Ιωάννης Καποδίστριας: Σαν σήμερα 11 Φεβρουαρίου του 1776 γεννήθηκε ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος. Η Λένα Διβάνη μας μιλάει για τη ζωή του
Η ιστορία έχει ως εξής: Ο Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε σαν σήμερα, 11 Φεβρουαρίου του 1776 στην Κέρκυρα. Με αφορμή αυτή την ημέρα αποφασίσαμε να «σκαλίσουμε» λίγο περισσότερο τον σημαντικό αυτό Έλληνα πολιτικό και διπλωμάτη. Όμως δεν θέλαμε να γράψουμε τα τετριμμένα για το έργο του στη Ρωσία ως υπουργός, ούτε για την επιρροή που άσκησε ως προς την ψήφιση του φιλελεύθερου και πιο δημοκρατικού Συντάγματος του 1803. Δεν θα λέγαμε και τίποτα νέο, αν γράφαμε για τον ρόλο του στην Ελληνική Επανάσταση, για τις καινοτομίες του ως πρώτου Κυβερνήτη του ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους και για τον πρόωρο θάνατό του, αποτέλεσμα της δολοφονικής επίθεσης εναντίον του το 1831.
Αντιθέτως, για να μπορέσουμε να εμβαθύνουμε λίγο περισσότερο στην προσωπικότητα αυτού του σπουδαίου ανθρώπου, αποταθήκαμε στη Λένα Διβάνη, Καθηγήτρια Ιστορίας της Εξωτερικής Πολιτικής και συγγραφέα του βιβλίου «Το πικρό ποτήρι. Ο Καποδίστριας, η Ρωξάνδρα και η Ελλάδα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πατάκη.
Όποιος είχε τη χαρά να πιάσει στα χέρια του αυτό το έργο, όπως και το προηγούμενο («Ζευγάρια που έγραψαν την Ιστορία της Ελλάδας») θα έχει καταλάβει ότι η Λένα Διβάνη έχει έναν δικό της μοναδικό τρόπο να μοιράζεται την Ιστορία και να αποκωδικοποιεί τους πολυδιάστατους χαρακτήρες και τις ταραχώδεις ζωές τους. Της ζητήσαμε λοιπόν, να μας μιλήσει για τον «Ιωάννη» πίσω από τον Καποδίστρια, για τον άνθρωπο πίσω από τον πολιτικό.
Έτσι καταλήξαμε στα 10 πράγματα που ίσως δεν ξέρατε για τον Ιωάννη Καποδίστρια και είναι διαφωτιστικά, εντυπωσιακά, ολίγον μελαγχολικά αλλά σίγουρα πολύ ενδιαφέροντα. Ας τον γνωρίσουμε...
Ο Καποδίστριας δεν ήταν ποτέ αυτό που λέμε μικρό παιδί χαρά γεμάτο. Ήταν σοβαρότατος, μελετηρότατος (σπασικλάκι, θα λέγαμε σήμερα, nerd θα έλεγαν οι Άγγλοι, τους οποίους μάλλον σιχαινόταν) και μοναχικότατος. Ήξερε ότι ο πατέρας του είχε μεγάλες προσδοκίες απ΄αυτόν και ήθελε να τον δικαιώσει. Μεγαλώνοντας δε, έγινε ακόμα πιο “μοναχικός λύκος”.
Πίστευε από μικρούλης στο Θεό, όπως οι περισσότεροι άνθρωποι την εποχή εκείνη. Στην εφηβεία όμως η πίστη του γιγαντώθηκε γιατί ένας καλόγερος τον έσωσε εκ θαύματος από το αφηνιασμένο του άλογο. Αν διαβάσει κανείς τα γράμματά του βλέπει συνεχώς να βιβλικές αναφορές: Όταν λ.χ. ετοιμάστηκε το 1827 να κατέβει στην Ελλάδα που είχε διαλυθεί από τον εμφύλιο, έλεγε «πρέπει να ανεβώ αυτόν τον Γολογοθά μόνος μου».
Ο πρώτος λόγος που οι συμπατριώτες του αγάπησαν τον Ιωάννη ήταν η συμπονετική του καρδιά. Ο νεαρός σπούδασε στην Πάντοβα ιατρική αλλά και νομική. Τότε οι μορφωμένοι άνθρωποι δεν διάλεγαν μόνον έναν κλάδο, και έκαναν πολύ καλά γιατί έτσι αποκτούσαν μια πιο σφαιρική γνώση. Όταν αποφοίτησε μετά πολλών επαίνων ο νεαρός Κόμης Καποδίστριας γύρισε στην Κέρκυρα όπου αποδείχτηκε ο καλύτερος γιατρός (καθότι σπασικλάκι όπως είπαμε) αλλά και ο πιο φιλότιμος άνθρωπος. Δεν θεράπευε μόνον δωρεάν τους φτωχούς αλλά τους έδινε και για τα φάρμακα.
