Κοσμος

Aung San Suu Kyi: Η γυναίκα σύμβολο

Πρώτες ελεύθερες εκλογές στη Μιανμάρ μετά από χρόνια, πρώτες εκλογές που είναι ελεύθερη και νικήτρια. Γνωρίστε τη.

Όσοι την έχουν γνωρίσει από κοντά έχουν εντυπωσιαστεί από το πόσο μινιόν και λεπτεπίλεπτη είναι. Δύσκολα με τέτοια εικόνα, φαντάζεται κανείς το πείσμα και την αγωνιστικότητα της 70χρονης σήμερα Aung San Suu Kyi. Πριν λίγες μέρες, στις 8 Νοεμβρίου φαίνεται ότι βγήκε νικήτρια στις εκλογές της Μιανμάρ. Και λέμε φαίνεται για δύο λόγους. Ο πρώτος πρακτικός καθώς με 30 εκατομμύρια ψηφοφόρους και αργούς μηχανισμούς τα επίσημα αποτελέσματα θα βγουν στις 21/11. Ο δεύτερος λόγος καθαρά πολιτικός που οφείλεται στις κλασικές κομπίνες που κάνουν οι χούντες για να μην χάσουν την εξουσία. Καθώς οι δικτάτορες όταν νοιώθουν ότι δεν τους παίρνει πια να αποφεύγουν τη δημοκρατική οδό των εκλογών, φτιάχνουν τέτοιους εκλογικούς νόμους που αποτρέπουν κάθε διαδοχή. Στο τελευταίο Σύνταγμα λοιπόν που έφτιαξε το στρατιωτικό καθεστώς της Μιανμάρ, υπάρχει η πρόβλεψη ότι το 25% των εδρών Βουλής και Γερουσίας ανήκει ex officio τον στρατό (δεν συμμετέχουν καν στις εκλογές οι έδρες αυτές), όπως και τρία κρίσιμα υπουργεία (Άμυνας, Εσωτερικών και Εξωτερικών). Άρα το στοίχημα για την Aung San Suu Kyi δεν είναι μόνο να έρθει πρώτο το κόμμα της – ο Εθνικός Σύνδεσμος για τη Δημοκρατία – αλλά η πρωτιά αυτή να της εξασφαλίσει και τις απαραίτητες έδρες για να κυβερνήσει.

Ας τα πάρουμε όμως από την αρχή. Η Μιανμάρ που παλιότερα λεγόταν Βιρμανία ή Μπούρμα, είναι χώρα της Νοτιανατολικής Ασίας που απέκτησε την ανεξαρτησία της από την Μεγάλη Βρετανία το 1948. Βασικό ρόλο σε αυτό έπαιξε ο Aung San που ίδρυσε τον εθνικό στρατό, πολέμησε και θεωρείται έκτοτε εθνικός ήρωας. Για την Suu Kyi όμως ήταν πάντα ο πατέρας της που τον έχασε όταν ήταν δύο ετών. Βαρύ το φορτίο για την ίδια που επαναλαμβάνει συχνά ότι όλα τα κάνει για τον πατέρα της. «Δεν θα μπορούσα ως κόρη του πατέρα μου να μείνω αδιάφορη για ότι συνέβαινε», είπε κάποτε εξηγώντας πως ξεκίνησε η εμπλοκή της με το δημοκρατικό κίνημα της χώρας. Ήταν και το μητρικό πρότυπο βέβαια ισχυρό αφού η μητέρα της ήταν πρέσβης και μαζί της ταξίδεψε και γνώρισε άλλους κόσμους. Αγγλομαθής από μικρή, βρέθηκε το 1964 στην Οξφόρδη να σπουδάσει φιλοσοφία, πολιτικές επιστήμες και οικονομικά. Χρόνια αργότερα, το 2012, όταν βρέθηκε ξανά εκεί σε εκδήλωση που οργάνωσε προς τιμήν της το Πανεπιστήμιο, είπε: «Στην Οξφόρδη έμαθα να σέβομαι τον ανθρώπινο πολιτισμό. Έμαθα να εμπιστεύομαι τους ανθρώπους και την έμφυτη σοφία τους. Αυτό με βοήθησε να αντιμετωπίσω στη συνέχεια όλα τα αρνητικά των ανθρώπων». Εκεί, στην Οξφόρδη όμως έμαθε και τον έρωτα. Γνώρισε τον βρετανό Michael Aris, φοιτητή της θιβετιανής λογοτεχνίας και της βουδιστικής θρησκείας και σε μία εποχή που ήταν συναρπαστικό να είσαι νέος, κάτω από την σκιά των γοτθικών πύργων, ερωτεύτηκαν.

