Κάρολος Δαρβίνος: 13 πράγματα για τον μεγάλο Άγγλο φυσιοδίφη

Ο Κάρολος Ροβέρτος Δαρβίνος (Charles Robert Darwin) γεννήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1809 και έζησε μέχρι τις 19 Απριλίου 1882. Είναι ένας από τους διασημότερους ανθρώπους στην ιστορία του πλανήτη -και δίκαια. Ήταν Άγγλος φυσιοδίφης και βιολόγος ο οποίος έγινε ο πρώτος θεμελιωτής της θεωρίας της εξέλιξης, μία σύλληψη που -σύμφωνα με τα λόγια του Τζούλιαν Χάξλεϊ- υπήρξε “αδιαμφισβήτητα η πιο σημαντική ανακάλυψη στον τομέα της βιολογίας”.

Ο Δαρβίνος ήταν αυτός που εισήγαγε τον μηχανισμό της φυσικής επιλογής, και υποστήριξε την κοινή καταγωγή των ειδών, σύμφωνα με την οποία όλα τα είδη μοιράζονται εξελικτικά έναν κοινό πρόγονο και η πάλη για επιβίωση δημιουργεί τη διακλάδωση των ειδών και έχει παρόμοια αποτελέσματα με την πρακτική της τεχνητής επιλογής.

Ο Δαρβίνος περίμενε περισσότερα από 20 χρόνια για να δημοσιεύσει την πρωτοποριακή θεωρία του ανησυχώντας για τη δημόσια και εκκλησιαστική αποδοχή της βαθιά ριζοσπαστικής ιδέας του. Και η ανακοίνωση έγινε από κοινού με τον Βρετανό φυσιοδίφη Άλφρεντ Ράσελ Γουάλας, ο οποίος επρόκειτο να δημοσιεύσει και ο ίδιος μία παρόμοια ιδέα.

Ο Δαρβίνος επίσης ανέπτυξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη φύση που τον οδήγησε στη μελέτη των θαλάσσιων ασπόνδυλων και απέκτησε ιδιαίτερη φήμη ως γεωλόγος και συγγραφέας, από την έκδοση των ημερολογίων των ερευνητικών ταξιδιών του.

Η 12η Φεβρουαρίου γιορτάζεται παγκοσμίως ως Ημέρα του Δαρβίνου, αναδεικνύοντας τον ταπεινό Άγγλο φυσιοδίφη σε ένα είδος επιστημονικής αγιότητας.

Έτσι, αυτή η σπουδαία προσωπικότητα αποκτάει λίγο περισσότερο βάθος αν γνωρίζει κανείς μικρές, ίσως άγνωστες λεπτομέρειες για τη ζωή και την εποχή του, όπως οι παρακάτω:

Κάρολος Δαρβίνος: Η ζωή και η εποχή του

1. Ο Δαρβίνος γεννήθηκε την ίδια ημέρα με τον Αβραάμ Λίνκολν – στις 12/2/1809.
Μόνο που ο 16ος Αμερικανός πρόεδρος γεννήθηκε σε μία ταπεινή καλύβα στις ερημιές του Κεντάκι, ενώ ο Δαρβίνος γεννήθηκε σε ένα υπέροχο Γεωργιανό σπίτι σε ένα κτήμα με θέα στον ποταμό Σέβερν και στην αγορά της μεσαιωνικής πόλης του Shrewsbury της Αγγλίας.

2. Ο Δαρβίνος υπέφερε από χρόνιες ασθένειες.
Μετά την επιστροφή του από το ταξίδι του σε όλο τον κόσμο, ο Δαρβίνος άρχισε να υποφέρει από εξάντληση, έκζεμα και χρόνιες κρίσεις ναυτίας, πονοκεφάλους και ταχυπαλμίες που θα επέμεναν για το υπόλοιπο της ζωής του. Κάποιοι εικάζουν ότι κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του ο Δαρβίνος μπορεί να είχε προσβληθεί από μια παρασιτική ασθένεια που ονομάζεται ασθένεια Chagas και μπορεί να οδηγήσει σε καρδιακή βλάβη, η οποία τελικά προκάλεσε τον θάνατο του Δαρβίνου.

3. Δεν ήταν, στην πραγματικότητα, ο Δαρβίνος εκείνος που επινόησε τη φράση “η επιβίωση του πιο ικανού”.
Τη φράση την εφηύρε ο Herbert Spencer μετά την ανάγνωση του βιβλίου “Περί της προέλευσης των ειδών” του Δαρβίνου, το 1864 και υιοθετήθηκε από τον Δαρβίνο στην πέμπτη έκδοση του βιβλίου.

