Πρόσφυγες κάτω από τον ήλιο της Τοσκάνης

Το «Έθνος» δεν είναι ένα κλασικό εστιατόριο της Τοσκάνης. Οι έντονες μυρωδιές που βγαίνουν από την κουζίνα του, πλούσιες σε μπαχαρικά, δεν έχουν καμία σχέση με το άρωμα του βασιλικού και της ντομάτας της ιταλικής κουζίνας.

Το «Έθνος» έχει φωλιάσει στα τοσκάνικα Απέννινα και απέχει μόλις μία ώρα με το αυτοκίνητο από τη Φλωρεντία. Έχει καταφέρει να γίνει ιδανικός προορισμός απόδρασης για το Σαββατοκύριακο. Οι ντόπιοι έχουν αγκαλιάσει το «Έθνος» όχι μόνο για την κουζίνα του και τα έθνικ πιάτα του, αλλά και γιατί είναι μια ευκαιρία να γνωρίσουν, να συναναστραφούν με τους νεόφερτους σεφ της Τοσκάνης: τους πρόσφυγες.

Η σερβιτόρα είναι από το Πακιστάν. Η σεφ είναι μια νεαρή γυναίκα από την Αιθιοπία που την λένε Σάρα Ουνάτου Ταγκί. Μιλάει τα ιταλικά φαρσί και η σπεσιαλιτέ της είναι το ingera, ένα παραδοσιακό πιάτο της ανατολικής Αφρικής που σερβίρεται με λαχανικά ή κρέας και μυρίζει σαφράν, πιπερόριζα και κουρκουμά. «Στην πατρίδα μαγείρευα πολύ. Αυτή ήταν η κλίση μου», λέει η Σάρα και συμπληρώνει, «όταν έφτασα εδώ ήξερα ότι η κουζίνα θα ήταν για μένα η ιδανική απασχόληση».

Για τους πρόσφυγες στην Ιταλία, το εστιατόριο «Έθνος» και το σύνολο των εγκαταστάσεων στο χώρο φιλοξενίας Villaggio La Brocchi είναι ένα λαμπρό παράδειγμα ενσωμάτωσης, μια εξαίρεση στη συνήθη εικόνα της αδιαφορίας, της ξενοφοβίας και της εχθρότητας.

Η εισροή προσφύγων στην Ιταλία δεν είναι αμελητέα. Περίπου 120.000 άνθρωποι έχουν υποβάλει αιτήσεις για χορήγηση ασύλου και διαμένουν σε προσωρινά κέντρα φιλοξενίας σε όλη την ιταλική επικράτεια, σε σταθμούς τρένων, σε πάρκα κ.ά..

Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες υπολογίζει ότι περίπου 100.000 πρόσφυγες έχουν εισέλθει από τις αρχές του τρέχοντος έτους και αναμένει περίπου 200.000 νέες αφίξεις. Οι περισσότεροι στοιβάζονται σε προσφυγικούς καταυλισμούς της Λομβαρδίας και της Σικελίας. Ο αριθμός τους έχει υπερβεί τις δυνατότητες των κέντρων και οι ανθρωπιστικές οργανώσεις συνεχώς καταγγέλλουν και επικρίνουν την κυβέρνηση Ρέντσι για τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και μεταναστών.

Η Σίλβια Μαρτσέτι, συνεργάτιδα του περιοδικού Politico, η οποία έκανε το ρεπορτάζ στο Villaggio La Brocchi της Τοσκάνης, σημειώνει ότι το εν λόγω κέντρο έχει ενταχθεί σε ένα πρόγραμμα προστασίας προσφύγων και μεταναστών του υπουργείου Εσωτερικών. Το 2015 το Villaggio La Brocchi φιλοξενούσε περίπου 30.000 πρόσφυγες. Το κράτος καταβάλλει στον μη κυβερνητικό οργανισμό Onlus Progetto Accoglienza που διαχειρίζεται το κέντρο φιλοξενίας 35 ευρώ την ημέρα για τις ανάγκες φιλοξενίας και ένταξης του κάθε πρόσφυγα.

