Βέσπα: Το μυθικό δίτροχο κλείνει 75 χρόνια ζωής

Η ιταλική ταινία «Enrico Piaggio, ένα ιταλικό όνειρο» που προτείνει αυτόν τον καιρό το Netflix συμπίπτει με τα 75 χρόνια του δίτροχου που γεννήθηκε τον Απρίλιο του 1946 στη μικρή πόλη Ποντεντέρα κοντά στην Πίζα.

Το 1953, η Vespa ξεκίνησε την κινηματογραφική της καριέρα με την ταινία «Διακοπές στη Ρώμη» του William Wyler με τον Gregory Peck και την Audrey Hepburn. Η ρομαντική εκείνη ταινία διαφήμιζε τόσο την Αιώνια Πόλη, όσο και τη βέσπα που είχε σχεδιαστεί ώστε να μπορούν να την οδηγήσουν, να την «κουμαντάρουν», ακόμα και μικροκαμωμένες γυναίκες όπως η Hepburn. Στη συνέχεια, η βέσπα εμφανίστηκε στην ταινία του Fellini «La Dolce Vita», την οδηγούσαν οι παπαράτσι. Το συγκεκριμένο κομμάτι βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο Piaggio στην Ποντεντέρα.

Η βέσπα έγινε σύμβολο του μεταπολεμικού κόσμου: υπήρξε το πρώτο λαϊκό μέσο μεταφοράς· η τιμή της ήταν χαμηλή και το μέγεθός της ταίριαζε στους στενούς δρόμους των ιταλικών πόλεων με το μεσαιωνικό πολεοδομικό σχέδιο. Στην πραγματικότητα, δεν υπήρχε κινηματογραφική ταινία των δεκαετιών 1950 και 1960 από την οποία να λείπει η βέσπα: π.χ. στο «Φτωχοί αλλά ωραίοι» (1956), στο «Ωραίες, αλλά φτωχές» (1957), «Ο γιος της μαμάς» (1957), «Μια νύχτα οργίων» (1959). Οι τίτλοι είναι ενδεικτικοί των ηθών της δεκαετίας του 1950 και σίγουρα τα «όργια» δεν ήταν ακριβώς όργια. Η βέσπα χρησιμοποιούνταν ως όχημα της νεολαίας, συχνά της λαϊκής νεολαίας και της θορυβώδους νεανικής παρέας που συνδύαζε μπλουτζίν και «όργια». Προτού εξαχθεί στη Βρετανία και την υιοθετήσουν οι Μods, εξήχθη στη Γαλλία –την είδαμε στην ταινία «Οι ζαβολιάρηδες» του Marcel Carné– και στις χολιγουντιανές ταινίες «The Happy Road» του Gene Kelly και «Τα βομβαρδιστικά Β-52» του Gordon Douglas. Με την ταινία «Jessica» του Jean Negulesco (1961) μπήκε ορμητικά η επαναστατική δεκαετία του 1960 με την Angie Dickinson, στον ρόλο μιας νεαρής μαίας, να οδηγεί βέσπα σε μια μικρή πόλη της Σικελίας σοκάροντας και σαγηνεύοντας τους πάντες.

Το αποκορύφωμα της δόξας της βέσπας ήταν, ωστόσο, η αγγλική ταινία «Quadrophenia» του Franc Roddam (1979) η οποία ανεδείκνυε την κουλτούρα των Mods και τη σύγκρουσή τους με τους rockers. Oι νεότεροι θεατές θα θυμούνται τον Nanni Μoretti στην ταινία «Αγαπημένο μου ημερολόγιο» (1993) να επισκέπτεται με τη βέσπα του τους τόπους του Pasolini στα προάστια της Ρώμης.

Η βέσπα, αλλιώς σκούτερ, διαφημίστηκε ως «τρόπος ζωής» και, όπως αφηγείται η ταινία «Εnrico Piaggio: ένα ιταλικό όνειρο», έγινε το όνειρο ενός ανθρώπου ο οποίος αρχικά κατασκεύαζε μαχητικά αεροσκάφη και είχε καταστραφεί από τον πόλεμο. Μέσα στη φούρια της ανοικοδόμησης, ο μηχανικός Corradino D’Ascanio σχεδίασε ένα οχηματάκι εντελώς διαφορετικό από τις μοτοσικλέτες που να μπορεί να μεταφέρει και δεύτερο επιβάτη και που να μην εκθέτει τους επιβαίνοντας στις λάσπες των δρόμων. Το νέο αυτό όχημα είχε προστατευτικό κάλυμμα και ο μοχλός των ταχυτήτων βρισκόταν στο τιμόνι, ενώ ο κινητήρας ήταν τοποθετημένος στον πίσω τροχό. Η μπροστινή «ποδιά» κρατούσε τον αναβάτη καθαρό και στεγνό, αντίθετα με τους αναβάτες των μέχρι τότε κλασικών μοτοσικλετών.

Η πρώτη βέσπα ονομάστηκε Paperino, το ιταλικό όνομα του Donald Duck, αλλά το σχέδιο δεν ικανοποίησε τον Enrico Piaggio που ζήτησε από τον D’Ascanio να το ξανασχεδιάσει με πιο αεροδυναμική προσέγγιση.

To δεύτερο σχέδιο ονομάστηκε Vespa (σφήκα) από τον ήχο του κινητήρα που ακουγόταν σαν βουητό εντόμου. Η βέσπα έγινε τόσο διάσημη ώστε ιδρύθηκαν λέσχες Vespa σχεδόν σε όλη την Ευρώπη με πάνω από 50.000 μέλη. Μέχρι το 1970 είχαν πουληθεί τέσσερα εκατομμύρια βέσπες και δέκα εκατομμύρια μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1980. Το 1957-1961 στη Σοβιετική Ένωση κατασκεύαζαν μια μοτοσικλέτα με το όνομα Vjatka-VP150 βασισμένη στο σχέδιο της βέσπας.

Στην ταινία «Τρελός, παλαβός και Βέγγος» του 1967, ακουγόταν μια από τις πιο γνωστές ατάκες σχετικά με την Βέσπα: «Ξέρεις από Βέσπα;»