4. Για να αποφασίσει να παντρευτεί είχε φτιάξει μία λίστα με τα Υπέρ και τα Κατά του γάμου.
Επιδεικνύοντας μία λογική κλίση ακόμη και σε θέματα καρδιάς, ο Δαρβίνος το 1838 συνέταξε μια λίστα με δύο στήλες που σκιαγραφούσαν τα θετικά και τα αρνητικά του γάμου. Στη στήλη “Παντρεύομαι” έγραφε: “παιδιά”, “μόνιμος σύντροφος (και φίλος στα γηρατειά)…καλύτερα από σκύλο πάντως”, “η γοητεία της μουσικής και της γυναικείας ψιλοκουβέντας” και “κάποιος να φροντίζει το σπίτι”. Στη στήλη “Δεν παντρεύομαι”έγραφε: “Ελευθερία να πηγαίνει κανείς όπου γουστάρει”, “συνομιλίες με έξυπνους άνδρες στα κλαμπ”, αλλά και “λιγότερα χρήματα για βιβλία” και “απώλεια χρόνου”. Τελικά παντρεύτηκε την πρώτη του ξαδέρφη Emma Wedgwood το 1839.

5. Ο Δαρβίνος και η Έμμα απέκτησαν δέκα παιδιά.
Η αντίδραση του Δαρβίνου ακόμα και στο πρώτο του παιδί, ήταν αυτή ενός επιστήμονα. Άρχισε να καταγράφει τις φορές που φταρνιζόταν το μωρό, όποτε είχε λόξυγκα, χασμουριόταν, τεντωνόταν, θήλαζε, έκλαιγε και την αντίδρασή του στο γαργαλητό. Οι παρατηρήσεις του δημοσιεύτηκαν στην έκδοση Mind (Μυαλό) το 1877.

6. Μισούσε τη θέα του αίματος.
Ο πατέρας του Δαρβίνου ήταν επιτυχημένος γιατρός που προετοίμαζε τον γιό του να ακολουθήσει τα βήματά του. Αφού πέρασε το καλοκαίρι του 1825 ως βοηθός του πατέρα του, μπήκε σε μία από τις μεγαλύτερες ιατρικές σχολές της Αγγλίας, στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου. Ο Δαρβίνος όμως μισούσε τη θέα του αίματος και βαριόταν τις διαλέξεις, οπότε παράτησε την ιατρική προς μεγάλη απογοήτευση του πατέρα του.

7. Ήταν σπουδαστής Θεολογίας.
Αφού άφησε το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, ο άνθρωπος που θα αμφισβητούσε το καθιερωμένο θρησκευτικό δόγμα της δημιουργίας του ανθρώπου, γράφτηκε στο Κέιμπριτζ για να σπουδάσει θεολογία. “Τότε δεν αμφέβαλα καθόλου για την αυστηρή και κυριολεκτική αλήθεια κάθε λέξης της Βίβλου”, θα έγραφε αργότερα. Ωστόσο, η πίστη του Δαρβίνου άρχισε να κλονίζεται αφού συνάντησε τα δεινά της δουλείας στο ταξίδι του σε όλο τον κόσμο και μετά τον θάνατο τριών από τα παιδιά του. Ο Δαρβίνος, ωστόσο, ποτέ δεν χαρακτήρισε τον εαυτό του ως άθεο. Αντίθετα, αναφερόταν στον εαυτό του ως αγνωστικιστής.

8. Έτρωγε άγρια ζώα αλλά όχι κουκουβάγιες.
Ο Δαρβίνος δεν μελέτησε μόνο το εκλεκτικό θηριοτροφείο των ζώων από όλο τον κόσμο, αλλά τα έτρωγε κιόλας. Ως φοιτητής στο Κέιμπριτζ, είχε δημιουργήσει το Gourmet Club, γνωστό και ως Λέσχη των Λαίμαργων, μία εβδομαδιαία συνάντηση καλοφαγάδων με σκοπό να φάνε “παράξενη σάρκα”, δείπνα με “πουλιά και θηρία, τα οποία πριν ήταν άγνωστα στον ανθρώπινο ουρανίσκο”. Από πτηνά, ο Δαρβίνος έφαγε γεράκι και ήταυρο, αλλά δεν μπόρεσε να καταπιεί ούτε μπουκιά από μία καφέ κουκουβάγια που σερβιρίστηκε. Το περιπετειώδες φαγητό συνεχίστηκε και ενώ έκανε τον γύρο της υδρογείου με καράβι, τρώγοντας αρμαντίλο, στρουθοκάμηλο και πούμα (“εξαιρετικά ίδιο με το μοσχαρίσιο στη γεύση του”, το περιέγραψε).

9. Περισσότερα από 250 είδη ζώων έχουν πάρει το όνομά του.
Μεταξύ αυτών είναι το Ingerana charlesdarwini, ένα είδος βατράχου που ενδημεί στην Ινδία, και το Darwinopterus, ένα ιπτάμενο ερπετό που έχει μακρινή σχέση με τους δεινόσαυρους.

10. Λάτρευε το τάβλι.
Ο Δαρβίνος έπασχε από μία μυστηριώδη αρρώστια για το μεγαλύτερο μέρος της ενήλικης ζωής του, με συμπτώματα όπως φουσκάλες, πονοκεφάλους, αϋπνίες και έμετο που συχνά φούντωναν σε περιόδους στρες ή εξάντλησης. Προσπάθησε να τα καταπολεμήσει ακολουθώντας ένα πολύ αυστηρό καθημερινό πρόγραμμα στα τελευταία χρόνια της ζωής του, το οποίο περιλάμβανε πολύ χρόνο για διάβασμα και έρευνα στο σπίτι. Επίσης περιλάμβανε και δύο παιχνίδια τάβλι με την Έμμα κάθε βράδυ, μεταξύ 8 και 8:30, για τα οποία ο Δαρβίνος κρατούσε σχολαστικά το σκορ. Καυχιόταν ότι την είχε κερδίσει σε 2.795 παιχνίδια, απέναντι στο δικό της “ταπεινό σκορ των 2.490”.

11. Το πορτρέτο του Δαρβίνου υπήρχε στο χαρτονόμισμα των 10 λιρών επί 18 χρόνια.
Ξεκινώντας το 2000, το πορτρέτο του γενειοφόρου Δαρβίνου εμφανίστηκε στο πίσω μέρος του βρετανικού χαρτονομίσματος των 10 λιρών μαζί με μια εικόνα του πλοίου Beagle με το οποίο έκανε τον γύρο του κόσμου, έναν μεγεθυντικό φακό και χλωρίδα και πανίδα από τα είδη που βρήκε στα ταξίδια του. Ωστόσο, η Τράπεζα της Αγγλίας διέκοψε το χαρτονόμισμα των 10 λιρών το 2018.

12. Δημοσίευσε ένα ολόκληρο βιβλίο για τη “ζωή των σκουληκιών”.
Ο Δαρβίνος ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για το αν τα σκουλήκια μπορούν να ακούσουν, και αφού απέτυχαν να αντιδράσουν “στις νότες από μια μεταλλική σφυρίχτρα” και “τους βαθύτερους και δυνατούς τόνους ενός φαγκότου”, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούσαν να ακούσουν. Αν και η σκέψη του διακεκριμένου επιστήμονα να κάνει καντάδες στα σκουλήκια είναι διασκεδαστική, αυτό ήταν μέρος του έργου του να αποδείξει ότι κάποιος βαθμός νοημοσύνης υπάρχει ακόμα και στα υποδεέστερα πλάσματα.

13. Η Εκκλησία της Αγγλίας τού ζήτησε συγγνώμη 125 χρόνια μετά από τον θάνατό του.
Ακόμη και όταν η πίστη του εξασθενούσε, ο Δαρβίνος ποτέ δεν απέρριψε πλήρως τον Χριστιανισμό ούτε ασπάστηκε τον αθεϊσμό. Ωστόσο, έγινε πιο αγνωστικιστής με την πάροδο του χρόνου, και σύμφωνα με μια ερμηνεία του δοκιμίου του, του 1872, “Η έκφραση των συναισθημάτων στον άνθρωπο και τα ζώα”, η άποψή του για τη συμπόνια ως ένα εξελικτικά ευεργετικό χαρακτηριστικό μπορεί να ήταν εμπνευσμένη από τον Θιβετιανό Βουδισμό. Και υποστηρίζοντας την ιδέα της εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής, φυσικά, δεν έκανε ακριβώς καλοδεχούμενο τον εαυτό του στην Εκκλησία της Αγγλίας. Ωστόσο, περισσότερα από 125 χρόνια μετά το θάνατο του Δαρβίνου, η Εκκλησία ζήτησε συγγνώμη για τη μεταχείρισή που επέδειξε στον θρυλικό φυσιοδίφη.