Ο δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας γράφει για τον Παναθηναϊκό τους πρώτους σταρ της πρώτης «τηλεοπτικής οµάδας» στην Ελλάδα
Στο τρόλεϊ από την πλατεία Αµερικής για την Κάνιγγος, στη διαδροµή για το φροντιστήριο. Στη στάση Αγγελοπούλου, µπαίνει ένας κύριος µε συντηρητικό κοστούµι, στέκεται δίπλα µου, κρατιέται από τη διπλανή χειρολαβή. Κάτι µου θυµίζει, αλλά είναι δυνατόν; Μαζεύω θάρρος, µπορεί και να κοκκίνισα κάπως, και τον ρωτώ: Συγνώµη, µήπως είστε ο κύριος Πανάκης; Αυτός ήταν.
Ο Πανάκης, ο θρυλικός σέντερ φορ και σκόρερ του Παναθηναϊκού. Για µένα, κάτι περισσότερο: ο πρώτος µου ποδοσφαιρικός ήρωας. Τον είχα δει στη Λεωφόρο. Έπαιζε ο Παναθηναϊκός µε τον Απόλλωνα. Εγώ µάλλον δεν πήγαινα ακόµη σχολείο, ένας µεγάλος ξάδελφος, που είχε κυριακάτικη έξοδο από τον στρατό, προσφέρθηκε να µε πάρει µαζί του στο γήπεδο. Παρακολουθούσα έκθαµβος και προσπαθούσα να καταλάβω. Και κάποια στιγµή, µπροστά στα µάτια µου –καθόµασταν στο πέταλο των Αµπελοκήπων– ένας γίγαντας κάνει ένα τροµερό σουτ και τα δίχτυα θαλασσοδέρνονται. Το πρώτο γκολ της ζωής µου. Αναρωτιέµαι αν το θυµάµαι όπως έγινε ή αν το έχουν παραλλάξει οι επανάληψεις του στο µυαλό µου όλα αυτά τα χρόνια. Όπως είχε αλλάξει και το µέγεθος του Πανάκη του ίδιου. Τον θυµόµουν πελώριο όταν σούταρε. Στο τρόλεϊ δίπλα µου κατάλαβα ότι στα σαράντα του, είχε περίπου το ίδιο ύψος µε εµένα στα δεκαεπτά µου.
Ήταν µια εποχή όπου οι θρύλοι του ποδοσφαίρου κυκλοφορούσαν στην Αθήνα µε τρόλεϊ, όχι µε Πόρσε. Μια εποχή που τους ήρωες των γηπέδων µπορούσες να τους συναντήσεις στη γειτονιά σου. Τον ∆οµάζο, ας πούµε, τον βλέπαµε τακτικά στο µαγαζί του στην πλατεία Βικτωρίας. Και το γήπεδο ήταν σε µια απόσταση που έκανες µε τα πόδια. Τα πιτσιρίκια µαζεύονταν στην Τσόχα και περίµεναν, µόλις άρχιζε το δεύτερο ηµίχρονο, να ανοίξουν τα τουρνικέ για να φεύγουν οι βιαστικοί. Τρύπωναν και έβλεπαν 20-30 λεπτά αγώνα. Τζάµπα και όρθιοι. Το έχω κάνει κι εγώ.
Ήταν µια εποχή όπου οι θρύλοι του ποδοσφαίρου κυκλοφορούσαν στην Αθήνα µε τρόλεϊ, όχι µε Πόρσε
Ήταν η εποχή πριν την τηλεόραση, που η σχέση οµάδας και οπαδού ήταν σχέση άµεση, σχέση εγγύτητας και οικειότητας. Την διαµεσολαβούσε µόνον η εφηµερίδα και η ραδιοφωνική µετάδοση της Κυριακής. Στην Κυψέλη και τα Πατήσια, στους Αµπελόκηπους, στο Γκύζη, στα Πετράλωνα ή στο Παγκράτι, η ατµόσφαιρα µύριζε Παναθηναϊκό. Ιδίως την ένδοξη δεκαετία του ’60 που κέρδιζε τα πρωταθλήµατα – η δεκαετία του ’50 ανήκε στον Ολυµπιακό. Στη Νέα Σµύρνη ήσουν υποχρεωτικά Πανιώνιος, στις προσφυγικές γειτονιές και στις προσφυγικές οικογένειες συνήθως ΑΕΚ.
