Ολυμπιακοί Αγώνες: Τι είναι η μετα - ολυμπιακή κατάθλιψη των αθλητών - Γιατί οι «πρωτάρηδες» κινδυνεύουν περισσότερο
Η Ολυμπιακή Φλόγα έχει πλέον σβήσει και οι έντονες μέρες των Ολυμπιακών Αγώνων ανήκουν στο παρελθόν για τους αθλητές και τις αθλήτριες. Και τώρα; Η επιστροφή στην απλή καθημερινότητα αποτελεί κι αυτή μία μεγάλη πρόκληση για τους αθλητές – και πολλοί από αυτούς δεν νιώθουν τώρα τίποτα περισσότερο από ένα μεγάλο «κενό».
Πριν από χρόνια ο Ολυμπιονίκης Μάικλ Φελπς ήταν ένας από τους πρώτους αθλητές που αναφέρθηκαν στη μετα-ολυμπιακή κατάθλιψη. Όπως αναφέρει άρθρο της DW, ακόμη και ο σπουδαίος αυτός Αμερικανός αθλητής, που έχει κατακτήσει 28 ολυμπιακά μετάλλια εκ των οποίων 23 χρυσά, έπεφτε σε ολοένα και βαθύτερη κατάθλιψη μετά τους κάθε Ολυμπιακούς Αγώνες που συμμετείχε.
Μετα - ολυμπιακή κατάθλιψη: Η κορυφή του παγόβουνου
Σύμφωνα με την ψυχολόγο Μάριον Σουλπρίτσιο οι αθλητές που αναφέρονται στην κατάθλιψη που βιώνουν αποτελούν μόνο την κορυφή του παγόβουνου. «Βλέπουμε μερικούς ανθρώπους που μιλούν για το συγκεκριμένο ζήτημα, αλλά για το μεγαλύτερο μέρος αυτών που πάσχουν από κάτι τέτοιο δεν μαθαίνουμε τίποτα», εξηγεί η ειδικός στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa). «Για πολλούς αθλητές το ζήτημα της μετα-ολυμπιακής κατάθλιψης είναι ταμπού – όπως συμβαίνει πολλές φορές με τις ψυχικές ασθένειες. Και πολλοί φοβούνται πως θα στιγματιστούν».
Πριν από τρία χρόνια Αυστραλοί ερευνητές διαπίστωσαν πως η μετα-ολυμπιακή κατάθλιψη δεν αποτελεί σπάνιο φαινόμενο. Σε μία σειρά δομημένων συνεντεύξεων οι ερευνητές μίλησαν με αθλητές και αθλήτριες, οι οποίοι εξήγησαν πως κατά το πρώτο διάστημα μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες αισθάνονται συχνά κατάθλιψη και μοναξιά, πως τους λείπει η ομάδα τους και πως ξαφνικά έχουν πάρα πολύ ελεύθερο χρόνο, τον οποίο δεν ξέρουν πώς να γεμίσουν.
«Γνωρίζω πολλούς αθλητές και αθλήτριες που υπέφεραν μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες», λέει στο dpa η Ολυμπιονίκης Μπρίτα Στέφεν, η οποία είχε την τύχη να αναζητήσει εγκαίρως επαγγελματική βοήθεια. Με αυτόν τον τρόπο μπόρεσε να θέσει νέους στόχους, να βρει ένα άλλο νόημα. «Πάντα ανυπομονούσα για την περίοδο μετά τους Αγώνες, γιατί τότε είχα περισσότερο χρόνο για τις σπουδές μου», εξηγεί.
Και η Στέφεν όμως πέρασε δύσκολες στιγμές. «Μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 στην Αθήνα πέρασα και εγώ μία μικρή φάση κατάθλιψης. Ήταν η δεύτερή μου Ολυμπιάδα και ένιωθα εντελώς συγχυσμένη», θυμάται. Η πρώην αθλήτρια δεν είχε καταφέρει να πιάσει τις επιδόσεις που ήθελε. «Μετά την επιστροφή μου αμφέβαλλα για τον εαυτό μου και αναρωτιόμουν αν θέλω να προσπαθήσω και για τρίτη φορά». Τελικά όμως συνέχισε – και έγινε Ολυμπιονίκης, κατέκτησε παγκόσμιους τίτλους και κατέγραψε παγκόσμια ρεκόρ.
Οι «πρωτάρηδες» κινδυνεύουν περισσότερο
Το παράδειγμα του Μάικλ Φελπς αποδεικνύει πως ακόμη και οι επιτυχημένοι αθλητές μπορεί να πάσχουν από κατάθλιψη. Κατά τον προπονητή Ούλι Κναπ πάντως, που έχει φάει τις Ολυμπιάδες… με το κουτάλι, ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για τους «πρωτάρηδες». «Οι αθλητές που συμμετέχουν για πρώτη φορά σε Ολυμπιακούς Αγώνες βιώνουν πραγματικά άμεσα μία ψυχολογική πτώση – πολύ περισσότερο σε σύγκριση με άλλους αθλητές που έχουν ξαναζήσει την εμπειρία μίας Ολυμπιάδας», δηλώνει ο ειδικός στο dpa.
