Γιάννης Μπουτάρης 1942-2024: Η μεταγγραφή του Παναγιώτη Γιαννάκη στον Άρη και η αγάπη του επιχειρηματία για την ομάδα της Θεσσαλονίκης.
Ο καπνός από τα τσιγάρα αποπνικτικός. Το μαγαζί ήδη μισογεμάτο, εκείνα τα χρόνια τα μπουζουξίδικα γέμιζαν μονάχα τις μικρές ώρες, αλλά ο «Ποσειδώνας» στο Δέλτα στις Τζιτζιφιές γνώριζε μεγάλες πιένες. Αρχές Αυγούστου του 1984 κι όμως, κάθε βράδυ το αδιαχώρητο, κάθε ξημέρωμα απολογισμός από «ζημιές», κάθε νύχτα δεκάδες εκατομμύρια δραχμές να καίγονται υπό πάσα έννοια.
Γιάννης Μπουτάρης: Η αγάπη του για την ομάδα του Άρη και η μεταγγραφή του Παναγιώτη Γιαννάκη
Εκείνη η νύχτα ωστόσο «είχε κάτι».
Οι κοπέλες με τα λουλούδια είναι στοιβαγμένες στα δυο πρώτα κεντρικά τραπέζια, μοιάζουν σαν έτοιμες για επιθεώρηση. Στην πίστα είναι «τα μπαλέτα», η φίρμα δεν έχει βγει ακόμη να «τα πει». Τα γκαρσόνια είναι σε επιφυλακή για τα κιβώτια με τις φτηνές σαμπάνιες που θα χυθούν στην πίστα όταν βγει ο Γιάννης Φλωρινιώτης να τραγουδήσει και να κάνει το σόου που συγκλόνιζε εκείνη την Αθήνα.
Ο Γιάννης είναι στο καμαρίνι του και ετοιμάζεται, έχει ήδη ενημερωθεί ότι στη «σέντρα» του μαγαζιού θα βρίσκονται ο Μιχάλης Σπανός με την εκλεκτή παρέα του από τη Θεσσαλονίκη και «πλάτη» ο νέος ιδιοκτήτης της ΑΕΚ, ο κυπριακής καταγωγής, φαντασμαγορικός Τέρρυ Παναγίδης, παρέα με έναν νεαρό επιχειρηματία -δεξί χέρι του Σπανού- που έχει ήδη «όνομα» στη νύχτα, παρότι ιδιοκτήτης μιας ταπεινής σχολής οδηγών στην Πέτρου Ράλλη στη Νίκαια, τον Δημήτρη Μελισσανίδη.
Ο Σπανός έχει ήδη κάνει το μπάσιμο στους επιχειρηματικούς κύκλους με την ΕΤΕΚΑ έναν χρόνο πριν και λίγους μήνες αργότερα έχει εξαγοράσει και τις εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών της ΕΛΒΥΝ στο Πέραμα, μετατρέποντας εαυτόν σε νέο μεγάλο παίκτη της πάντα «δύσκολης» αγοράς καυσίμων στην Ελλάδα. Παράλληλα με τις επιχειρηματικές του δραστηριότητες, ο Σπανός είναι και το μεγάλο αφεντικό του Ιωνικού Νικαίας, στον οποίο Αντιπρόεδρος, γενικός αρχηγός, «πολλαπλών καθηκόντων» είναι και ο Μελισσανίδης.
Στον Ιωνικό εκείνα τα χρόνια δέσποζε η φυσιογνωμία ενός 25χρονου αστεριού του αναπτυσσόμενου, αλλά όχι τόσο δημοφιλούς μπάσκετ, του Παναγιώτη Γιαννάκη. Ο «Δράκος» είναι το περιζήτητο πετράδι εκείνου του καλοκαιριού, η μεταγραφή του είναι το μεγάλο στοίχημα του Παναθηναϊκού, του Ολυμπιακού, της ΑΕΚ και του Άρη. Οι δυο αιώνιοι αποσύρθηκαν πολύ γρήγορα όταν κατάλαβαν ότι ο Σπανός επηρεαζόμενος από τον Μελισσανίδη, αν ικανοποιηθεί οικονομικά, θα παραχωρήσει τον παίκτη στην ΑΕΚ.
