ακόμη πιο γνωστός καθώς ηχογράφησε τρεις δικές του εκδοχές κομματιών της Bjork σε ένα από τα τέσσερα EPs με τον τίτλο Crystalline Series που κυκλοφόρησαν συνοδεύοντας τον νέο της δίσκο Biophilia.

Ο Omar εμφανίστηκε στη σκηνή του AB με τη γνωστή του αμφίεση (γυαλιά ηλίου και καφίγια) και βεβαίως με τον Rizan Sa’ id, από τα πλήκτρα του οποίου έβγαιναν απίθανοι ήχοι (κάτι μεταξύ progressive και σκυλάδικου). Αν και το κοινό ήταν στην αρχή μάλλον αμήχανο, ο Omar κατάφερε να το ξεσηκώσει, με τη βοήθεια και των λιγοστών Σύρων που άρχισαν να...σύρουν τον χορό dabke…H όλη πάντως εμπειρία ταιριάζει περισσότερο σε γάμο-βαφτίσια-πανηγύρι παρά σε αίθουσα συναυλιών, για να μπορεί ο κόσμος να ξεσαλώσει καταλλήλως. Μια καλή γεύση του ήχου μπορείτε να πάρετε από το τέταρτο cd του Ομάρ που κυκλοφόρησε πολύ πρόσφατα στην Sublime Frequencies με τον τίτλο Haflat Gharbia και περιέχει ζωντανές ηχογραφήσεις από τις εμφανίσεις του στην Ευρώπη το 2009 και 2011. Εναλλακτικά μπορείτε να περιμένετε μέχρι τον Νοέμβριο οπότε και αναμένεται να κυκλοφορήσει σε βινύλιο το «θρυλικό» κομμάτι Leh Jani στην αυθεντική τριαντάλεπτη εκδοχή του από κασέτα...

Την 1η Οκτωβρίου ακολούθησε στο Bozar η συναυλία του Τούρκου Mercan Dede, γνωστού εδώ και χρόνια για το δικό του αμάλγαμα σούφι μουσικής και electronica αλλά και από τη συμμετοχή του στο ντοκιμαντέρ Crossing the Bridge του Φατίχ Ακίν. Η συναυλία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του φεστιβάλ Sufi Nights, που περιελάμβανε συνέδριο, εκθέσεις, και συναυλίες μουσικής σούφι από την Αλγερία, το Πακιστάν (με τον Asif Ali Khan, μαθητή και διάδοχο του Nusrat Fateh Ali Khan ως πρεσβευτή της μουσικής qawwali), και την Τουρκία. Συνοδευόμενος από το Istanbul Quartet, τέσσερις νέους αλλά ικανότατους μουσικούς (Cafer Nazlibas κεμεντσέ και τσουμπούς - Onur Il κρουστά - Tanju Yildiz μπαγλαμάδες - Burak Malçok νέι), και με τον ίδιο σε ηλεκτρονικά, μπεντίρ και νέι, ο Dede παρουσίασε κομμάτια από όλη τη δισκογραφία του με ιδιαίτερο βάρος στον πιο πρόσφατο, με τίτλο «800», που κυκλοφόρησε το 2007 για τα 800 χρόνια από την γέννηση του «δασκάλου» του Τζελαλεντίν Ρουμί, γνωστού στην Τουρκία ως Μεβλανά και ιδρυτή του σουφικού τάγματος των δερβίσηδων Μεβλεβί. Κλου της βραδιάς ήταν ο περιστρεφόμενος χορός ενός θεόρατου δερβίση, σε σχεδόν απόλυτο σκοτάδι με το μόνο φως να έρχεται από τον μανδύα του, δημιουργώντας υπό την υπόκρουση της σούφι μουσικής ένα πραγματικά εντυπωσιακό και μυσταγωγικό θέαμα. Έκπληξη ήταν στο τέλος και ο διπλός χορός του δερβίση με μια…δερβίσαινα. Η αντιμετώπιση των γυναικών άλλωστε από τους Μεβλεβί ήταν πάντοτε ξεχωριστή, αλλά εδώ και κάποια χρόνια οι γυναίκες απέκτησαν (και πάλι) το δικαίωμα να συμμετέχουν στην τελετουργία της Σεμά χορεύοντας μπροστά σε κοινό. Το οποίο κοινό, αντικατοπτρίζοντας ίσως τις τόσο διαφορετικές καταβολές στην ίδια τη μουσική του Dede, απαρτιζόταν εξίσου από ραστομαλλούσες και μαντηλοφορούσες νεαρές, και πάντως έφυγε ευχαριστημένο. Κι αν ο ήχος στα cd του Mercan Dede μοιάζει ενίοτε να ακροβατεί μεταξύ παραδοσιακής σούφι μουσικής και πιο εύπεπτων Buddha-bar lounge ήχων, η ζωντανή εμφάνιση τον δικαιώνει στο πάντρεμα ηλεκτρονικής και παραδοσιακής θρησκευτικής μουσικής που επιχειρεί.

Εμφανίζεται στις 27 Απριλίου στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών με την ίδια σύνθεση, και αξίζει να τον δείτε. Στο site του μπορείτε να ακούσετε τη μουσική του, αλλά και να δείτε video και πίνακές του. Για μια πιο κριτική πάντως ματιά στον ρόλο των θρησκευτικών οργανώσεων στη σημερινή Τουρκία, αξίζει να δει κανείς και την ταινία Takva. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι μεγάλος θαυμαστής του Ρουμί είναι και ο Φετχουλάχ Γκιουλέν...

Mercan Dede live: