Φατίχ Τερίµ: «Ήρθα στον Παναθηναϊκό για να γράψω µια ιστορία»

Το ραντεβού μας αλλάζει κυριολεκτικά τελευταία στιγµή, καθ’ οδόν, και τελικά βρισκόµαστε στη σκιά του βράχου της Ακρόπολης στο Dionysos Zonar’s. Ένα «ραντεβού» µε την ιστορία, σκέφτοµαι. Ένας από τους σπουδαιότερους προπονητές του κόσµου, ο Φατίχ Τερίµ, βρίσκεται απέναντί µου, έτοιµος να αφηγηθεί το ποδοσφαιρικό του ταξίδι. Το ένστικτό του να αλλάζει τη φιλοσοφία των οµάδων τον οδήγησε στο να κατακτήσει συνεχόµενα πρωταθλήµατα.

Να βρεθεί από τη θέση του αουτσάιντερ στην κορυφή της ποδοσφαιρικής Ευρώπης µε τη Γαλατασαράι. Να δώσει σκληρούς αγώνες πραγµατοποιώντας µια εκπληκτική πορεία µε την Εθνική Τουρκίας στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθληµα Ποδοσφαίρου UEFA το 2008. Σε µία από τις πρώτες κουβέντες του µου λέει πόσο διαφορετική του φάνηκε η Athens Voice όταν βρέθηκε στα χέρια του στο προπονητικό κέντρο.

Του κάνω ένα µικρό δώρο µε τη συλλεκτική δίτοµη έκδοση της Athens Voice που περιλαµβάνει όλα τα εξώφυλλα της free press εφηµερίδας που κατάφερε να γίνει µέρος της ταυτότητας της πόλης. Έχοντας µαγνητίσει τα βλέµµατα των ανθρώπων στον χώρο µε την παρουσία του, ο Φατίχ Τερίµ σκάει ένα χαµόγελο. Θα ξεκινήσουµε;

Φατίχ Τερίµ: Συνέντευξη με τον προπονητή της ΠΑΕ Παναθηναϊκός

Έχετε κατακτήσει κύπελλο UEFA και θεωρείστε ο 7ος καλύτερος προπονητής του κόσµου στους 100. Τι σας έκανε να έρθετε στον Παναθηναϊκό;

Πιστεύω ότι έχω εµπειρία στον πρωταθλητισµό. Έχω κερδίσει πολλά πρωταθλήµατα στην καριέρα µου και µπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι κανένα από αυτά δεν ήταν εύκολο. Το να διασταυρωθούν οι δρόµοι µας µε τον Παναθηναϊκό ήταν το πρώτο βήµα µιας ιστορίας που έπρεπε να γραφτεί µε κάθε λεπτοµέρεια.

Ήρθα στην Ελλάδα, στην Αθήνα, στον Παναθηναϊκό, για να γράψω µια ιστορία. ∆εν θα µπορούσα να το κάνω µόνος µου... Ήµουν πάντα ο άνθρωπος που πρέπει να παίρνει αποφάσεις, σε όλη µου τη ζωή. ∆εν είναι εύκολο να πάρεις τη σωστή απόφαση και να αναλάβεις δράση όσο πιο γρήγορα γίνεται, στις πιο δύσκολες στιγµές. Ο καθένας µπορεί να έχει τη δική του άποψη για ένα θέµα, αλλά η απόφαση λαµβάνεται γενικά από ένα άτοµο. Όταν παίρνω αποφάσεις για τον εαυτό µου, συζητώ το θέµα µε άτοµα που αγαπώ και των οποίων οι απόψεις µε ενδιαφέρουν, και ανταλλάσσω ιδέες µε την οικογένειά µου. Αλλά στο τέλος, ο καθένας παίρνει τις αποφάσεις του.

