Λέοναρντ Μπερνστάιν: 100 χρόνια από τη γέννηση του μεγαλύτερου μαέστρου του 20ου αιώνα

Σαν σήμερα, πριν από 100 χρόνια, στις 25 Αυγούστου του 1918 γεννήθηκε ο Λέοναρντ Μπερνστάιν. Ο Αμερικανός μαέστρος και συνθέτης που έμεινε στην ιστορία ως ένας από τους μεγαλύτερους διευθυντές ορχήστρας του 20ου αιώνα.

Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και συνέχισε τις ανώτερες σπουδές του στη διεύθυνση ορχήστρας. Από το 1943 έως το 1944 ήταν βοηθός διευθυντής ορχήστρας στη Φιλαρμονική Συμφωνική Ορχήστρα της Νέας Υόρκης και από το 1945 έως το 1948 διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας της Νέας Υόρκης. Διεύθυνε όλες τις μεγάλες ορχήστρες του κόσμου. Συμμετείχε ως διευθυντής ορχήστρας σε φεστιβάλ σύγχρονης μουσικής (Άμστερνταμ και Πράγα).

Από το 1958 έως το 1969 ήταν ο αρχιμουσικός της περίφημης Φιλαρμονικής Ορχήστρας της Νέας Υόρκης, συμβάλλοντας στη σημαντική ανανέωση του ρεπερτορίου της. Ο Μπερνστάιν συνέθεσε συμφωνική μουσική, μουσική για μπαλέτο, αλλά και μουσική για θεατρικά μιούζικαλ και κινηματογραφικές ταινίες.

Πιο συγκεκριμένα, είναι ο συνθέτης τριών συμφωνιών, δύο χορωδιακών έργων, τριών έργων για μπαλέτο, τριών μιούζικαλ (εξ αυτών, ένα από τα πιο σημαδιακά και δημοφιλή του χώρου, το «Ουέστ Σάιντ Στόρι»), καθώς επίσης και βραβευμένων με Όσκαρ σάουντρακ, όπως για την ταινία «Το λιμάνι της αγωνίας» (1954) του Ελία Καζάν, με τους Μάρλον Μπράντο, Ροντ Στάιγκερ.

Ο «Λένι» όπως τον φώναζαν οι φίλοι ήταν παιδαγωγός και υπήρξε δεινός ρήτορας με μεγάλο επικοινωνιακό ταλέντο, ιδρυτής των ζωντανών και τηλεοπτικών προγραμμάτων, μέσα από τα οποία μυήθηκε στη μουσική μια ολόκληρη γενιά Αμερικανών.

#BernsteinAt100
Για ορισμένους, ο Λέοναρντ Μπερνστάιν ήταν ο μουσικός που άνοιξε για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό τον κόσμο της κλασικής μουσικής. Συνθέτης, μαέστρος και δάσκαλος, άγγιξε τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο κατά τη διάρκεια της 50χρονης καριέρας του και τώρα έχουν την ευκαιρία να πουν αυτές τις ιστορίες για τις επόμενες γενιές.

Στο πλαίσιο των 100 ετών από τη γέννησή του, «έχουμε μια ιστοσελίδα για τις αναμνήσεις και ελπίζουμε να προσελκύσουμε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους να γράψουν μία ή δύο προτάσεις , ό, τι θέλει ο καθένας. Γράψτε , κάντε ένα i-Phone βίντεο, οτιδήποτε», τονίζει ο γιος του Αλεξάντερ Μπερνστάιν.

Η σελίδα περιλαμβάνει περισσότερες από 1.000 συναυλίες καθώς και νέα από τους εορτασμούς για τα 100 χρόνια Λέοναρντ Μπερνστάιν σε όλο τον κόσμο, όπως αναφέρει η Νίνα Μπερνστάιν: «Θα ήταν αρκετό αν ήταν απλώς ένας συνθέτης ή μαέστρος ή δάσκαλος ή απλά ένας ανθρωπιστής. Αλλά το γεγονός ότι ήταν και τα τέσσερα τόσο έντονα σε κάθε μία από αυτές τις κατηγορίες του αξίζει πραγματικά ο υπέρτατος φόρος τιμής».

Η ιστοσελίδα ονομάζεται #BernsteinAt100 και αποτελεί τμήμα των διετών εορτασμών για τα 100 χρόνια του μεγάλου μαέστρου που ξεκίνησαν φέτος και ολοκληρώνονται το 2019.

Η συναυλία στην Αθήνα και η φιλία με τη Μελίνα Μερκούρη

Το 1985 το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας μπήκε με αξιώσεις στον χάρτη της πολιτιστικής ζωής της Αθήνας. Αιτία η συναυλία του κορυφαίου μουσικοσυνθέτη.

Ο Αμερικανός πιανίστας και αρχιμουσικός είχε εμφανιστεί - καλεσμένος της φίλης του Μελίνας Μερκούρη - σε μια συναυλία για την ειρήνη όπου στο πρώτο μέρος εκτελέστηκε η «Leonore Νο 3» του Μπετόβεν, το «Hiroshima Requiem» του Kojiba και το «Violin Concerto» του Μότσαρτ, με σολίστ τη Midori. Στο  δεύτερο μέρος ο Μπερνστάιν διηύθυνε τη δική του Συμφωνία Νο 3 «Kaddish». Επρόκειτο για σύνθεση εμπνευσμένη από την εβραϊκή προσευχή (καντίς), την επιμνημόσυνη δέηση για τους νεκρούς.

Η έμπνευση Μπερνστάιν από την εβραϊκή προσευχή και η φιλία με τον Τζον Κένεντι

Το πρώτο δείγμα του Μπερνστάιν για ένα συμφωνικό έργο εμπνευσμένο από την εβραϊκή προσευχή ανάγεται στο 1955, κατόπιν παραγγελίας από το Μουσικό Ίδρυμα Κουσεβίτσκι και τη Συμφωνική της Βοστώνης. Η έντονη, ωστόσο, συναυλιακή δραστηριότητά του ως αρχιμουσικού δεν του επέτρεψε να ασχοληθεί με τη σύνθεση του έργου ως το 1961 (και πάλι σποραδικά), ενώ μόλις το καλοκαίρι του 1963 αφοσιώθηκε σε αυτό. Στις 22 Νοεμβρίου 1963, ενώ επεξεργαζόταν ακόμη την ενορχήστρωση της συμφωνίας του, έμαθε μαζί με εκατομμύρια συμπατριώτες του τη δολοφονία του προέδρου Τζον Κένεντι, με τον οποίο ο Μπερνστάιν συνδεόταν με δεσμούς φιλίας και αλληλοεκτίμησης από το 1956. Έτσι, αποφάσισε να αφιερώσει τη Συμφωνία στη μνήμη του. Η πρεμιέρα της δόθηκε λίγες ημέρες αργότερα, στις 12 Δεκεμβρίου, στο Τελ Αβίβ, με τη Φιλαρμονική του Ισραήλ υπό τη διεύθυνση του ίδιου του συνθέτη.