Ο Μελισσανίδης καταφθάνει χαμογελαστός στο νυχτερινό κέντρο, χαιρετάει, παραγγέλνει το ουίσκι του και δεξιώνεται τους ανθρώπους της ΑΕΚ, Παναγίδη συμπεριλαμβανομένου. Την ίδια ώρα στο διαμέρισμα του 42χρονου Θεσσαλονικιού επιχειρηματία Γιάννη Μπουτάρη στο Κολωνάκι, επικρατεί πανικός.
Ο Γιάννης Μπουτάρης στέκεται όρθιος, γύρω του είναι περίλυποι παράγοντες του Άρη τον οποίο αγαπά, χρηματοδοτεί και βοηθά με όποιον τρόπο περνά από το χέρι του. Ο συνεχιστής μιας μακράς οικογενειακής παράδοσης στον κλάδο της ελληνικής οινοπαραγωγής, έχει κατέβει στην Αθήνα με έναν και μόνο στόχο: να βρεθεί ο τρόπος και ο Γιαννάκης να μεταγραφεί στον Άρη, ο οποίος έχει ήδη το Γκάλη και σχεδιάζει την εγκαθίδρυση της δικής του αυτοκρατορίας στο ελληνικό μπάσκετ, μετά τα απανωτά στραπάτσα σε Πρωτάθλημα και Κύπελλο. Ειδικά «εκείνος» ο χαμένος τελικός των ξυρισμένων κεφαλιών ήταν χαρακιά στην ψυχή των απανταχού αρειανών.
Το σχέδιο ήταν συγκεκριμένο και καλοσχεδιασμένο. Ο Γιαννάκης θα πλαισιώσει το Γκάλη στην πεντάδα του Άρη, ο οποίος έχει ήδη κάνει το απίθανο και έχει ανεβάσει διεθνή (έστω σε προχωρημένη ηλικία) από την Αθήνα στη Θεσσαλονίκη, τον θηριώδη σέντερ, Δημήτρη Κοκολάκη. Ο Μπουτάρης σε σχέση με όλους τους υπόλοιπους δεν διέθετε μόνο τα χρήματα. Είχε την παιδεία, τις διασυνδέσεις, τον τρόπο, την αστική ανατροφή για να συναλλαχθεί όχι μόνο με τους «πρωτευουσιάνους» παράγοντες, κυρίως με τους πολιτικούς βραχίονες που επρόκειτο να αποδειχθούν κομβικοί στο ξετύλιγμα της ιστορίας.
Ο νεαρός επιχειρηματίας είναι σιωπηλός. Δίπλα του ο Χρήστος Μιχαηλίδης και ο Στέργιος Μπουσβάρος περίλυποι, ο Θεόφιλος Μητρούδης κάθιδρος, παρέα με τον Μιχάλη Μπανιώρα εξηγούν απνευστί στον Γιάννη Ιωαννίδη και στον Φάνη Ταρνατώρο την (κακή) εξέλιξη του κρίσιμου ραντεβού με το Μιχάλη Σπανό στα γραφεία της ΕΤΕΚΑ. Ο Μπουτάρης ακούει σιωπηλός.
Ο Σπανός επί της ουσίας δέχτηκε να τους δει από ευγένεια, όταν του έδειξαν την καφέ βαλίτσα με τα μετρητά για τη μεταγραφή του Γιαννάκη έμεινε ατάραχος, δεν «ψάρωσε», απεναντίας, έκανε πίσω την καρέκλα, άνοιξε το χρηματοκιβώτιο και απλώς έδειξε τις δεσμίδες με τα «καφετιά». Δεν ήταν τα λεφτά το ζήτημα, εξ αρχής δεν γινόταν να είναι μόνο τα λεφτά, διότι λεφτά έδιναν όλοι.
