Ο Ανρί ντε Τουλούζ Λωτρέκ και η σχέση του με το αλκοόλ

Από την αρχαία Ελλάδα, όταν ο θεός του οίνου Διόνυσος αναπαρίσταντο σε κεραμικούς αμφορείς ή σε πεντελικό μάρμαρο, μέχρι τη σύγχρονη εποχή της καλλιτεχνικής δημιουργίας, όπου πολυσύχναστα μπαράκια αποτυπώνονται επάνω σε καμβά, περιγράφοντας την καθημερινή νυχτερινή ζωή των κατοίκων των πόλεων, το αλκοόλ –ως κοινωνικό «λιπαντικό» για του κόσμου την απόλαυση- ανέκαθεν υπήρξε ένα από τα βασικά θέματα σπουδαίων καλλιτεχνών. Από τον Μιχαήλ Άγγελο και τον Ρέμπραντ, μέχρι τον Εντουάρ Μανέ και τον Πάμπλο Πικάσο. Παρόλα αυτά, κάποιοι από αυτούς, δεν έμειναν στην επικουρειακή αντίληψη του αλκοόλ και εθίστηκαν στην υπερκατανάλωσή του. Ο αλκοολισμός, ως απότοκος συνήθως του ηδονιστικού τρόπου ζωής που υιοθέτησαν οι περισσότεροι, μπορεί να «βοήθησε» πολλούς να αυξήσουν την παραγωγικότητα του έργου τους -έστω προσωρινά- οδήγησε όμως τους περισσότερους στην καταστροφή. Ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν αυτό του διάσημου Ανρί ντε Τουλούζ Λωτρέκ.

Οι περισσότεροι ίσως είστε εξοικειωμένοι με το προαναφερθέν όνομα του «κοινωνικού αποστάτη» και ηγέτη του μεταϊμπρεσιονιστικού κινήματος Ανρί ντε ΤουλούζΛωτρέκ. Σίγουρα θα έχετε δει έστω και μια αφίσα του για το γαλλικό καμπαρέ Μουλέν Ρουζ ή θα σας έχουν θαμπώσει, κάποια στιγμή στη ζωή σας, τα πολύχρωμα έργα του. Μπορεί μάλιστα να έχετε δει και τον Πίτερ Σέλερς ντυμένο ως Ανρί ντε Τουλούζ Λωτρέκ στην «Εκδίκηση του Ροζ Πάνθηρα», φορώντας καπέλο και ένα υπερμέγεθες πουκάμισο που αναπαριστούσε τη σωματική του ανωμαλία.

Αυτή η γενετική ανωμαλία –ως επακόλουθο αιμομιξίας των γονιών του- που σταμάτησε την ανάπτυξη των κάτω άκρων του, και η κοινωνική του απομόνωση εξαιτίας του μετέπειτα νανισμού του, θεωρείται πως απετέλεσε τη θρυαλλίδα για την ένταξή του σε έναν κοινωνικό περίγυρο διαφορετικότητας και περιθωρίου. Ο Ανρί ντε Τουλούζ Λωτρέκ αναγκάστηκε να παρατήσει τον κοινωνικό του περίγυρο, βρίσκοντας καταφύγιο στον μποέμ τρόπο ζωής των πορνείων και των καμπαρέ, με άφθονο αλκοόλ στο πλάι του.

Και μπορεί αυτός ο τρόπος ζωής να αποτυπώθηκε γλαφυρά στα έργα του, χαρίζοντάς του αναγνωρισιμότητα, ήταν όμως αυτός που τελικά τον εξασθένησε και τον οδήγησε στον πρόωρο θάνατο. Ο Ανρί ντε Τουλούζ Λωτρέκ επιδιδόμενος σε ένα αέναο bar-hopping στην παριζιάνικη Μονμάρτρη, εθίστηκε στο σκληρό αλκοόλ -με πρώτο και καλύτερο το αψέντι-, αλλά «γνώρισε» και τη σύφιλη, εξαιτίας των ερωτικών συναναστροφών του, για να φύγει τελικά από τη ζωή, μόλις στα 36 του.

Λέγεται μάλιστα πως ως παρέα στα αλκοολικά ξεφαντώματα και drinking buddy είχε τον σπουδαίο Ολλανδό Φίνσεντ Φαν Χοχ, τον οποίο μάλιστα αποτύπωσε να πίνει αψέντι και σε έναν πίνακά του. Φήμες θέλουν ένα βράδυ τον Γάλλο καλλιτέχνη να προσφέρεται να μονομαχήσει (!) εκ μέρους του Ολλανδού με έναν άλλον μεθυσμένο Βέλγο πελάτη σε κάποιο μπαρ της Μονμάρτρης.

Ο Ανρί ντε Τουλούζ Λωτρέκ, εκτός από το αψέντι, αγαπούσε φυσικά πολύ και το cognac, ενώ λέγεται πως πολλές φορές ξεκινούσε τη μέρα του και με ένα ποτήρι ρούμι, συνέχιζε το μεσημέρι με μπίρα και κρασί, για να επανέλθει το απόγευμα ξανά στο σκληρό αλκοόλ. Φημολογείται μάλιστα πως δημιούργησε και δύο κοκτέιλ με τα αγαπημένα του ποτά· το “Earthquake” (Tremblementde Terre), ανακατεύοντας cognac και αψέντι, αλλά και το “The Maiden Blush” με ερυθρό κρασί, αψέντι, μπίτερς και σαμπάνια.

Ο Λωτρέκ έζησε έντονα –κανείς δεν μπορεί να το αμφισβητήσει αυτό. Και στην επαγγελματική του καριέρα θεωρήθηκε άκρως παραγωγικός. Στον κατάλογο με τα έργα του που δημοσιεύτηκε το 1971 περιλαμβάνονται 737 πίνακες σε καμβά, 275 πίνακες ακουαρέλας, 363 εκτυπώσεις και πόστερ και 5.084 σχέδια, μερικά από τα οποία σχεδιάστηκαν επάνω σε χαρτοπετσέτες μπαρ και καφέ τα οποία επισκεπτόταν. 

Τελικά, με τον χρόνιο αλκοολισμό να έχει αδυνατήσει τον ήδη φιλάσθενο οργανισμό του, η σύφιλη ήταν που του έδωσε το τελικό χτύπημα. Στην αυγή του 20ού, το 1901, ο Ανρί ντε Τουλούζ Λωτρέκ φεύγει από τη ζωή, αφήνοντας πίσω του μερικές από τις πλέον συναρπαστικές εικόνες της ζωής στην Μπελ Επόκ, ως ο επίσημος εικονογράφος της.