Μπορεί να σας φανεί περίεργο αλλά σε όλη τη διάρκεια της καριέρας µου δεν σκεφτόµουν πολύ όταν υπέγραφα συµβόλαια. Οι χωρισµοί ήταν γενικά ίδιοι, σκεφτόµουν µε την καρδιά µου και ενεργούσα µε τα συναισθήµατά µου. Είµαι άνθρωπος που χτίζει σχέσεις βάσει εµπιστοσύνης. Έτσι διασταυρώθηκαν οι δρόµοι µας µε τον Παναθηναϊκό. Όλα έγιναν πολύ γρήγορα. Μερικές φορές σε ένα κλάσµα του δευτερολέπτου νιώθεις ότι πήρες τη σωστή απόφαση.

Στην κατ’ ιδίαν συνάντησή µας µε τον κύριο Γιάννη Αλαφούζο, µου εξήγησε πολύ καλά τι ήθελε, τι ονειρευόταν για τον Παναθηναϊκό. Από την πρώτη στιγµή υπήρχε θετική ενέργεια, αµοιβαία αγάπη και σεβασµός µεταξύ µας. Μετά από µια πολύ σύντοµη συνάντηση δώσαµε τα χέρια και ξεκινήσαµε. ∆εν έχουµε χωρίσει ούτε δευτερόλεπτο από εκείνη την ηµέρα. Εκτός αυτού, φυσικά, ήξερα πολύ καλά ότι ο Παναθηναϊκός ήταν ο πιο επιτυχηµένος σύλλογος της Ελλάδας στην Ευρώπη, πόσο σηµαντική ιστορία είχε, τη δοµή του συλλόγου του και τη δύναµη των φιλάθλων του. Όταν όλα αυτά ενώθηκαν, δεν είχα καµία αµφιβολία ότι πήρα τη σωστή απόφαση…

Πού πιστεύετε ότι µπορείτε να φτάσετε τον Παναθηναϊκό;

∆εν υπάρχουν όρια στα όνειρα. Όταν βάζεις έναν στόχο για τον εαυτό σου, δεν πρέπει να περιορίζεις τις δυνατότητές σου. Ο Παναθηναϊκός µπορεί να µην έκανε την επιτυχία που του άξιζε τα τελευταία χρόνια, αλλά είναι ένας σύλλογος που πρέπει να σταθεί πιο δυνατός σε τέτοιες δύσκολες στιγµές, αντλώντας δύναµη από την ιστορία του. Όπως µόλις είπα, θα γράψουµε µια ιστορία εδώ και θα το κάνουµε µαζί. Θα ενεργούµε σαν πρωταθλητές και θα ζούµε σαν πρωταθλητές σε κάθε στιγµή της ζωής µας. Αυτή είναι η νοοτροπία που πρέπει να καθιερώσουµε σε κάθε σηµείο και σε κάθε επίπεδο του συλλόγου. Όταν το πετύχουµε αυτό θα έχουµε γευτεί πολλές επιτυχίες που θεωρήθηκαν όνειρα...

Ποια είναι η µεγαλύτερη πρόκληση που έχετε να αντιµετωπίσετε, κατά τη γνώµη σας, ως προπονητής του Παναθηναϊκού;

Το να συµµετέχουµε ενεργά σε αθλητικούς αγώνες. Το πρώτο πράγµα που πρέπει να σκεφτόµαστε είναι ο επόµενος αγώνας. Η ιστορία ή η καριέρα σου µπορεί να είναι γεµάτη επιτεύγµατα, πρέπει όµως να αποδεικνύεις συνεχώς τον εαυτό σου. Εάν πιστεύεις ότι είσαι ο καλύτερος ή µεταξύ των καλύτερων, θα πρέπει να είσαι προετοιµασµένος για κάθε δυσκολία και πρόκληση που θα αντιµετωπίσεις. Αυτό πρέπει να το δείχνεις κάθε µέρα, σε κάθε προπόνηση, σε κάθε νέο µατς. Αυτή είναι η ίδια η πρόκληση. Και αυτό προσπαθώ να κάνω τα τελευταία 55 χρόνια –από τότε που ήµουν 16 ετών–, ανεξάρτητα από συλλόγους και εθνικές οµάδες. Αυτή είναι η µεγαλύτερη πρόκλησή µου εδώ µε τον Παναθηναϊκό. Γιατί πρέπει να ζήσω µε αυτό και να πάρω δύναµη από αυτό...