Σε όλη του τη ζωή σιχαινόταν τα πάρτι, τις φιέστες, τους χορούς και τα μπαλ μασκέ. Ούτε χόρευε, ούτε τραγουδούσε. Όλα αυτά ήταν χάσιμο χρόνου και ένδειξη επιπολαιότητας γι’αυτόν. Ο Καποδίστριας ήθελε την ησυχία του, τα βιβλία του, τις στοχαστικές συζητήσεις με ανθρώπους που εκτιμούσε και το πιάνο του. Αυτά ήταν η ζωή του.
Τα υπάρχοντα πορτρέτα του πρέπει να τον αδικούν γιατί όλες οι μαρτυρίες που έχουμε συγκλίνουν σε ένα πράγμα: Ο Κόντε Καποδίστριας άρεσε πάρα πολύ στις γυναίκες. Επειδή δε ο ίδιος δεν φλέρταρε και δεν ξανοιγόταν, οι θαυμάστριές του τον διεκδικούσαν ακόμα πιο λυσσαλέα. Φυσικά αυτό είχε προκαλέσει τον φθόνο πολλών κυρίων. Ο Μέτερνιχ ειδικά, ερωτύλος ο ίδιος, εκνευριζόταν πολύ που έβλεπε τις κυρίες της αριστοκρατίας να «βυθίζονται στη λάσπη» για ένα βλέμμα του Κερκυραίου.
Έπαιρνε τα πάντα πολύ στα σοβαρά από μικρός. Την επιπολαιότητα τη σιχαινόταν. Όταν αναλάμβανε μια αποστολή σκιζόταν στο διάβασμα για να είναι πανέτοιμος. Όταν ανέλαβε λ.χ. στο Ρωσικό Υπουργείο Εξωτερικών, αντί να κάνει ντόλτσε βίτα στην Αγία Πετρούπολη σαν νέος άνθρωπος που ήταν, ξημεροβραδιαζόταν για μεγάλο διάστημα στη βιβλιοθήκη του Ερμιτάζ. Ήθελε να μάθει όσα περισσότερα πράγματα μπορούσε για τη βασίλισσα του Βορρά πριν αναλάβει να την εκπροσωπήσει σε διεθνείς αποστολές.
Δεν άντεχε καθόλου -για να μην πούμε μισούσε- το κρύο. Σαν γνήσιο τέκνο της ηλιόλουστης Κέρκυρας έπαθε σοκ όταν έφτασε στην παγωμένη Πετρούπολη. Τα γράμματα που έγραφε στον πατέρα του μαρτυρούν την τεράστια απελπισία του. Αν δεν έχω αγκαλιά τη σόμπα και το κορμί μου τυλιγμένο σε γούνα δεν αντέχω, του έλεγε. Είναι πανέμορφη η Πετρούπολη αλλά δεν έχει φυτά, δεν έχει φρούτα, δεν έχει λουλούδια. Δεν είχε άδικο. Όλα πάγωναν εκεί κι εκείνος μαζί τους.
Ήταν ένας πολύ απλός άνθρωπος, τον ενδιέφερε μόνον η ουσία. Δεν του άρεσαν τα φαντεζί ρούχα, τα παράσημα, ούτε ήθελε να στήνεται να του ζωγραφίζουν κολακευτικά πορτρέτα. Μια φορά το έκανε με το ζόρι γιατί του το ζήτησε ο πατέρας του. Όταν ήρθε στην Ελλάδα για να τη σώσει κυκλοφορούσε με τόσο πρόχειρα ρούχα ώστε κάποτε τον μπέρδεψαν με τον ταχυδρόμο. Ο ταχυδρόμος με την λουσάτη στολή του έμοιαζε περισσότερο με ηγέτη παρά ο Καποδίστριας!
Δεν χάριζε κάστανα. Άμα έβλεπε την αδικία και την ατιμία χρησιμοποιούσε αυστηρές και βαριές εκφράσεις. Πολύ χαρακτηριστικά έχει πει στους προύχοντες μανιάτες "σατράπες και βιαστές της παρθένου Ελλάδος!".
Αυτοί που πένθησαν πιο πολύ τον Καποδίστρια μετά τη δολοφονία του ήταν οι απλοί αγρότες που τον ένιωθαν δικό τους άνθρωπο και τον αποκαλούσαν Μπαρμπα Γιάννη. Δεν είχαν μεγάλη μόρφωση αλλά κατάλαβαν ότι αυτός ο άνθρωπος δούλευε γι αυτούς παλεύοντας με τα μεγάλα συμφέροντα. Μαυροφόρεσαν λοιπόν με το άκουσμα του θανάτου και έκλαιγαν φωνάζοντας «χάσαμε τον πατέρα μας»…
16°
