Το «Against Modern Football» και η κουλτούρα του Fanzine

Το ποδόσφαιρο αποτελεί μία από τους πιο επικερδείς «βιομηχανίες» της σύγχρονης οικονομίας. Brands που χρηματιστηριακά αξίζουν δισεκατομμύρια με πιστούς σε όλα τα μήκη και πλάτη της Γης.

Η Πρέμιερ Λιγκ, είναι το πρωτάθλημα με το υψηλότερο επίπεδο ανταγωνισμού, με μεγάλη μερίδα της ελίτ των ποδοσφαιριστών να αγωνίζεται στις ομάδες του και την πλέον δημοφιλή, κόσμια συμπεριφορά των οπαδών στις κερκίδες. Μία συμπεριφορά που, ωστόσο, επικρατεί μόλις λίγα χρόνια, αφού μέχρι και τρεις δεκαετίες πριν, οι οπαδοί συμπεριφέρονταν με διαφορετικό τρόπο από το σημερινό.

Οι απαρχές του χουλιγκανισμού στην Αγγλία εντοπίζονται από το 1970. Τη δεκαετία ωστόσο του 1980, αυτός γιγαντώθηκε και η επιβολή αλλαγών κρίθηκε ζωτικής σημασίας. Πρωθυπουργός της Αγγλίας τότε ήταν η Μάργκαρετ Θάτσερ. Το κόμμα της πρόβαλε συνεχώς την ανάγκη επιβολής της τάξης στους απείθαρχους που αντιβαίνουν τους νόμους του κράτους. Και εκείνη την εποχή ο μεγαλύτερος εχθρός στα μάτια όλων ήταν οι οπαδοί.

Άλλωστε, τότε στην Αγγλία το ποδόσφαιρο θεωρείτο το «φτωχό άθλημα» που παιζόταν σε «φτωχικά γήπεδα» και το παρακολουθούσαν «φτωχοί άνθρωποι». Οι εικόνες που προβάλλονται από τα Μίντια απεικονίζουν εντάσεις και συγκρούσεις οπαδών, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί η πεποίθηση πως όσοι πήγαιναν στο γήπεδο είναι «επικίνδυνοι χούλιγκανς».

Ειδικά τη δεκαετία του 1980 υπήρξαν αμέτρητα περιστατικά άγριων συμπλοκών και σοβαρών τραυματισμών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα το παιχνίδι της Άρσεναλ με τη Γουέστ Χαμ το 1982, της Μίλγουολ με τη Λούτον Τάουν το 1985 αλλά και της Μπράντφορντ Σίτι απέναντι στη Λίνκολν Σίτι, όπου σε παιχνίδι της τρίτης εθνικής κατηγορίας το γήπεδο τυλίχθηκε στις φλόγες ενώ έχασαν τη ζωή τους 56 άνθρωποι.

Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι, ωστόσο, ήρθε την 29η Μαΐου 1985. Η Λίβερπουλ αγωνίζεται με τη Γιουβέντους στον τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών στο γήπεδο «Χέιζελ» στις Βρυξέλλες. Μία ώρα πριν την έναρξη του αγώνα, οι Άγγλοι χούλιγκαν παραβίασαν ένα κάγκελο που τους χώριζε από τους Ιταλούς, οι οποίοι οπισθοχώρησαν προς τον τοίχο. Όσοι βρίσκονταν εκεί συνεθλίβησαν από την πίεση και ο τοίχος τελικά κατέρρευσε. Ο απολογισμός ήταν 39 νεκροί εκ των οποίων 32 οπαδοί της Γιουβέντους ενώ πάνω από 600 άτομα τραυματίστηκαν.

Η Θάτσερ σε συνεννόηση με την UEFA, επέβαλε πενταετή αποκλεισμό στις αγγλικές ομάδες από κάθε ευρωπαϊκή διοργάνωση ενώ πάρθηκαν μέτρα ασφαλείας για την αποφυγή επανάληψης τέτοιων γεγονότων. Τοποθετήθηκαν κάγκελα με σύρματα και έγινε υποχρεωτική η κατοχή κάρτας μέλους για όλους. Παράλληλα, τα Μ.Μ.Ε., η Αστυνομία και η Κυβέρνηση στοχοποιούσαν ολοένα και περισσότερο τους οπαδούς. Οι συγκρούσεις, ωστόσο, δεν σταμάτησαν.

Και τότε συνέβη η τραγωδία του Χίλσμπορο, στον τελικό του Κυπέλλου Αγγλίας, μεταξύ της Λίβερπουλ και της Νότιγχαμ Φόρεστ. Στην κερκίδα βρέθηκαν υπεράριθμοι φίλαθλοι της Λίβερπουλ, με αποτέλεσμα o συνωστισμός να οδηγήσει σε 96 θανάτους. Ακόμα και τότε πολλά μίντια της εποχής επιχείρησαν να προπαγανδίσουν κατά της οπαδικής ευθύνης με αποκορύφωμα το περιβόητο πρωτοσέλιδο της «Sun» με τίτλο «The Truth».