Το ποδόσφαιρο ενώνει ή διχάζει;

Πιστεύω ότι η ενωτική δύναµη του ποδοσφαίρου είναι πολύ µεγαλύτερη. Φυσικά, σε ένα άθληµα που τα συναισθήµατα βιώνονται τόσο έντονα, µπορεί να υπάρχουν διαφορές απόψεων. Αλλά µπορείς να αντιµετωπίσεις αυτή την κατάσταση ανά πάσα στιγµή στη ζωή. Το ποδόσφαιρο είναι ένα πολύ όµορφο άθληµα. Ανεξάρτητα από την οµορφιά του παιχνιδιού, τι άλλο µπορεί να σου δώσει το συναίσθηµα της επιτυχίας όταν µια µπάλα περνάει τη γραµµή; Πιθανώς το θέµα όλων των απαντήσεων που µπορούν να δοθούν να σχετίζεται µε την οικογένεια ή τους αγαπηµένους µας.

∆εν έχετε όµως ποτέ αγκαλιάσει ανθρώπους τους οποίους δεν γνωρίζετε ή ίσως να µη συναντήσετε ποτέ ξανά στη ζωή σας, όταν η οµάδα που υποστηρίζετε σκοράρει ένα γκολ; Το ποδόσφαιρο ενώνει. Καταργεί τα σύνορα και µειώνει ακόµη και τις κοινωνικές ταξινοµήσεις στο ίδιο επίπεδο. Αν µια µέρα παρακολουθήσετε τον εορτασµό του γκολ της οµάδας σας θα δείτε ότι πολλοί άνθρωποι από διαφορετικές ηπείρους, διαφορετικές πεποιθήσεις, που µιλούν διαφορετικές γλώσσες, στην πραγµατικότητα είναι µια «µπάλα» ανθρώπων που παλεύουν για έναν µόνο στόχο. Όσο για µένα; Είµαι υπέρ της εστίασης στην ενωτική δύναµη του ποδοσφαίρου.

Ποιον παίκτη από την ιστορία του Παναθηναϊκού θα θέλατε να έχετε στο ρόστερ σας αυτή τη στιγµή και γιατί;

Ειλικρινά, είµαι πολύ χαρούµενος µε τους παίκτες µε τους οποίους ζω καθηµερινά, οι οποίοι είναι πλέον πιθανό να κατακτήσουν και τα δύο κύπελλα στην Ελλάδα. Αλλά φυσικά θα θέλεις οπωσδήποτε να σου δώσω ένα όνοµα… Γι’ αυτό µπορώ να αναφερθώ στον Γιώργο Καραγκούνη. Είναι ένας πραγµατικός θρύλος τόσο στον Παναθηναϊκό όσο και στην Ελλάδα και θα ήταν πολύ χρήσιµη η ηγεσία του. Ήταν επίσης ένας πολύ ταλαντούχος και σπουδαίος παίκτης. Φυσικά, εκτός από όλα αυτά, έχουµε και µια καλή φιλία. Θα ήταν διασκεδαστικό να µιλάµε συνεχώς για το ποδόσφαιρο, τον σύλλογο και τη ζωή. ∆εδοµένου ότι και οι δύο περάσαµε µέρος της καριέρας µας στην Ιταλία, µπορούµε να επικοινωνήσουµε στα ιταλικά, κάτι που µπορεί να θεωρηθεί πλεονέκτηµα.

Δεν υπάρχουν όρια στα όνειρα. Όταν βάζεις έναν στόχο για τον εαυτό σου, δεν πρέπει να περιορίζεις τις δυνατότητές σου

Ποιον ορισµό δίνετε στην επιτυχία;

Στην πραγµατικότητα υπάρχει ένας σαφής ορισµός για την επιτυχία στον αθλητισµό: Κύπελλο. Φυσικά, το µαχητικό πνεύµα του αθλήµατος ανταµείβει στο τέλος µόνο µία οµάδα – οι δεύτεροι ξεχνιούνται. Αλλά η κατάκτηση τροπαίων από µόνη της δεν µπορεί να είναι ο ορισµός της επιτυχίας. Το σηµάδι που αφήνεις πίσω καθώς ταξιδεύεις σε αυτό το µονοπάτι, ο αντίκτυπος που δηµιουργείς στις γενιές και η χαρά που δίνεις σε αυτούς που σε ακολουθούν, είναι πολύ σηµαντικά.

