Το Μουντιάλ έφερε στον ημιτελικό Γαλλία και Μαρόκο αντιμέτωπες - Δύο χώρες που εκτός από το ποδόσφαιρο, μοιράζονται και μία μακρά, όχι και τόσο φωτεινή, ιστορία.
Στον αποψινό, δεύτερο ημιτελικό του Μουντιάλ, Μαρόκο και Γαλλία διασταυρώνουν τα ξίφη τους με έπαθλο το πολυπόθητο εισιτήριο για τον τελικό της Κυριακής.
Οι Μαροκινοί, από την πλευρά τους, έχουν γράψει ήδη ιστορία, πετώντας εκτός υπερδυνάμεις και φαβορί όπως το Βέλγιο, η Ισπανία, η Πορτογαλία. Ούσα η πρώτη αφρικανική χώρα που φτάνει στα ημιτελικά ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου, θέλει να ολοκληρώσει το... θαύμα και να φτάσει μέχρι και την κατάκτησή του.
Απέναντι τους, οι πρωταθλητές του κόσμου, Γάλλοι. Οι «πετεινοί» ακόμα και με τεράστιες απουσίες όπως αυτές των Πογκμπά, Μπενζεμά, Καντέ, κατάφεραν να βρεθούν και μάλιστα με σχετική άνεση στις τέσσερις κορυφαίες ομάδες του Μουντιάλ. Τελικός τους στόχος, φυσικά, είναι η κατάκτηση του τροπαίου για δεύτερη συνεχόμενη φορά, επίτευγμα που έχει φέρει εις πέρας μόνο η Βραζιλία το μακρινό 1962.
Όλα αυτά είναι λίγο πολύ γνωστά, διότι αφορούν το καθαρά αγωνιστικό κομμάτι του παιχνιδιού. Αυτός ο ημιτελικός, όμως, δεν είναι ακόμα ένας αγώνας. Τα όρια του συμβολισμού και της σπουδαιότητάς του, ξεφεύγουν από τις τέσσερις γραμμές του γηπέδου και δύσκολα μπορούν να κατανοηθούν από τους 22 παίκτες που θα αναμετρηθούν απόψε στο Κατάρ.
Η υπερομάδα της αποικιοκρατίας και οι περιθωριοποιημένοι μετανάστες
Καθώς το Μαρόκο προετοιμάζεται για τον ημιτελικό κοιτάζει μπροστά του και βλέπει τη Γαλλία. Μία υπερομάδα, φόβητρο για τη σύγχρονη ποδοσφαιρική της κυριαρχία, αλλά για πολλούς στην Αφρική και στα μάτια του πρώην αποικιοκρατούμενου κόσμου, μια παλιά αυτοκρατορία που γίνεται αντικείμενο μίσους για την ιστορία της.
Οι Μαροκινοί αποτελούν σχεδόν το ένα πέμπτο των μεταναστών της Γαλλίας, ζώντας στην καρδιά των πόλεών της και στις παρυφές της γαλλικής κοινωνίας.
Επιβιώνοντας ανάμεσα στις γραμμές των απαγορεύσεων του χιτζάμπ και της ξενοφοβίας, οι Μαροκινοί στη Γαλλία - όπως και οι Αλγερινοί και Τυνήσιοι - είναι περιθωριοποιημένοι. Ή, σύμφωνα με τα λόγια του αείμνηστου Παλαιστίνιου διανοούμενου Edward Said, μονίμως «εκτός τόπου και χρόνου» σε μια Γαλλία που τους θεωρεί «αιώνια παρείσακτους».
Πολλοί Γαλλομαροκινοί έχουν κολλήσει μέσα σε ένα υπαρξιακό παιχνίδι όπου το να είσαι Μαροκινός αναιρεί τη δυνατότητα να είσαι είτε πλήρως είτε τυπικά Γάλλος - μια ιστορία τόσο ουσιαστικά γαλλική που έχει απαθανατιστεί από τους εμβληματικούς συγγραφείς της σε μυθιστορήματα όπου ανώνυμοι Άραβες σκοτώνονται από αγνώστους σε αλγερινές παραλίες. Είναι μια χώρα όπου ο κάτοχος της Χρυσής Μπάλας, Καρίμ Μπενζεμά είχε πει το -όχι και τόσο μακρινό- 2011: «Είμαι Γάλλος όταν σκοράρω, και Άραβας όταν δεν σκοράρω».
Ο Ζινεντίν Ζιντάν, το αδιαμφισβήτητο αστέρι της γαλλικής ομάδας του 1998 που κατέκτησε το πρώτο Παγκόσμιο Κύπελλο της χώρας, αποτελεί μια ιδιαίτερη ιστορία που έντεχνα περιβάλλεται από γαλλικό... περιτύλιγμα. Αφού νίκησε το φαβορί Βραζιλία, το σμιλεμένο πρόσωπο του Ζιντάν έλαμψε στην Αψίδα του Θριάμβου. Ο γιος Αλγερινών μεταναστών προβάλλεται πάνω σε ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα μνημεία της Γαλλίας.