Ο Μητρούδης αντιλαμβάνεται ότι το μόνο που μπορεί να κάνει πια είναι να κερδίσει χρόνο. Ως γνήσιος Σαλονικιός, ζητάει απ’ το Σπανό «μια βόλτα στη νυχτερινή Αθήνα». Το μαγαζί εκείνη την περίοδο είναι μόνο ο «Ποσειδώνας». Το ραντεβού κλείνεται, Μητρούδης και Μπανιώρας μπαίνουν στο Renault 5 και επιστρέφουν στο «αρχηγείο» του Μπουτάρη στο Κολωνάκι προκειμένου να καταστρώσουν το όποιο εναλλακτικό σχέδιο αρπαγής του Γιαννάκη.
Ο Μπουτάρης αντιλαμβάνεται ότι το θέμα δεν είναι οικονομικό και σίγουρα δεν λύνεται απευθείας με το Σπανό. Ο μοναδικός τρόπος είναι η εξασφάλιση της συναίνεσης του παίκτη και κατόπιν τούτου η πίεση στον Ιωνικό (δηλαδή στο Σπανό) προκειμένου να καμφθούν οι αντιρρήσεις και η σχεδόν έτοιμη μεταγραφή του παίκτη στην ΑΕΚ. Κανείς ωστόσο δεν γνωρίζει πού βρίσκεται ο Γιαννάκης.
Το κροτάλισμα του τηλεφώνου στο σαλόνι του Μπουτάρη διακόπτει τη σιγή και παραξενεύει τα σκυθρωπά πρόσωπα της ομήγυρης. Το σηκώνει ο ίδιος ο επιχειρηματίας. Τού ζητούν «τον κ. Μητρούδη» παρά το γεγονός ότι ελάχιστοι άνθρωποι γνώριζαν ότι ο Θεόφιλος βρισκόταν στην Αθήνα εκείνο το απόγευμα. Στην άλλη άκρη της γραμμής ήταν ο Αντώνης Κοσσένας, κουμπάρος του Παναγιώτη Γιαννάκη, ο οποίος βρισκόταν δίπλα του και ήθελε να μιλήσει με κάποιον παράγοντα του Άρη. Η σιγή μετατρέπεται σε αγωνία, ο Μητρούδης κλείνει το τηλέφωνο και ενημερώνει ότι «έρχονται από εδώ».
Πανηγυρισμοί, φωνές, ο χαμός ο ίδιος. Λίγο αργότερα στο ίδιο σαλόνι, Μπουτάρης, Μιχαηλίδης, Μπουσβάρος και Μητρούδης υποδέχονται Κοσσένας και Γιαννάκης συμφωνούν σε όλα και ο παίκτης βάζει την υπογραφή του στο ήδη έτοιμο δελτίο. Ο Στέργιος Μπουσβάρος το παίρνει αμέσως, το τοποθετεί με ευλάβεια στην εσωτερική τσέπη του σακακιού, θαρρείς και θέλει να το προστατεύσει, να το διαφυλάξει από το αόρατο κακό.
Η βαλίτσα που περιφρόνησε ο Σπανός, κατέληξε στο χέρι του Κοσσένα, ο Γιαννάκης κρατά στη δική του χούφτα ένα κλειδί αυτοκινήτου. Είναι το δώρο του Μητρούδη, ένα ολοκαίνουριο Renault. Ο νεαρός παίκτης χαμογελάει, ο Γιάννης Μπουτάρης έχει ήδη δεσμευτεί προσωπικά ότι το κατάστημα αθλητικών ειδών του «Δράκου», “Play Maker”, θα στεγαστεί περήφανα σε πολυτελή χώρο στην καρδιά της πόλης, στην Τσιμισκή.