Όταν κοιτάζω σήµερα πίσω συνειδητοποιώ ότι αυτό προσπάθησα να κάνω µε όλες τις οµάδες που διαχειρίστηκα. Αγωνίστηκα να εµφυσήσω τη νοοτροπία µου σχεδόν σε κάθε οµάδα. Σε αντάλλαγµα κερδίσαµε τρόπαια και ζήσαµε πρωταθλήµατα. Ένιωσα τυχερός που είχα παίκτες που µπορούσα να αγγίξω τόσο τη ζωή όσο και την ποδοσφαιρική τους καριέρα. Γίναµε εκατοµµύρια άνθρωποι που θα µπορούσαµε να συναντηθούµε στην κοινή ευτυχία χωρίς να γνωρίζουµε ποτέ ο ένας τον άλλον. Η ζωή µου έχει περάσει σε έναν κύκλο αγάπης. Φυσικά, προκαλέσαµε και κάποια δυστυχία. Αλλά η δύναµη της αγάπης ήταν πάντα υψηλότερη…

Πώς νιώσατε παρακολουθώντας το ντοκιµαντέρ σας στο Netflix;

Είναι πολύ ιδιαίτερο συναίσθηµα να βλέπει κανείς τη δική του ιστορία. Ήταν πολύ ωραίο να θυµάµαι τα 70 χρόνια που άφησα πίσω, µε όλη την πίκρα και τη γλύκα τους, σε µια ανάσα. Έζησα τουλάχιστον τα 50 από αυτά τα 70 χρόνια µου µπροστά στα µάτια όλων, µαζί µε εκατοµµύρια ανθρώπους που µοιράστηκαν την ιστορία µου. Με έκανε χαρούµενο που είδα ξανά ότι µπορούσα να αγγίξω τις ζωές ανθρώπων που δεν είχα γνωρίσει ποτέ. Η ζωή κι ο χρόνος µειώνονται. Οι αναµνήσεις µένουν. Αυτό το ντοκιµαντέρ πήρε τη θέση του στη δική µου ιστορία ως µια από τις καλύτερες αναµνήσεις της ζωής µου. Ίσως αν υπήρχαν 14 κεφάλαια αντί για 4, ακόµα θα ήταν ελλιπή, αλλά άφησαν υπέροχες αναµνήσεις στα παιδιά, στα εγγόνια µου και σε όλους όσοι ενδιαφέρονται για την ιστορία µου.

Ποιο είναι το πιο όµορφο µέρος που έχουν δει τα µάτια σας στη Γη και γιατί;

O άνθρωπος συχνά επιστρέφει στην παιδική του ηλικία για τις πιο αγνές του αναµνήσεις. Το πιο όµορφο µέρος που έχω δει στη ζωή µου ήταν το πρώτο γήπεδο όπου έπαιξα ποδόσφαιρο στην Άδανα. Ήµασταν εκεί όλη µέρα µε τους παιδικούς µου φίλους. Μετρούσα τα λεπτά µέχρι να επιστρέψω από το σχολείο και να παίξω ποδόσφαιρο σε αυτό το γήπεδο. Ένα πολύ ιδιαίτερο µέρος για µένα.