Η ιστορία ήταν τόσο βαρύνουσας σημασίας εκείνη την εποχή, που ώθησε πολλούς στη Γαλλία να υπερασπιστούν τον Ζιντάν και την εθνική ομάδα του ως σύμβολα ενότητας για την ίδια την χώρα. Αυτός ο συμβολισμός αμαυρώθηκε από τον ρατσισμό κατά του Ζιντάν, των μαύρων και Αράβων συμπαικτών του από πολλούς στη Γαλλία, κυρίως από τον Ζαν-Μαρίν Λεπέν της πολιτικής δεξιάς, ο οποίος τους χαρακτήρισε ως «μια όχι και τόσο γαλλική ομάδα».
Το «αναγκαίο κακό» των μεταναστών στην Εθνική Γαλλίας
Το αποικιοκρατικό παρελθόν της Γαλλίας βρήκε νέα πατήματα με τον ρατσισμό να περικυκλώνει την ποδοσφαιρική ομάδα, η οποία αντιμετωπιζόταν σαν «ανταρσία με επικεφαλής τους αφρικανικής καταγωγής παίκτες της» με αποκορύφωμα το 2018 με πρωτεργάτες τους Πολ Πογκμπά, Κιλιάν Εμπαπέ και Ενγκολό Καντέ. Όλοι τους, Αφρικανοί και μετανάστες, μουσουλμάνοι και μέλη περιθωριοποιημένων κοινοτήτων που πολλοί θεωρούν ότι δεν είναι νόμιμα Γάλλοι.
Ενώ ο συμβολισμός της ενότητας της ομάδας του 1998 ξεθώριασε από τη μνήμη, η ομάδα του 2018 λειτούργησε ως παραδοχή ότι η Γαλλία χρειαζόταν τα παιδιά της αποικιοκρατίας για να σηκώσει το χρυσό του Παγκοσμίου Κυπέλλου. Ήταν κάτι σαν «αναγκαίο κακό» για να φτάσει σε ακόμα μία κορυφή η Εθνική ομάδα. Αλλά μέχρι εκεί.
Γιατί απόψε το Μαρόκο θα βρει υποστηρικτές πέρα από τα σύνορά του
Όλα αυτά θα ωθήσουν πλήθος Γάλλων αραβικής καταγωγής, με μαύρο δέρμα και αφρικανικές ρίζες, να γυρίσουν την πλάτη τους στους «τρικολόρ» και να υποστηρίξουν το Μαρόκο. Αυτό συμβαίνει επειδή το γαλλικό ποδόσφαιρο είναι κατά πολλούς τρόπους ο καθρέφτης μιας κοινωνίας που έχει κατακερματιστεί από το αποικιακό παρελθόν και το ολέθριο παρόν. Η ομάδα του Μαρόκου είναι το αντίθετό της: εκπροσωπεί ένα αφρικανικό έθνος που ξεκόλλησε από 44 χρόνια αποικιοκρατίας από τη Γαλλία.
Η Γαλλία, με όλη την αποικιακή λεηλασία και το ποδοσφαιρικό της μεγαλείο, είναι εδώ και καιρό μια ομάδα που διχάζει, μια ομάδα που είναι τόσο χρωματισμένη από πολιτικό ρήγμα που ο πρώην πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί είχε συνάντηση με τη Γαλλική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία το 2008 μετά από έναν αγώνα με την Τυνησία στο Παρίσι για να απαιτήσει να μην διεξαχθούν άλλοι αγώνες σε γαλλικό έδαφος με τις εθνικές ομάδες των πρώην αποικιών της βόρειας Αφρικής.
Το Μαρόκο, από την άλλη πλευρά της ιστορίας, έχει αναδειχθεί σε μια ομάδα που ενώνει αυτές τις πρώην αποικίες και χτίζει γέφυρες με άλλες που εμπνέονται από το παιχνίδι τους. Γι' αυτό και ένας ποδοσφαιρικός αγώνας εναντίον της Γαλλίας δεν είναι ποτέ μόνο ποδόσφαιρο, ιδίως για τους λαούς της Αλγερίας και της Ακτής Ελεφαντοστού, της Τυνησίας και του Τόγκο. Πολλοί σε αυτά τα έθνη βλέπουν το χρώμα της κατοχής και της βίας στους Γάλλους, και το μετα-αποικιακό φαινόμενο του ρατσισμού που κυριαρχεί στα παρισινά γκέτο που είναι υπερπλήρη από Αλγερινούς και Σενεγαλέζους, Μαλιανούς και Μαροκινούς.
Ο ημιτελικός μεταξύ του Μαρόκου και της Γαλλίας είναι ιστορικός, με τρόπο που η λέξη δεν μπορεί να τον αποδώσει. Αλλά για όσους παρακολουθούν από τις φτωχογειτονιές της Μασσαλίας ή τις πλατείες του Μαρακές, και τους νέους που ζουν στον πρώην αποικιοκρατούμενο κόσμο, αυτό που αναζητούν έστω και για μία νύχτα είναι μία ιδιότυπη δικαιοσύνη. Και το ποδόσφαιρο μπορεί να τους προσφέρει αυτό που δεν προσφέρουν οι πολιτικές πραγματικότητες. Μια ευκαιρία να νικήσουν τη σκιά της αποικιοκρατίας.
11°