Ο παίκτης αναχωρεί αμέσως μετά το πέρας της συμφωνίας για Θεσσαλονίκη, συνοδευόμενος από Μπανιώρα και Ταρνατώρο. Επί της ουσίας φυγαδεύεται, «κρύβεται» μέχρι να βγάλουν άκρη οι παράγοντες του Άρη με τον Σπανό και τον Ιωνικό. «Απαγωγή» αρέσκοντο να το αναφέρουν εκείνη την εποχή οι εφημερίδες, με πηχυαίους τίτλους και ρεσιτάλ υπερβολής. Εν προκειμένω δεν απείχε τόσο πολύ από την πραγματικότητα.
Έχει πια βραδιάσει. Ο Μπουτάρης είναι στα τηλέφωνα και ούτως ή άλλως, κάθε που βρισκόταν στην Αθήνα προτιμούσε άλλες παρέες και διαφορετικούς τρόπους διασκέδασης. Το «ιερατείο» της διοίκησης του Άρη που έχει απομείνει στην Αθήνα, παρφουμαρίζεται και κατευθύνεται προς Τζιτζιφιές, προς τον «ξακουστό Ποσειδώνα». Ο Σπανός έχει ήδη φτάσει, τους υποδέχεται στο τραπέζι, φιλοξενεί ως οικοδεσπότης «τους Θεσσαλονικιούς». Οι λουλουδούδες ραίνουν το τραπέζι, το ουίσκι ρέει άφθονο, η χάβρα ατελείωτη, τα ντεσιμπέλ στο Θεό και τα φωτορυθμικά δημιουργούν σκηνικό ταινίας του Ταραντίνο.
Στη μια άκρη του τραπεζιού ο Μπουσβάρος με το δελτίο του Γιαννάκη στην τσέπη, στην άλλη ο άνετος οικοδεσπότης Σπανός, ακριβώς πίσω του ο Δημήτρης Μελισσανίδης, στο σακάκι του οποίου ενθυλακώνεται η επιταγή του Παναγίδη για τη μεταγραφή του Γιαννάκη στην ΑΕΚ. Ο Ιωαννίδης καπνίζει με εκείνο το μειδίαμα που τσάκιζε κόκκαλα και ψυχολογίες, ο Φλωρινιώτης είναι στην πίστα και λέει τα σουξέ, φοράει ένα από τα συγκλονιστικά κοστούμια του με τις πούλιες και τα στρας και ισορροπεί εντυπωσιακά πάνω στα υπερμεγέθη τακούνια των κατάλευκων παπουτσιών του.
Αλαλαγμός. Ο Μελισσανίδης περιμένει τα ποντιακά, ο Μητρούδης μετά το κρίσιμο ποτήρι που λύνει τη γλώσσα, κάνει νόημα στο Σπανό «να βγουν λίγο έξω». Στη γκαρνταρόμπα του «Ποσειδώνα» ο Μιχάλης Σπανός γίνεται κοινωνός της πραγματικότητας. Σπεύδει άμεσα να ενημερώσει και το Μελισσανίδη, μέχρι τότε οι άνθρωποι του Ιωνικού και της ΑΕΚ φαντάζονταν ότι ο Γιαννάκης βρίσκεται εν πλω, σε κάποιο κότερο όπου διοικούντες τον Παναθηναϊκό προσπαθούν να τον «ψήσουν» να παίξει στον «Τάφο του Ινδού». Φευ.
Όταν Σπανός και Μελισσανίδης αποχωρούν σκασμένοι από το νυχτερινό κέντρο, ο Γιαννάκης είναι ήδη στα Μάλγαρα και έχει ήδη καταστρωθεί το σχέδιο «φύλαξής του» στη Θεσσαλονίκη για όσες μέρες χρειαστούν μέχρι να λυγίσει ο Ιωνικός. Σπανός και Μελισσανίδης είναι ανένδοτοι. Δίχως την παρέμβαση του ισχυρού ανδρός του ελληνικού αθλητισμού τότε, του Κίμωνα Κουλούρη, η μεταγραφή πιθανόν δεν θα γινόταν ποτέ.