Τι κάνετε στον ελεύθερό σας χρόνο πέρα από το ποδόσφαιρο; Πώς φορτίζετε δηµιουργικά τις µπαταρίες σας;

Το ποδόσφαιρο είναι στη ζωή µου για πάνω από 50 χρόνια. Σχεδόν τα τελευταία 40 τα έχω περάσει ως προπονητής. Πιστέψτε µε, πέρασα κάθε στιγµή που είχα εκτός ποδοσφαίρου µε την οικογένειά µου. ∆εν έχω αφήσει ποτέ την οικογένειά µου και τους αγαπηµένους µου. Είµαι όµως πολύ καλός οπαδός του ποδοσφαίρου. Αφού έχω δουλέψει όλη µέρα στην προπόνηση και στον σύλλογο, αν ξέρω ότι υπάρχει ένας καλός ποδοσφαιρικός αγώνας όταν επιστρέψω σπίτι, θα είµαι ο πιο ευτυχισµένος άνθρωπος στον κόσµο. Με τα χρόνια, η οικογένειά µου έχει προσαρµοστεί σε αυτό το χαρακτηριστικό µου. Είµαστε µια οικογένεια που κάνει τα πάντα µαζί και παίρνω όλη µου τη δύναµη από αυτούς.

Μπορείτε να µας περιγράψετε τον Παναθηναϊκό µε τρεις λέξεις;

Αθήνα, Τριφύλλι, Λεωφόρος.

Σαν λαοί έχουµε πολλά κοινά που µας ενώνουν και άλλες τόσες διαφορές που µας χωρίζουν. Αν έπρεπε να κοουτσάρετε µια µικτή οµάδα, ποια στοιχεία των δύο λαών θα συνδυάζατε;

Συµφωνώ απόλυτα µε το πρώτο σκέλος της ερώτησής σας. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλά σηµεία που µας ενώνουν. Ωστόσο, νοµίζω ότι συµπληρώνουµε ο ένας τον άλλον µε τις διαφορές µας. Αν προπονούσα µια µικτή οµάδα όµως, ποια χαρακτηριστικά θα συνδύαζα; Νοµίζω ότι το πάθος είναι κοινό, αλλά ειδικά το κοµµάτι «ποτέ µην τα παρατάς, µέχρι το τέλος», το οποίο έχει ταυτιστεί µε τους αθλητές και τις αθλητικές οµάδες της Τουρκίας από το Euro 2008, προέρχεται από την Τουρκία. Από την Ελλάδα θα έπαιρνα τον τρόπο να σκέφτεσαι και να ενεργείς πιο ήρεµα, να µη βιάζεσαι. Ωστόσο, όπως είπα, µπορώ να πω ότι πολλά χαρακτηριστικά είναι κοινά στον αθλητισµό.

Τι σας έχει κάνει εντύπωση µέχρι στιγµής στο ελληνικό ποδόσφαιρο;

Λόγω του συστήµατος πλέι οφ, στο ελληνικό πρωτάθληµα παίζονται πολλά ντέρµπι. Υπάρχει µια κόντρα ανάµεσα στον Παναθηναϊκό και τον Ολυµπιακό για την οποία κάθε ποδοσφαιρόφιλος στον κόσµο έχει άποψη. ∆ίνουµε επίσης ανταγωνιστικούς, συγκινησιακούς αγώνες µε ΑΕΚ, ΠΑΟΚ και Άρη. Γι’ αυτό κάθε νέα εβδοµάδα µάς προετοιµάζει για διαφορετικά αποτελέσµατα. Όπως δεν χάνεις το πρωτάθληµα στο τέλος ενός αγώνα κατά τη διάρκεια της σεζόν, όταν κερδίζεις ένα µεγάλο ντέρµπι πρέπει να κερδίσεις τον επόµενο αγώνα για να του δώσεις νόηµα. Βλέπουµε κάθε µατς σαν έναν ξεχωριστό τελικό και συνεχίζουµε τον δρόµο µας σκεπτόµενοι έναν προς έναν αγώνα.