Ο Κναπ έχει βρεθεί σε οκτώ Ολυμπιάδες. «Το να συναντάς τη Στέφι Γκραφ ή τον Ντιρκ Νοβίτσκι ενώ αλλάζεις, είναι μία πολύ έντονη εμπειρία. […] Λίγες εβδομάδες αργότερα όμως επιστρέφεις στην απλή καθημερινότητα – και δεν είναι πάντα εύκολο να επεξεργαστείς μία τέτοια αλλαγή. Έτσι, πρέπει κανείς να μάθει να διαχειρίζεται όλες αυτές τις εντυπώσεις καλύτερα».
Λειτουργώντας υπό πίεση
Η εξέλιξη της σεζόν επιδρά και αυτή στον ψυχισμό του αθλητή. Η Μαλάικα Μιχάμπο, Γερμανίδα αθλήτρια του άλματος εις μήκος την οποία προπονεί ο Κναπ, είχε κερδίσει το χρυσό στο Τόκιο και τώρα το ασημένιο μετάλλιο στο Παρίσι. Η αθλήτρια θέλει να ολοκληρώσει τη φετινή σεζόν βάσει του προγράμματός της – αφ’ ότου κατάφερε να αναρρώσει και από τον κορωνοϊό που την κράτησε πίσω.
«Η σεζόν του 2021 ήταν πολύ δύσκολη για μένα», θυμάται η Μιχάμπο. «Πρέπει να δώσω μάχη με τον εαυτό μου και να μάθω να αντεπεξέρχομαι στην εξωτερική πίεση. Μετά από αυτό ένιωθα να έχω στερέψει από δυνάμεις. Κοιτάζοντας πίσω θα ήταν καλύτερο να είχα πει μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο πως καλά ήταν ως εδώ, τα λέμε πάλι του χρόνου. Όλα αυτά όμως είναι εμπειρίες που αποκτά κανείς σταδιακά. Έτσι, μου πήρε λίγο περισσότερο χρόνο να βγω από τη φάση της μετα-ολυμπιακής κατάθλιψης».
Περίπου ένας στους πέντε αθλητές αντιμετωπίζει κάποια στιγμή ψυχικά προβλήματα
Ο Μάικλ Φελπς, το κεντρικό πρόσωπο του ντοκιμαντέρ “The Weight of Gold", που πραγματεύεται τα προβλήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν οι αθλητές, αγωνίζεται προκειμένου οι ψυχικά ασθενείς να μη στιγματίζονται πλέον. Σύμφωνα με τον Αμερικανό Ολυμπιονίκη τέσσερις στους πέντε αθλητές βιώνουν κάποια μορφή μετα-ολυμπιακής κατάθλιψης.
Ο ίδιος μοιράζεται και τις δικές του εμπειρίες, έχοντας απήχηση και σε άλλους ανθρώπους για να σώσει ζωές – κάτι που είναι «έτη φωτός καλύτερο από το να κερδίσει κανείς ένα χρυσό ολυμπιακό μετάλλιο», όπως είχε δηλώσει στο παρελθόν. Το χαμηλότερο σημείο που έφτασε ποτέ ο Φελπς ήταν το 2012 μετά την Ολυμπιάδα του Λονδίνου, όταν είχε αποσυρθεί για πρώτη φορά. «Ένα κομμάτι μου δεν ήθελε πλέον να συνεχίσω να ζω», είχε πει ο Αμερικανός σταρ.
Η σημασία αναζήτησης επαγγελματικής βοήθειας
«Η ψυχολογία και η αθλητική ψυχολογία μπορούν να βοηθήσουν πολύ και να προλάβουν τέτοιες ψυχικές ασθένειες. Για τις αθλήτριες και τους αθλητές είναι σημαντικό να προετοιμαστούν πνευματικά για ό,τι πρόκειται να έρθει στο μέλλον», λέει η Σουλπρίτσιο. «Υπάρχει προσφορά βοήθειας, όσον αφορά όμως την αξιοποίησή της, εκεί υπάρχει περιθώριο βελτίωσης».
Στην πραγματικότητα οι άνθρωποι στον χώρο του αθλητισμού βρίσκονται τόσο συχνά αντιμέτωποι με τις ψυχικές ασθένειες όσο και ο υπόλοιπος κόσμος: περίπου ένας στους πέντε αθλητές αντιμετωπίζει κάποια στιγμή ψυχικά προβλήματα.
Η τζουντόκα Άννα-Μαρία Βάγκνερ ήταν και εκείνη ψυχικά ασθενής. Με τη βοήθεια της αθλητικής ψυχολογίας όμως μπόρεσε να επιστρέψει στις αθλητικές της υποχρεώσεις. Μετά την Ολυμπιάδα του Τόκιο, όπου κέρδισε δύο χάλκινα μετάλλια, η Βάγκνερ είχε δυσκολευτεί πολύ. Προσφάτως δήλωσε με δάκρυα στα μάτια πως μετά το Παρίσι, όπου δεν κατάφερε να κατακτήσει κάποιο μετάλλιο, «δεν θα ξαναφορέσω σε καμία περίπτωση φόρμα τζούντο για φέτος». Σίγουρα όμως θα κρατήσει για πάντα μέσα της ως μία πολύ θετική ανάμνηση το ότι εκπροσώπησε τη χώρα της ως σημαιοφόρος.
