Άγκνες Κελέτι: Πέθανε η γηραιότερη εν ζωή Ολυμπιονίκης πριν κλείσει τα 104, με συνολικά δέκα Ολυμπιακά μετάλλια, εκ των οποίων τα πέντε χρυσά
Με την αυγή της νέας χρονιάς, λίγες μέρες πριν τα εκατοστά τέταρτα γενέθλιά της, έφυγε από τη ζωή η θρυλική Ολυμπιονίκης της ενόργανης γυμναστικής Άγκνες Κελέτι, στις 2 Ιανουαρίου του 2025. Υπήρξε μια από τις πιο λαμπρές μορφές του ολυμπιακού αθλητισμού, με μια ζωή που αντικατοπτρίζει την αντοχή και το θάρρος απέναντι στις αντιξοότητες.
Γεννημένη ως Άγκνες Κλάιν, στις 9 Ιανουαρίου του 1921, στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας, ξεκίνησε την ενασχόληση της με τη γυμναστική ήδη από την ηλικία των τεσσάρων ετών. Γρήγορα έδειξε το ιδιαίτερα ξεχωριστό ταλέντο της και στα δεκαέξι της είχε κερδίσει το πρωτάθλημα Ουγγαρίας, ενώ στη συνέχεια κατέκτησε και άλλους εθνικούς τίτλους.
Προετοιμαζόταν εντατικά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1940, που ήταν προγραμματισμένοι να διεξαχθούν στο Τόκιο, οι οποίοι όμως, όπως είναι γνωστό, ματαιώθηκαν λόγω του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Έναν χρόνο αργότερα, διεκόπη βίαια η αθλητική καριέρα της Άγκνες Κελέτι, αφού εκδιώχθηκε από τον αθλητικό της Σύλλογο λόγω της εβραϊκής της καταγωγής, όπως όλοι οι «μη Άριοι» αθλητές, και της απαγορεύτηκε να συμμετέχει σε αθλητικές δραστηριότητες. Επίσης, δεν της επετράπη να γραφτεί σε κάποιο πανεπιστήμιο, αν και ήταν άριστη μαθήτρια.
→ Άγκνες Κελέτι, 1954
Έμεινα ζωντανή χάρις στην Πιρόσκα Γιουχάς. Ανταλλάξαμε όχι μόνο ρούχα και χαρτιά, αλλά έμαθα να μιλάω όπως εκείνη.
Ο διωγμός των Εβραίων της Ουγγαρίας από τους Ναζί, όπως και των Εβραίων όλης της κατεχόμενης Ευρώπης, ήταν ανελέητος. Η Άγκνες Κελέτι αντί να αγωνίζεται στα γυμναστήρια και τα γήπεδα για την κατάκτηση κάποιου μεταλλίου, αγωνιζόταν για την ίδια τη ζωή της. Οι Ναζί εκτόπισαν βίαια τους Εβραίους από τις εστίες τους, στέλνοντάς τους στα στρατόπεδα του θανάτου.
Στο κολαστήριο εξόντωσης του Άουσβιτς χάθηκαν και ο πατέρας και οι θείοι της Άγκνες Κελέτι. Η μητέρα και η αδερφή της κατάφεραν να σωθούν χάρη στην ευαισθησία του Σουηδού διπλωμάτη Ραούλ Βάλενμπεργκ. Εκείνη καταφέρνει να σωθεί, ανταλλάσσοντας την ταυτότητά της με ένα κορίτσι που της έμοιαζε και ήταν στην ηλικία της, την Πιρόσκα Γιουχάς, που ήταν χριστιανή.
«Έμεινα ζωντανή χάρη στην Πιρόσκα Γιουχάς. Ανταλλάξαμε όχι μόνο ρούχα και χαρτιά, αλλά έμαθα να μιλάω όπως εκείνη», εξομολογείται μετά από πολλά χρόνια η Άγκνες Κελέτι. Προκειμένου να καταφέρει να περάσει απαρατήρητη από τους Ναζί, εφοδιασμένη με τα πλαστά χαρτιά της, απομονώνεται σε ένα χωριό και δουλεύει ως υπηρέτρια. Λίγο πριν το τέλος του πολέμου, εργάζεται σε ένα εργοστάσιο πυρομαχικών, ενώ όταν οι Γερμανοί πολιορκούν τη Βουδαπέστη, εκείνη σκάβει, μαζί με άλλους, ομαδικούς τάφους, για να θάψουν τους νεκρούς τους.