Τι σας έχει κάνει εντύπωση στην Αθήνα;

Ειλικρινά, δεν ένιωσα ποτέ σαν να βρίσκοµαι σε ξένη πόλη από την πρώτη µέρα. Όλοι, τόσο στον Παναθηναϊκό όσο και στην Αθήνα, έκαναν εµένα και την οµάδα µου να νιώθουµε πολύ καλά εδώ. Ήξερα ότι ήµασταν κοντά ο ένας στον άλλο τόσο συναισθηµατικά όσο και πολιτιστικά, αλλά το να το βιώνω αυτό προσωπικά µε επηρέασε. Τον χρόνο µας στην πόλη τον περνάµε κυρίως στο προπονητικό κέντρο, αλλά απολαµβάνουµε κάθε στιγµή στην Αθήνα και στον Παναθηναϊκό.

Τι σας έχει κάνει εντύπωση στους φιλάθλους του Παναθηναϊκού;

Έχουµε παθιασµένους οπαδούς και ξέρω τι τους λείπει. Όλες οι επιτυχίες που έχω πετύχει στη διάρκεια της καριέρας µου προέρχονται από την οικογένεια. Ο Παναθηναϊκός είναι επίσης µεγάλη οικογένεια, έχω απόλυτη πίστη ότι θα το πετύχουµε. Οι οπαδοί µας να µας πιστέψουν και να µας στηρίξουν. Οι πολυπόθητες και άξιες επιτυχίες µπορούν να έρθουν µόνο αν είµαστε µαζί.

Θα βλέπατε ποτέ έναν αγώνα από τη Θύρα 13;

Φυσικά, γιατί όχι; Το ποδόσφαιρο είναι όµορφο µε τους φιλάθλους και το πάθος που µας κάνουν να νιώθουµε. Όµως η θέση µου είναι στον πάγκο, ελπίζω να µη χρειαστεί να δω αγώνα πουθενά αλλού εκτός από τον πάγκο.

Ένιωσα τυχερός που είχα παίκτες που μπορούσα να αγγίξω τόσο τη ζωή όσο και την ποδοσφαιρική τους καριέρα

Το παρατσούκλι που σας ακολουθεί είναι Imparator. Πώς αισθάνεστε γι’ αυτό;

Είναι ένα παρατσούκλι που κερδίζεται στα 50 χρόνια. Είναι µια ευλογία που µου δίνεται στην Τουρκία, ειδικά από τους οπαδούς της Γαλατασαράι. Μια ανταµοιβή για τη σκληρή δουλειά, τις διάφορες θυσίες, και νοµίζω, πάνω απ’ όλα, το να τους κάνεις να νιώθουν ότι έδωσες τα πάντα για να τους κάνεις ευτυχισµένους. Δεν µπορώ παρά να είµαι χαρούµενος και περήφανος γι’ αυτό.

Ξεκινήσατε την επαγγελµατική σας σταδιοδροµία το 1969, µε την Αντάνα Ντεµίρσπορ. Πόσο έχει αλλάξει τις τελευταίες πέντε δεκαετίες το ποδόσφαιρο; Τι νοσταλγείτε και ποιες αλλαγές σας κάνουν χαρούµενο;

Εγώ είµαι από την ακαδηµία της Αντάνα Ντεµίρσπορ. Ανέλαβα σηµαντικές αρµοδιότητες σε πολύ µικρή ηλικία, διορίστηκα αρχηγός σε ηλικία 18-19 ετών. Στην πραγµατικότητα ήµουν τόσο ενθουσιασµένος στον πρώτο µου αγώνα ως αρχηγός που, αφού έτρεξα µπροστά, ήµουν αρκετά µακριά από τους συµπαίκτες µου όταν έφτασα στη µεσαία γραµµή. Ήταν τέτοια η ευτυχία...

Το ποδόσφαιρο τώρα είναι ένα πιο γρήγορο παιχνίδι. Οι κανόνες του ανανεώνονται µέρα µε τη µέρα και είµαι ενθουσιασµένος γι’ αυτό. Για να δώσω ένα παράδειγµα, στο παρελθόν οι τεχνικές οµάδες αποτελούνταν από πολύ πιο περιορισµένο αριθµό ατόµων. Τώρα δουλεύω µε πολύ µεγαλύτερες οµάδες. Μπορώ να συµβουλευτώ ειδικούς σε κάθε τµήµα και να πάρω ιδέες. Το ποδόσφαιρο έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία 50 χρόνια. Ωστόσο, δεν έχει αλλάξει µόνο το ποδόσφαιρο, είναι η ζωή µας. Κάθε περίοδος έχει τις δικές της οµορφιές, πρέπει να προσαρµοστούµε σε αυτήν και να την απολαµβάνουµε.