«Άκρες» με το φρέσκο ακόμα ΠΑΣΟΚ εκείνη την εποχή από πλευράς Άρη, είχαν ελάχιστοι άνθρωποι, εις εξ αυτών ο Γιάννης Μπουτάρης. Προοδευτικός, πολυπράγμων, ριζοσπαστικός και «ισορροπιστής» παιδιόθεν, από τους καιρούς του «Ανατόλια» και του ΑΠΘ. Τον Άρη τον αγαπούσε όπως όλη η ευρύτερα αστική και «καλή» κοινωνία της Θεσσαλονίκης. Και ήταν βέβαιο ότι η κίνηση που επρόκειτο να δημοσιοποιηθεί εκείνον τον Αύγουστο του 1984, θα διατάρασσε τις ισορροπίες.
Ο Μπουτάρης ήξερε τι είχε συμβεί. Γι’ αυτό βοηθούσε τον -ιστορικό πια- Πρόεδρο του Άρη, Χρήστο Μιχαηλίδη καθ’ όλη την προσπάθεια γέννησης του φαινομένου Άρης στη χώρα. Γκάλης και Γιαννάκης συνέθεσαν το μεγαλύτερο και καλύτερο δίδυμο στην ιστορία του ελληνικού μπάσκετ. Οι παραστάσεις τους απαράμιλλης κλάσης, τα πρώτα χρόνια, προτού ο Γιαννάκης τιθασεύσει τον επιθετικό του οίστρο και «κάνει χώρο» στο Νικ, οι δυο τους σκόραραν το 80 με 90% των πόντων της ομάδας. Μηχανές ασταμάτητες.
Αργότερα ετέθη σε λειτουργία το σχέδιο του «Σωλήνα», ήρθε σε πρώτο πλάνο η Εθνική ομάδα, σχεδιάστηκε το όραμα του Ευρωμπάσκετ του 1987 που θα διεξάγετο στο νεότευκτο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας στο Φάληρο. Μέχρι τότε η φρενίτιδα ήταν υπόγεια, οι Πέμπτες πιο ήσυχες, μέχρι να τις αναταράξει έναν Νοέμβριο καλή ώρα του 1986 ο θρίαμβος (που αργότερα μετατράπηκε σε δράμα) του Άρη εναντίον της φημισμένης και τρομερής Tracer Μιλάνου στο Παλαί ντε Σπορ. Είχε ήδη προστεθεί ο Σλόμπονταν («Λευτέρης») Σούμποτιτς στους εκλεκτούς του Ιωαννίδη, υπήρχαν ο Φιλίππου, ο Ρωμανίδης, ο Δοξάκης, ο ψηλός Καναδός, ο Γουίλτζερ.
Σταθερά στην κεντρική θύρα των επισήμων, παρέα με τη διοίκηση των κιτρίνων, ο επιχειρηματίας-αιμοδότης του συλλόγου, Γιάννης Μπουτάρης. Ναι, η αστική Θεσσαλονίκη έβλεπε μπάσκετ, συζητούσε για το μπάσκετ, ένιωθε και πολλές φορές εκκινούσε τον ηλεκτρισμό στην ατμόσφαιρα ολόκληρης της πόλης.