21 χρόνια μετά την απονομή του Νόμπελ εκφωνεί την ομιλία της (2012)

Μαζί ταξίδεψαν στην Ιαπωνία και στο Μπουτάν, παντρεύτηκαν και γύρισαν στην Αγγλία να ζήσουν μία ήρεμη οικογενειακή ζωή. Τελικά δεν κράτησε πολύ και σίγουρα δεν ήταν ήρεμη. Από το 1988 και ενώ οι δύο τους γιοι ήταν ακόμα παιδιά, η Suu Siy ζούσε στη Μιανμάρ και έγινε σύμβολο του αγώνα για τη δημοκρατία στη χώρα. Οι τελευταίες μέρες που το ανδρόγυνο πέρασε μαζί ήταν τα Χριστούγεννα του 1995 όταν ο Michael την επισκέφτηκε στο σπίτι της στην πόλη Yangon όπου ζούσε ήδη 13 χρόνια σε σε κατ’οίκον περιορισμό (όταν δεν ήταν φυλακή) λόγω της πολιτικής της δράσης. Τέσσερα χρόνια αργότερα ο Michael αρρώστησε σοβαρά αλλά παρά τις διεθνείς πιέσεις (μέχρι και ο Πάπας είχε κάνει δημόσια έκκληση) το καθεστώς δεν του έδινε βίζα να αποχαιρετίσει την γυναίκα του πριν πεθάνει. Η ίδια δεν ήθελε να ταξιδέψει εκτός χώρας φοβούμενη ότι δεν θα της επιτραπεί ποτέ να επιστρέψει. Άλλωστε τον είχε εγκαίρως προειδοποιήσει για όλα αυτά. Θυμάται την συζήτηση που είχαν την παραμονή της του γάμου τους: «Ήθελα να σιγουρευτώ ότι γνώρισε εξαρχής ότι η χώρα μου σήμαινε πολλά για μένα και ότι αν ποτέ χρειαζόταν να γυρίσω πίσω, δεν θα έπρεπε ο ίδιος να προσπαθήσει να μπει ανάμεσα σε μένα και σε αυτήν».

Αυτή η στιγμή ήρθε αν και με τυχαία αφορμή. Το 1988 η μητέρα της αρρώστησε και η Suu Kyi αφήνοντας πίσω τους δύο γιους, ταξίδεψε στην πατρίδα της για να είναι κοντά της. Η χώρα εκείνες τις μέρες παλλόταν στον ρυθμό των διαδηλώσεων και οι δρόμοι ήταν γεμάτοι από φοιτητές και εργάτες που ζητούσαν δημοκρατία. Με ένα σάλτο θαρρείς κατέβηκε και η ίδια στους δρόμους και βρέθηκε αμέσως στην πρώτη γραμμή. Η επανάσταση δεν κράτησε πολύ, αμέσως έγινε πραξικόπημα και η Suu Kiy συνελήφθη. Πολύ αργότερα, σε μία συνέντευξή της όταν ρωτήθηκε για την πρώτη της αυτή σύλληψη και πώς ενώ όλοι έκαναν πίσω, αυτή προχώρησε μπροστά, έδωσε μία απάντηση που ίσως δείχνει με τον πιο συμβολικό τρόπο τον χαρακτήρα της και εξηγεί την πορεία της: «Μας σκόπευαν στρατιώτες με όπλα και είπαν “Πηγαίνετε στην άκρη του δρόμου”. Πήγα και εγώ στην άκρη λοιπόν. Αμέσως άκουσα έναν στρατηγό να φωνάζει πως είτε πηγαίναμε στην άκρη, είτε όχι, θα μας πυροβολήσει. Ε και είπα τότε οκ, ας βγω πάλι στον δρόμο».