Ποιο ήταν το µεγαλύτερο εµπόδιο στην προπονητική σας καριέρα και πώς το ξεπεράσατε;

Αφού σταµάτησα το ποδόσφαιρο, δεν άργησα να περάσω στην προπονητική καριέρα. Σήµερα, αισθάνοµαι χαρούµενος όταν βλέπω συναδέλφους µου στα 40, ακόµη και στα 30, σε αντίπαλες οµάδες. Ωστόσο, αυτή δεν ήταν µια συνηθισµένη κατάσταση στη δεκαετία του 1980. Ήµουν 33 ετών όταν άρχισα να δουλεύω ως προπονητής στο Ankaragücü. Ειλικρινά, το προφίλ του προπονητή εκείνη την περίοδο ήταν διαφορετικό...

Υπήρχαν παίκτες µεγαλύτεροι από εµένα σε εκείνη την οµάδα. Όταν σκεφτείς τα 30 χρόνια, µπορώ εύκολα να πω ότι αυτή δεν είναι µια κατάσταση που συναντούσαµε µέχρι πολύ πρόσφατα. Και φυσικά, σε µια τέτοια κατάσταση, δεν υπάρχουν περιθώρια. Βρίσκεσαι σε µια χώρα που η αθλητική υποµονή δεν είναι στο ανώτερο όριο – πρέπει να κερδίζεις ή να ανανεώνεσαι συνεχώς. Φυσικά, ποτέ δεν ήταν εύκολο.

Όταν έγινα προπονητής της Τουρκικής Εθνικής Ελπίδων το 1990 και προπονητής της Εθνικής Οµάδας το 1993 –µια περιπέτεια που έφτασε µέχρι το Euro 1996–, κερδίσαµε το πρωτάθληµα των Μεσογειακών Ολυµπιακών Αγώνων. Εκείνη την περίοδο, παρ’ όλο που ήταν δύσκολο να µείνουµε στην υπηρεσία της Τουρκικής Ποδοσφαιρικής Οµοσπονδίας για έξι µήνες, κάναµε σηµαντική δουλειά σε έξι χρόνια.

Η Τουρκία ήταν µια ποδοσφαιρική χώρα που συµµετείχε στα προκριµατικά από το 5ο pot. Ακριβώς όπως η Γαλατασαράι ήταν πίσω από άλλους αντιπάλους της στην ήπειρο σε επίπεδο οικονοµίας, επιτελείου και ξένων παικτών στον δρόµο της για το Ευρωπαϊκό Κύπελλο. Το ποδόσφαιρο της χώρας ήταν επίσης στο παρασκήνιο. Γι’ αυτόν τον λόγο, έπρεπε να γίνει µια επανάσταση στο ποδόσφαιρο και στη σκέψη όλης της χώρας. Έπρεπε να πάρουµε την αλήθεια από το παρελθόν, αλλά να πούµε νέα πράγµατα.

Εάν ο 16χρονος εαυτός σας µπορούσε να σας δει τώρα, τι θα σκεφτόταν; Και τι σκέφτεστε εσείς για εκείνον;

Αν µε έβλεπε σήµερα ο 16χρονος εαυτός µου, το πρώτο πράγµα που θα αναρωτιόταν είναι τι είδους οικογένεια έχτισα. Έχω µια µοναδική οικογένεια που την κοιτάω µε περηφάνια και η ύπαρξή της µε κάνει πάντα χαρούµενο και µου δίνει δύναµη. Αυτή είναι η µεγαλύτερη επιτυχία στη ζωή µου. Οι επιτυχίες και τα τρόπαια έρχονται πολύ αργότερα.