→ Άγκνες Κελέτι, 1954
Όταν τελειώνει ο πόλεμος, βρίσκει δουλειά σε μια ορχήστρα παίζοντας τσέλο, ενώ παράλληλα προπονείται εντατικά για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1948 στο Λονδίνο. Όμως, για άλλη μια φορά στέκεται άτυχη. Πριν προλάβει το όνειρο να λάμψει ξανά, σβήνει και πάλι απότομα, αφού ένας τραυματισμός στον αστράγαλο, την κρατά μακριά από το Λονδίνο. Όλοι πίστευαν πως το 1952, που η Άγκνες Κελέτι θα είναι 31 ετών, δεν είναι μια ηλικία η οποία μια αθλήτρια μπορεί να κάνει το ντεμπούτο της στους Ολυμπιακούς στο Ελσίνκι. Δεν το πίστεψε όμως η Άγκνες Κελέτι.
Εκείνη πίστευε στην αστείρευτη αγάπη της για το άθλημα και κυρίως στον αδιάλειπτο αγώνα που έδινε από παιδί. Στο Ελσίνκι, έχει να συναγωνιστεί κορυφαίες αθλήτριες της ενόργανης, αρκετά νεώτερές της. Όμως, η συστηματική δουλειά, η πίστη και η επιμονή της Άγκνες Κελέτι κάνουν την έκπληξη και φεύγει από τη φινλανδική πρωτεύουσα, έχοντας κερδίσει ένα χρυσό μετάλλιο στις ασκήσεις εδάφους, ένα αργυρό και δύο χάλκινα. Για το χρυσό αυτό μετάλλιο θα πει σε συνέντευξη της το 2002:
→ Άγκνες Κελέτι, 1956
Είναι το αγαπημένο μου, γιατί στο έδαφος μπορώ να κάνω αυτό που θέλω και να είμαι ο εαυτός μου
Οι εντυπωσιακές επιδόσεις της Άγκνες Κελέτι συνεχίζονται, με αποτέλεσμα το 1956, στους Ολυμπιακούς της Μελβούρνης, να γίνει πλέον ένας Ολυμπιακός θρύλος της γυμναστικής. Εκεί, καταφέρνει να κερδίσει συνολικά τέσσερα χρυσά και δύο αργυρά μετάλλια, κατακτώντας τη θέση του κορυφαίου αθλητή της διοργάνωσης, ενώ παράλληλα γίνεται η μεγαλύτερη σε ηλικία γυμνάστρια που κερδίζει χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο. Την ίδια στιγμή που η Άγκνες Κελέτι αγωνίζεται στο πνεύμα των αξιών του Ολυμπισμού και φτάνει στο απόγειο της καριέρας της, η ευτυχία της σκιάζεται από τις οδυνηρές στιγμές που βιώνει η πατρίδα της.
Στις 4 Νοεμβρίου του 1956, τα σοβιετικά στρατεύματα εισβάλλουν στη Βουδαπέστη και η ουγγρική επανάσταση πνίγεται στο αίμα, ενώ το σπίτι της έχει υποστεί σημαντικές ζημιές. Τελικά, η Άγκνες Κελέτι αποφασίζει μαζί με άλλους 43 Ούγγρους αθλητές να μην επιστρέψουν. Ζητούν και παίρνουν πολιτικό άσυλο στην Αυστραλία. Αφού μένει έναν χρόνο στη Μελβούρνη, το 1957 μεταναστεύει στο Ισραήλ. Εκεί, παντρεύεται τον συμπατριώτη της, καθηγητή φυσικής αγωγής, Ρόμπερτ Μπίρο, με τον οποίον αποκτούν δύο παιδιά.
Αφού αγωνίζεται για λίγο καιρό με τη σημαία του Ισραήλ, τελικά εργάζεται ως καθηγήτρια φυσικής αγωγής και ως προπονήτρια ενόργανης γυμναστικής, αναλαμβάνοντας και την εθνική ομάδα του Ισραήλ, συμβάλλοντας ενεργά στην ανάπτυξη του αθλήματος στη χώρα.
Το 2015 επιστρέφει στην Ουγγαρία και δέκα χρόνια αργότερα πεθαίνει από πνευμονία στο στρατιωτικό νοσοκομείο της Βουδαπέστης. Η ζωή της Άγκνες Κελέτι ήταν γεμάτη προκλήσεις, αλλά πάντα επέλεγε να κοιτάζει μπροστά.
Πάντα να κοιτάς μπροστά. Το παρελθόν έχει φύγει και δεν χρειάζεται να ασχολούμαι με αυτό. Ας μιλήσουμε για το μέλλον και ας φροντίσουμε να είναι υπέροχο
Η ζωή και η καριέρα της αποτελούν ισχυρό πρότυπο αντοχής, θάρρους και αφοσίωσης, και συνιστούν έμπρακτη απόδειξη ότι η πίστη, το πάθος και η επιμονή μπορούν να υπερνικήσουν κάθε εμπόδιο. Η κληρονομιά που μας αφήνει με το παράδειγμα και τη στάση ζωής της, θα συνεχίσει να αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς ανθρώπους που μάχονται να εκπληρώσουν τα όνειρά τους.
11°