Προεκλογική ομιλία (2015)

Είχε έρθει η ώρα για την οποία είχε μιλήσει στον Michael. Η μοίρα σαν να την πέταξε στην καρδιά των γεγονότων, σαν να της ξύπνησε το φάντασμα του ήρωα πατέρα της, σαν να βρήκε τον ρόλο που πάντα περίμενε. Να ηγηθεί του κινήματος για τη δημοκρατία και την ισότητα, να ιδρύσει το δικό της κόμμα, να γίνει ο νούμερο ένα πολιτικός παίκτης της χώρας, η πιο δυνατή φωνή απέναντι στο στον στρατό και την χούντα, η πιο γνωστή προσωπικότητα της Μιανμάρ παγκοσμίως. Καθόλου εύκολα δεν ήταν όλα αυτά και - κυρίως – καθόλου ανώδυνα για την ίδια. Στερήθηκε τα παιδιά της, την ζωή της, τον άντρα της, την ελευθερία της. Δέχτηκε πολλές επιθέσεις με αποκορύφωμα το 1996 και το 2003 που η αυτοκινητοπομπή της ενώ βρισκόταν σε περιοδεία δέχτηκε αιματηρή επίθεση από μισθωμένους του καθεστώτος. Και τις δύο φορές αντί να διωχθούν οι υπεύθυνοι, φυλακίστηκε η ίδια για τα επεισόδια. Έζησε τα τελευταία 15 από τα 20 χρόνια σε περιορισμό πίσω από κάγκελα. Στις ατέλειωτες ώρες μοναξιάς της τελειοποίησε τα γαλλικά και τα ιαπωνικά της, διάβαζε αμέτρητα βιβλία (είχε πάντα μία αδυναμία στις βιογραφίες), μελέτησε ακόμα πιο βαθιά τον βουδισμό και για να χαλαρώσει έπαιζε Μπαχ στο πιάνο της.

Συχνά την συγκρίνουν με τον Μαχάτμα Γκάντι και τον Μάρτιν Λούθεν Κινγκ γιατί βασικός άξονας της πολιτικής της αντίληψης ήταν πάντα η μη-βία, η ειρηνική αντίσταση και η βαθιά συμπόνια για τον συνάνθρωπο. Ακόμα και για τον αντίπαλο. Όταν το 1991 βραβεύθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης «για τον μη βίαιο αγώνα για τα ανθρώπινα δικαιώματα», οι δύο γιοι της και ο άντρας της παρέλαβαν το βραβείο. Κατά την τελετή ο επικεφαλής της Επιτροπής μίλησε για ένα «εντυπωσιακό παράδειγμα της δύναμης των αδυνάτων».

Αφίσα της ταινίας του Luc Besson

Στις 13 Νοεμβρίου 2010 αφέθηκε επιτέλους τελειωτικά ελεύθερη. Είδε τα παιδιά της, ξαναβρήκε το σπίτι της, τους φίλους της. Ταξίδεψε σε Ευρώπη, Ασία και ΗΠΑ. Και μαζί με αυτήν ταξίδεψε και η ιστορία της, η χώρα της και το όραμά της για δημοκρατία. Όλα αυτά ο Luc Besson τα έκανε ταινία με το όνομα “The Lady”.

Η Aung San Suu Kyi ποτέ δεν έχασε το χαμόγελό της. Και ποτέ δεν σταμάτησε να στολίζει τα μαλλιά και τον λαιμό της με χρωματιστά λουλούδια. «Οι άνθρωποι πάντα μου έδιναν λουλούδια και προσπαθούσα να φοράω όσα γίνεται περισσότερα. Η μητέρα μου συχνά έλεγε ένα τοπικό ρητό: “Άνθρωπος χωρίς γνώση είναι σαν λουλούδι χωρίς άρωμα”. Γιαυτό προτιμώ πάντα τα μυρωδάτα λουλούδια». Δεν ξέρει κανείς ακόμα τι θα φέρουν οι εκλογές -άλλωστε υπάρχουν και οι προεδρικές εκλογές τον Φεβρουάριο που θα σηματοδοτήσουν εξελίξεις (η ίδια δεν μπορεί να είναι υποψήφια αφού ο στρατός φρόντισε να ψηφίσει μία φωτογραφική διάταξη που το απαγορεύει για πολίτες που έχουν παιδιά με ξένη υπηκοότητα). Δεν ξέρει κανείς αν θα καταφέρει να κάνει τη Μιανμάρ μία ελεύθερη, ασφαλή και δίκαιη κοινωνία όπως επιθυμεί. Σίγουρα όμως η νίκη της στις 8 Νοεμβρίου σημαίνει μία νέα εποχή για την χώρα και μία μεγάλη απόδειξη της δύναμης των αδυνάτων.