Αν κοιτούσα τον 16χρονο εαυτό µου θα του έλεγα: «χτίσε µια ευτυχισµένη οικογένεια που θα τη φροντίζεις µε περηφάνια. Θα σε κάνει πάντα δυνατό, θα ξεπερνάτε κάθε δυσκολία µαζί». Είµαι τόσο τυχερός που έχω αυτήν την ευλογία.

Πώς καταφέρατε να µεταφέρετε µε συνέπεια το µήνυµά σας σε τόσους πολλούς ανθρώπους από τόσα πολλά και διαφορετικά υπόβαθρα;

Στην αρχή της συζήτησής µας µιλήσαµε για την ενωτική δύναµη του ποδοσφαίρου. Το ποδόσφαιρο έχει µόνο µία γλώσσα. ∆εν έχει σηµασία σε ποια θρησκεία ανήκεις, ποια γλώσσα µιλάς, από ποια φυλή προέρχεσαι. Πέρα από αυτό, πάντα δηµιουργώ µια ειλικρινή και τίµια σχέση µε τους ποδοσφαιριστές µου. Μπορούµε να µιλήσουµε για οτιδήποτε ένας προς έναν. Είµαστε ανοιχτοί. Όταν µεταγράφεις έναν ποδοσφαιριστή, δεν τον παίρνεις µόνο στην οµάδα σου αλλά και στη ζωή σου.

Γιατί τις περισσότερες φορές βλέπουµε ο ένας τον άλλον πιο πολύ από την οικογένεια και τους φίλους µας. Ο παίκτης γίνεται µέρος της οικογένειας και µαζί αγωνιζόµαστε ανιδιοτελώς για τον ίδιο στόχο. Έχω δουλέψει µε πολλούς ποδοσφαιριστές σε όλη την καριέρα µου ως προπονητής. ∆εν είναι εύκολο να κρατάς 25-26 παίκτες χαρούµενους ταυτόχρονα. Γιατί ξεκινάµε να παίζουµε αυτό το παιχνίδι µε 11 κάθε εβδοµάδα. Ωστόσο, εάν είσαι τίµιος, ειλικρινής και δίκαιος µε τον κάθε παίκτη (οι ποδοσφαιριστές είναι έξυπνοι άνθρωποι) το µήνυµα θα µεταφερθεί µε συνέπεια.

Ποια ήττα δεν θα ξεχάσετε ποτέ και γιατί;

Σε όλη µου την καριέρα ως προπονητής έχω δουλέψει για να δηµιουργήσω οµάδες που χειροκροτούνται ακόµα κι όταν χάνουν. Είναι σηµαντικό οι φίλαθλοι να γνωρίζουν ότι κάνουµε πάντα το καλύτερο δυνατό στο γήπεδο. Φυσικά είναι πιο εύκολο να πάρεις έπαινο όταν κερδίζεις. Αλλά και όταν χάνεις πρέπει να τα δίνεις όλα. Μόλις το πετύχεις και δηµιουργήσεις αυτήν τη σχέση ειλικρίνειας µε τους οπαδούς, όλα γίνονται πιο εύκολα. ∆εν θυµώνω µε τις ήττες. Νιώθω πολύ λυπηµένος και κυρίως κατηγορώ τον εαυτό µου. Όταν βλέπω ότι δεν δόθηκε ο απαραίτητος αγώνας, αυτή την ήττα δεν ξεχνώ.

Ποιο είναι το πιο σηµαντικό µάθηµα που πήρατε στη ζωή σας;

Μια παρόµοια απάντηση δίνεται γενικά σε τέτοιες ερωτήσεις: «Μην εµπιστεύεσαι τους ανθρώπους». Προσωπικά, δεν το πιστεύω. Θεωρώ απαραίτητο να συνεχίσεις να είσαι καλός άνθρωπος, µε πείσµα. Φυσικά παίρνω µαθήµατα από κάθε ήττα και απογοήτευση στη ζωή. Μετά από τόσα χρόνια όλοι έχουν «απολογισµό». Αλλά θα συνεχίσω να βασίζω τις σχέσεις µου στην εµπιστοσύνη µέχρι το τέλος της ζωής µου.