Κι έπειτα ήρθε η τηλεόραση. Ο Πανάκης είχε αποστρατευθεί πριν την πρώτη πειραµατική εκποµπή του ΕΙΡΤ, το 1966. Πριν κυκλοφορήσει το πρώτο άλµπουµ µε αυτοκόλλητες φωτογραφίες ποδοσφαιριστών, την ίδια χρονιά νοµίζω, το ’66. Το πρώτο µεγάλο γεγονός που κάλυψε η ελληνική τηλεόραση ζωντανά, ήταν ένας τελικός κυπέλλου Αγγλίας, Τσέλσι-Λιντς. Η πρώτη µεγάλη διοργάνωση που έφερε το ποδόσφαιρο στην κουζίνα της νοικοκυράς ήταν, λίγες ηµέρες αργότερα, το µουντιάλ του Πελέ, το καλοκαίρι του 1970. Αµέσως µετά, από τον Σεπτέµβριο του ίδιου χρόνου, µε τη φόρα του µουντιάλ, ήρθε στην ασπρόµαυρη οθόνη η πορεία του Παναθηναϊκού στο κύπελλο πρωταθλητριών µέχρι τον τελικό στου Γουέµπλεϊ. Ο ∆οµάζος, ο Αντωνιάδης, ο Οικονοµόπουλος και ο Καµάρας ήταν οι πρώτοι σταρ της τηλεοπτικής εποχής του ποδοσφαίρου.
Στο τρόλεϊ είναι εξίσου πιθανόν να συναντήσεις τον Φώτη Ιωαννίδη ή τον Εµπαπέ
Είναι η στιγµή που κάτι αρχίζει να αλλάζει. Ο Παναθηναϊκός παραµένει η οµάδα της πόλης του, της Αθήνας, όπως ο Ολυµπιακός του Πειραιά. Μα γίνεται ταυτόχρονα η πρώτη «τηλεοπτική οµάδα» στην Ελλάδα, που οι νίκες της βγάζουν και τα κορίτσια στα µπαλκόνια και που τους οπαδούς της τους στρατολογούσε όχι µόνον στη γειτονιά, αλλά ακόµη περισσότερο στον καναπέ, µπροστά στην τηλεόραση. Πενήντα και κάτι χρόνια αργότερα το ποδόσφαιρο καταναλώνεται πια κυρίως ως τηλεοπτικό προϊόν. Ακούω παιδιά να λένε ότι είναι Λίβερπουλ ή Μπαρτσελόνα, όπως εµείς λέγαµε Παναθηναϊκός ή Ολυµπιακός. Αν το παιχνίδι το ζεις στο γυαλί, όχι στον δρόµο ή στο γήπεδο, γιατί όχι; Η Λεωφόρος δεν είναι πιο κοντά από το Μπερναµπέου. Και στο τρόλεϊ είναι εξίσου πιθανόν να συναντήσεις τον Φώτη Ιωαννίδη ή τον Εµπαπέ.
Κι όµως, κάτι αντέχει ακόµη από την παλιά σχέση οµάδας-οπαδού. Η γειτονιά και το περιβάλλον παίζουν ακόµη κάποιον ρόλο. Και αυτό το ασαφές και απροσδιόριστα διαφορετικό DNA κάθε οµάδας διατηρεί τη σηµασία του. Για τον Παναθηναϊκό είναι ακόµη το DNA της πρώτης του δόξας, του 1970. Έχει ανάγκη από διεθνή αύρα για να πολλαπλασιάζεται. Και η σωστή γραφή του ονόµατός του είναι µε λατινικά στοιχεία και τον τόνο στην προπαραλήγουσα.
*Ο Παύλος Τσίμας είναι πτυχιούχος της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Υπήρξε καθοδηγητικό στέλεχος της ΚΝΕ από τα τέλη της δεκαετίας του 1970. Διετέλεσε πολιτικός συντάκτης του Ριζοσπάστη, διευθυντής της εφημερίδας Πρώτη, του περιοδικού Ταχυδρόμος και του ραδιοφωνικού σταθμού 902 Αριστερά στα FM.
19°