Την επόμενη της απελευθέρωσής της (2010)

Είπαν - Έγραψαν:

Ο Μπάρακ Ομπάμα είχε επανειλημμένα ζητήσει την απελευθέρωσή της. Το 2011 σε προσωπική του επιστολή στην ίδια σημειώνει: «Θαυμάζω βαθιά τον γενναίο και ανιδιοτελή αγώνα σου για τη δημοκρατία. Σε ευχαριστώ για την έμπνευση που αποτελείς για ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που μοιράζονται τις ίδιες αξίες για δημοκρατία, ανθρώπινα δικαιώματα και δικαιοσύνη».

Ο Γκόρντον Μπράουν: «Η ASSK είναι ένα από τα πιο γενναία πλάσματα που έχουν υπάρξει. Αξίζει την στήριξή μας. Πρέπει πια να αφεθεί ελεύθερη, είναι δημοκρατικά εκλεγμένη στην Μπούρμα. Όλος ο κόσμος την θέλει ελεύθερη. Έχει υποφέρει πολλά επειδή διεκδίκησε η χώρα της να είναι ελεύθερη».

Επώνυμοι σταρ όπως ο Κέβιν Σπέισι, ο Τζωρτζ Κλούνεϊ, ο Ντέιβιντ Μπέκαμ και ο Ντάνιελ Κρεγκ έχουν συνυπογράψει μήνυμα υποστήριξής της που κλείνει με την φράση «Τώρα είναι η ώρα η διεθνής κοινότητα να μιλήσει ανοιχτά με μία φωνή: Απελευθερώστε την ASSK».

Οικογενειακή φωτογραφία λίγο πριν τη δολοφονία του πατέρα της – η ίδια το μωρό με τα άσπρα (1947)

Είπε – Έγραψε:

«Τίποτε δεν συγκρίνεται με τη δύναμη των καθημερινών ανθρώπων που τα ονόματά τους είναι άγνωστα και οι θυσίες τους περνούν απαρατήρητες. Η τόλμη χωρίς αναγνώριση και χωρίς την προστασία των μίντια, είναι τόλμη που επιβεβαιώνει την πίστη μας στην ανθρωπότητα» (από το βιβλίο της «Γράμματα από την Μπούρμα», 1996)

«Ακόμα και αν δεν μπορούμε να πετύχουμε την τέλεια ειρήνη στην γη, οι κοινές μας προσπάθειες προς αυτήν ενώνουν ανθρώπους και έθνη και βοηθούν να κάνουμε την κοινωνία πιο ασφαλή και πιο καλή. Επιμένω στην λέξη γιατί το να είσαι καλός είναι να απαντάς με ευαισθησία και ανθρώπινη ζεστασιά στις ελπίδες και τις ανάγκες των άλλων. Η καλοσύνη μπορεί να αλλάξει τις ζωές των ανθρώπων» (Ομιλία παραλαβής του Νόμπελ Ειρήνης, 2010)

«Θα ήθελα να ήμουν μαζί με την οικογένειά μου. Θα ήθελα να είχα δει τους γιους μου να μεγαλώνουν. Έχω πολύ λύπη μέσα μου για αυτό. Αλλά δεν έχω καμία αμφιβολία για την επιλογή που έκανα να μείνω με τους ανθρώπους μου εδώ στην πατρίδα μου» (Συνέντευξη BBC, 2012)

«Δεν πιστεύω στον ένοπλο αγώνα γιατί απλώς διαιωνίζει την παράδοση ότι όποιος έχει όπλα έχει και τη δύναμη. Αυτό οδηγεί σε έναν ατελείωτο κύκλο βίας. Μη-βία σημαίνει θετική πράξη. Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι παθητικότητα. Δεν είναι. Ξέρω ότι είναι ο πιο αργός τρόπος και καταλαβαίνω γιατί οι νέοι νοιώθουν ότι δεν δουλεύει. Αλλά είναι ο μόνος τρόπος για τη δημοκρατία» (Voice of Hope – βιβλίο με συνεντεύξεις της, 2008)

«Δεν είναι η εξουσία που διαφθείρει, αλλά ο φόβος. Ο φόβος να χάσουν την εξουσία διαφθείρει αυτούς που την ασκούν, εξίσου με αυτούς, που υποταγμένοι φοβούνται και υποκύπτουν στην ωμή βία της εξουσίας» (Ελευθερία από τον Φόβο, ομιλία που εκδόθηκε και σε μορφή δοκιμίων)