Στην κεντρική αποικιακού χαρακτήρα βίλα του κέντρου στεγάζονται το εστιατόριο, μια βιβλιοθήκη, ένας χώρος συνεδριάσεων, ένας εκθεσιακός χώρος και μια αίθουσα διδασκαλίας για την εκμάθηση της ιταλικής γλώσσας. Ο αχυρώνας έχει μετατραπεί σε μικρά διαμερίσματα για τις οικογένειες των προσφύγων. Προς το παρόν φιλοξενούνται 38 οικογένειες από την Αρμενία, την Συρία, τον Λίβανο, την Νιγηρία και το Κοσσυφοπέδιο. Κάποιες οικογένειες είναι στην αναμονή για τη χορήγηση ασύλου, ενώ κάποιοι έχουν ήδη λάβει άδεια παραμονής και έχουν αποφασίσει ότι η Τοσκάνη θα γίνει η νέα τους πατρίδα. Κατά μέσο όρο οι πρόσφυγες και οι οικογένειές τους φιλοξενούνται στο κέντρο της Τοσκάνης για έναν χρόνο.

Τι κάνει το Villaggio La Brocchi διαφορετικό; Ο στόχος μιας αμφίδρομης και ισορροπημένης συνύπαρξης των προσφύγων με όλη την τοπική κοινωνία. Το κτήμα που φιλοξενεί το κέντρο ανήκε από το 1400 στην καθολική εκκλησία. Κάποτε υπήρξε ένα ακμάζον χωριό που έσφυζε από ζωή και που στη συνέχεια παρήκμασε και εγκαταλείφθηκε. Η απόφαση των τοπικών αρχών και φορέων να ενταχθούν στο πρόγραμμα του υπουργείου Εσωτερικών έδωσε νέα ζωή.

«Οι πρόσφυγες στη δική μας περίπτωση δεν επιλέγονται τυχαία και δεν εξαναγκάζονται να μείνουν. Θέλαμε να αποφύγουμε την όποια συνταγή οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη δημιουργία ξενοφοβικών αισθημάτων στον ντόπιο πληθυσμό», λέει ο πρόεδρος του μη κυβερνητικού οργανισμού, Λουίτζι Αντρεΐνι. «Εδώ, όλες οι πόλεις μαζί συμφώνησαν και συναίνεσαν στη συμμετοχή του προγράμματος ενσωμάτωσης των προσφύγων».

Το παλιό κελάρι του Villaggio La Brocchi μετατράπηκε σε πανδοχείο. Το «La Tinaia» προσφέρεται για διαμονή με πρωινό έναντι 25 ευρώ την ημέρα για επισκέπτες που θέλουν να απολαύσουν την ύπαιθρο της Τοσκάνης. Τα δωμάτια με έθνικ διακόσμηση και χειροποίητα έπιπλα έγιναν από πρόσφυγες. Η καθαριότητα και το εστιατόριο είναι επίσης δική τους δουλειά. Το πανδοχείο και το εστιατόριο φέρνει έσοδα στην τοπική κοινότητα, ενώ οι πρόσφυγες εκπαιδεύονται από Ιταλούς σεφ πάνω στα ιταλικά γούστα μαγειρικής και αποκτούν εφόδια για να βρουν δουλειά στο χώρο της εστίασης σε άλλες πόλεις.

«Στόχος μας είναι να τους βοηθήσουμε να ενταχθούν στην ιταλική κοινωνία, να βρουν μια δουλειά σε βιοτεχνίες ή στα χωράφια και τα παιδιά να μπορέσουν κάποια στιγμή να παρακολουθήσουν μαθήματα σε κάποιο ιταλικό σχολείο της περιοχής», σημειώνει ο Αντρεΐνι.

Το καλοκαίρι έχει περισσότερο κόσμο και η σεφ από την Αιθιοπία δεν ξεμυτίζει από την κουζίνα της. Σερβίρει συνέχεια ingera για τους μεγάλους και σπαγγέτι με κόκκινη σάλτσα για τα παιδιά που δεν αντέχουν τα καυτερά. Τα βράδια γίνονται προβολές ταινιών στην αυλή. Γυναίκες από το κοντινό Μπόργκο Σαν Λορέντζο μαθαίνουν στα κορίτσια της Συρίας και της Αιθιοπίας να φτιάχνουν ψωμί, χωριάτικη ιταλική μπρουσκέτα και άλλες συνταγές.

«Κάθε πρόσφυγας που έμεινε για λίγο στο Villaggio La Brocchi φεύγοντας μας άφησε για σουβενίρ μια συνταγή της πατρίδας του».