Ο Άρης έγινε ομάδα όλης της Ελλάδας, εκείνες οι αλησμόνητες Πέμπτες γράφτηκαν στην ιστορία, όπως και τα γλέντια στο Ακρόαμα, όταν ο κυρ-Γιάννης τραγουδούσε μαζί με τη Μαρινέλλα και τον Πάριο «Με το Γκάλη, το Γιαννάκη, το Φιλίππου και τ’ άλλα παιδιά». Με την ψυχή του. Γιατί παρότι γιος ηρακληδέα, εκείνος ερωτεύτηκε τον Άρη και ξεκίνησε να βοηθάει το σύλλογο τον καιρό του «έπους της Περούτζια» της ποδοσφαιρικής ομάδας και από το 1981 ξεκίνησε να χρηματοδοτεί το μπάσκετ.
«Το ευχαριστήθηκα» είχε πει για την ενασχόλησή του. Παρότι του κόστισε 400 εκατομμύρια η οκταετής ενασχόληση, παρότι τού γκρίνιαζαν οι γιοί του, παρότι είχε επίγνωση ότι το βαρέλι είναι δίχως πάτο. Σοκαρίστηκε κι αποτραβήχτηκε όταν μπήκαν στο παιχνίδι οι «καρχαρίες» από την Αθήνα. Όταν Γιαννακόπουλος και Κόκκαλης αποφάσισαν να χρηματοδοτήσουν, ο Μπουτάρης έκανε πίσω γιατί διαπίστωσε πως εάν ακολουθήσει, θα καταστραφεί.
Πλήρης έφυγε άλλωστε και από αυτήν του την ενασχόληση. Πρωταθλήματα, Κύπελλα, «οι Πέμπτες», τα ταξίδια, οι αγωνίες, οι χαρές, οι απογοητεύσεις, τα τρία Final Four στη Γάνδη, στο Μόναχο, στη Σαραγόσα. Όλη η χώρα διάολε χόρευε σε ρυθμούς Άρη, είχε γίνει κοινωνικό φαινόμενο, είχε ξεπεράσει την κλειστή κοινωνία της Θεσσαλονίκης προ πολλού, πριν καν βάλει τις βολές ο Αργύρης και πλημμυρίσει η χώρα από γαλανόλευκες και μπασκέτες στις γειτονιές.
Έζησε τη γιγάντωση από τα σπάργανα. Το είδε όλο, ήταν παντού. Εκτός ίσως από εκείνη τη βραδιά στον «Ποσειδώνα» στις Τζιτζιφιές. Δεν χρειαζόταν. Η βαλίτσα ήταν ήδη στην κατοχή εκείνου που έπρεπε, το Renault ταξίδευε για Θεσσαλονίκη, ο Φλωρινιώτης είχε ολοκληρώσει το πρώτο πρόγραμμα και τη δουλειά πια την είχαν αναλάβει άλλοι.
Πάντα έτσι ήταν ο Μπουτάρης. Έβαζε τη σπίθα και μετά αποτραβιόταν. Έπεφτε με τα μούτρα μονάχα όταν τον κυρίευε το πάθος και έβλεπε το όραμα καθαρό μπροστά του. Είτε αφορούσε πρωτοποριακές μεθόδους αμπελουργίας και οινοποιίας, είτε τα κακώς κείμενα της πόλης, είτε τις αγκυλώσεις μιας κοινωνίας που δεν ήθελε να καταλάβει φοβούμενη ότι θα διαταραχθούν οι σταθερές της. Σωστές ή λάθος.
Όταν το ποτήρι άδειαζε, το ξαναγέμιζε. Παντοιοτρόπως και ποικιλοτρόπως. Και σε προσωπικό και σε κοινωνικό επίπεδο. Και με θετική και με αρνητική χροιά. Έτσι είναι οι χορτάτοι άνθρωποι, οι βέροι, οι ακομπλεξάριστοι. Τα μίξαρε όλα, αποδέχτηκε και την ευτυχία και τη δυστυχία του. Και το φως και το σκοτάδι. Δεν είναι εύκολο, ειδικά στη Θεσσαλονίκη είναι σχεδόν αδύνατο. Ωραίος άνθρωπος. Μεγάλος Αρειανός.