Τη διερεύνηση των αιτιών της τραγωδίας ανέλαβε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Λόρδος Τέιλορ. Η έκθεση με τις 76 παρατηρήσεις του έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στη δημιουργία του πρωταθλήματος της Πρέμιερ Λιγκ και την καθιέρωση των πρωτοκόλλων, όπως τα γνωρίζουμε σήμερα. «Εάν φέρεσαι στους οπαδούς σαν να είναι ζώα, θα φερθούν κι αυτοί αναλόγως», ήταν η κεντρική ιδέα των μέτρων που πρότεινε ο Τέιλορ, τα οποία εφαρμόστηκαν μετά την παραίτηση της Θάτσερ, το Νοέμβριο του 1990.

Το κίνημα «Against Modern Football» και η κουλτούρα του Fanzine

Ίσως το πιο διαδεδομένο κίνημα στην ιστορία του σύγχρονου ποδοσφαίρου. Η έντονη προσπάθεια που καταβλήθηκε για τον περιορισμό και την περιθωριοποίηση των οπαδών αποτέλεσε παράγοντα συσπείρωσης στην πλειονότητα των ομάδων. Ο συστηματικός «πόλεμος» που δεχόταν η κοινότητα των οπαδών στην Αγγλία τις δεκαετίες 1980 και 1990, τους οδήγησε στην προσπάθεια κάθαρσης του ονόματός τους. Η εικόνα των βίαιων, μεθυσμένων, υπό την επήρεια ουσιών, αμόρφωτων και φτωχών ανθρώπων που χρησιμοποιούσαν το ποδόσφαιρο σαν πρόφαση για να καταστρέψουν, να προκαλέσουν ταραχές και να εκδηλώσουν το μίσος τους προς την καθεστηκυία τάξη έπρεπε να αποκατασταθεί.

Δημιουργήθηκαν οπαδικά περιοδικά που καλούσαν τους φιλάθλους σε συσπείρωση απέναντι στην μοντερνοποίηση του ποδοσφαίρου και την μετατροπή των ομάδων σε απρόσωπες εταιρείες που αγοράζονται από δισεκατομμυριούχους και απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο από τις ρίζες τους.

Σε ένα από τα πιο ενδιαφέροντα webisodes του Copa 90 στο YouTube πολλοί από τους πρώτους δημιουργούς fanzine μιλούν για την κουλτούρα που «γεννήθηκε» και αναπτύχθηκε τα δύσκολα αυτά χρόνια και πλέον έχει παγιωθεί στο νου των απανταχού φιλάθλων στα γήπεδα της Αγγλίας.

«Τώρα υπάρχει το Facebook, το Twitter. Τόσα Μέσα που μπορεί ο καθένας να πει την άποψή του. Τότε δεν υπήρχε τίποτα. Ένα τέτοιο περιοδικό ήταν πραγματική επανάσταση. Ο καθένας μπορούσε να αποτυπώσει κάποιες σκέψεις στο χαρτί και κυρίως να τις μοιραστεί. Ήταν μία καταλυτική στιγμή για την έκφραση πολλών ανθρώπων», δηλώνει ο Πίτερ Χούτον, εκδότης του περιοδικού «The End» που κυκλοφόρησε το 1986.

Έτσι, επεκτείνεται η κουλτούρα του Fanzine και στο ποδόσφαιρο. Πρόκειται για είδος έντυπου με περιεχόμενο οπαδικού ενδιαφέροντος, με γελοιογραφίες και σχόλια πάνω στα κακώς κείμενα της ομάδας που μοιράζεται συνήθως έξω από το γήπεδο από το δημιουργό του. Τα έντυπα αυτά αποτελούν μέχρι και σήμερα εξαιρετικά διαδεδομένο τρόπο έκφρασης των «τελευταίων ρομαντικών του ποδοσφαίρου», οι οποίοι διατηρούν την ίδια αγάπη για το άθλημα όπως τις προηγούμενες δεκαετίες.

«Νιώθω όπως οι ιερείς στον άμβωνα όταν ανεβαίνω στα κάγκελα και πουλάω το περιοδικό μου» υποστήριξε ο Γκάρι Φιρμέιτζερ, εκδότης του «Over Land And Sea» περιοδικού για τους οπαδούς της Γουέστ Χαμ, ο οποίος, μετά από 27 χρόνια συνεχούς παρουσίας του, πούλησε το τελευταίο φύλλο την ημέρα που η ομάδα αγωνίστηκε για ύστατη φορά στο παλιό της γήπεδο.

«Είμαι από αυτούς που δεν θέλουν η ομάδα να πετύχει πολλά. Δεν θέλω να κατακτήσουμε το Τσάμπιονς Λιγκ. Γιατί αν γίνει αυτό θα γεμίσουμε με επιτηδευμένους τύπους. Οι πραγματικοί οπαδοί θα σταματήσουν να έρχονται», πρόσθεσε.

«Οι οπαδοί είναι αυτοί που κρατούν την ιστορία της ομάδας ζωντανή. Όχι οι διοικήσεις. Εκείνες ενδιαφέρονται για το πώς θα βγάλουν περισσότερα χρήματα. Πώς θα γεμίσει το γήπεδο, πώς θα πουλήσουν περισσότερα προϊόντα. Αυτό αφορά η ιδεολογία του fanzine. Δεν ήταν για να δημιουργήσουν εντάσεις με τις διοικήσεις ή να πάρουν τον έλεγχο των ομάδων αλλά για να αποκτήσουν φωνή για το μέλλον της ομάδας», δήλωσε ο Ρικ Έβεριτ εκδότης του «Voice Of The Valley», περιοδικού για τους οπαδούς της Τσάρλτον.