Οι «κάτοικοι» της Πόλης

Οι πόλεις φαντάζουν σύνθετες, μέχρι τη στιγμή που θα μάθεις να τις περπατάς. Στην αρχή τουλάχιστον, χρειάζεσαι χάρτες και οδηγίες για να προσανατολιστείς. Πλατείες, γειτονιές, πολυκατοικίες και δρόμοι, χάνονται και μπερδεύονται μέσα στο μυαλό σου και ζητούν επίμονα να φωτογραφηθούν χωροταξικά. Η αρχική εμμονή με τον προσδιορισμό του χώρου, μεταβάλλεται σε προσμονή επαφής με τους αληθινούς πρωταγωνιστές του αστικού τοπίου. Άλλωστε, αυτοί είναι που αποτελούν και την κινητήριο δύναμη που θέτει σε λειτουργία τη μηχανή του τέρατος, που ονομάζεται πόλη. Πολλοί αναρωτιούνται, πώς να είναι άραγε η Κωνσταντινούπολη. Έχοντας μια αναρχική προσωπικότητα, η αποκρυπτογράφηση της είναι μια διαδικασία δύσκολη, καθώς από μόνη της αποτελεί ένα ξεχωριστό πολυκύτταρο οργανισμό με τις δικές της δυναμικές και εντάσεις. Κάποιοι όμως από τα 12,8 εκατομμύρια των «κατοίκων» της, μπορούν να αποκαλύψουν κάποια στοιχεία από τον άστατο χαρακτήρα της.

Ο πρώτος «κάτοικος», αναπόσπαστο κομμάτι του τοπίου της, είναι λίγο κακομαθημένος, μα ευφυής. «Θα τον δεις να προσεύχεται στα τζαμιά, να κοιμάται πάνω στους πάγκους των βιβλιοπωλείων και να ποζάρει φιλάρεσκα στις βιτρίνες των μπουτίκ», λέει ο Μεχμέτ Τσαλάν, αρχιτέκτονας και ανάδοχος πατέρας δυο γατιών. Αν στη Βομβάη οι αγελάδες έχουν το ελεύθερο να δημιουργούν μποτιλιάρισμα στους δρόμους, οι γάτες τότε είναι τα enfant gâté της Κων/πολης. Αδέσποτες ή οικόσιτες, πρωταγωνιστούν στην καθημερινότητα της και γίνονται οι μούσες φωτογράφων (Νουκχέτ Μπαρλάς, έκθεση Κων/πολη Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα 2010) και οι μασκότ του μουντομπάσκετ τον περασμένο Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με την ισλαμική παράδοση, τα τριχωτά τετράποδα αποτελούν σύμβολα αγνότητας. Ο μύθος λέει, ότι ο προφήτης Μωάμεθ στο δρόμο προς τη Μέκκα ξεκουράστηκε κάτω από έναν κέδρο, εκεί τον πλησίασε μια αδέσποτη γάτα, όπου αποκοιμήθηκε πάνω στο μακρύ του σαλβάρι. Όταν έφτασε η ώρα να φύγει, προκειμένου να μην την ενοχλήσει, προτίμησε να κόψει το κομμάτι του υφάσματος όπου ακουμπούσε εκείνη. Μια άλλη ιστορία λέει ότι η αγαπημένη του γάτα, η Μουεζά, τον έσωσε από το δηλητηριώδη δάγκωμα ενός κροταλία. Με αυτά και με αυτά τα αιλουροειδή, κατάφεραν να αλώσουν την Πόλη και να αλητεύουν ελεύθερα σε αυτή.

Ο δεύτερος διάσημος «κάτοικος», είναι ένας φιλήσυχος μεσήλικας (βέβαια μπορεί να είναι και νεότερος). Τον βρίσκεις να στέκεται, πίσω από ένα λουστραρισμένο κόκκινο πάγκο με άσπρη σκεπή ή κάτω από ένα ταψί, γεμάτο κουλούρια στοιβαγμένα επίτηδες να σχηματίζουν έναν πύργο τζένγκα. Οι κουλουρτζήδες/σιμιτζήδες, (simit=κουλούρι), είναι οι πρώτοι που συναντάς το πρωί πριν πας στη δουλειά και οι τελευταίοι όταν επιστρέφεις στο σπίτι. Κινητές εγκυκλοπαίδειες, μπορούν να σου δώσουν πληροφορίες, για τους πάντες και για τα πάντα. Θα μπορούσαν κάλλιστα να χαρακτηριστούν και ως οι κινητοί ξεναγοί της Πόλης. Για χάρη τους και μόνο, το 2006 ο μόδιστρος Τζεμίλ Ιπεκτσί σχεδίασε και ειδική στολή, που ευτυχώς πια δεν τη φοράνε (έμοιαζαν σαν καμαρότοι στο «Love Boat»). Σήμερα, τους πλανόδιους πωλητές προσπαθούν με βία να αντικαταστήσουν τα κιτς μπιστρό «Simit Saray» και «Simit Dünya», που προσφέρουν σνακ υπό τη μορφή του σουσαμένιου κουλουριού. Ευτυχώς όμως, όπως λέει και η Τζερέν Οζτούρκ, νομικός σύμβουλος σε θέματα μεταναστών, «το κουλούρι του δρόμου, συνυφασμένο με τη ρετρό εικόνα της Πόλης, είναι γευστικότερο από τη σύγχρονη πλαστική του εκδοχή».

«Όπου και να πας, όπου και να σταθείς, η φωνή του πάντα θα σε ακολουθεί» λέει ο αγγλοκύπριος χορευτής Goo για τον μουεζίνη. Ο ισλαμιστής τενόρος με τη διαπεραστική βραχνή φωνή του, είναι ένας από τους πρώτους «ενοίκους» που θα ακούσεις στην Πόλη, αλλά ποτέ σου δε θα δεις. Κοιτώντας λοιπόν, προς το σημείο του ορίζοντα που οδηγεί στη Μέκκα, 5 φορές την ημέρα θα ακουστεί μέσα από τα μεγάφωνα που έχουν δεθεί στους λιγνούς μιναρέδες των τζαμιών, να λέει το ezan (το κάλεσμα για την έλευση των πιστών στην προσευχή). Για περίπου 5 λεπτά κάθε μέρα, συγχρονισμένες ζωντανές και ηχογραφημένες (σε κασέτα παλιότερα και σήμερα σε σιντί λογικά), φωνές λένε το «μπιρ αλλάχ» (ο θεός είναι ένας και μοναδικός). Ο Αυστριακός σκηνοθέτης, Sebastian Brameshuber το 2009 γύρισε το ντοκιμαντέρ «Muezzin». Η ταινία δείχνει τον μουεζίνη του ιστορικού τζαμιού Φατίχ, Χαλίτ Ασλάν να παίρνει μέρος σε έναν διαγωνισμό για την ανάδειξh του καλύτερου Τούρκου προσευχόμενου, (η όλη εικόνα εύκολα μπορεί να θυμίσει το διαγωνισμό του εθνικού «ποπ άιντολ»).

Αυτά είναι, προς το παρόν, τα τρία πρώτα πρόσωπα που συνθέτουν τον καμβά της Πόλης.