Λύκοι στην Πάρνηθα: Η επανεμφάνιση, ο πληθυσμός και η πρόσφατη επίθεση σε σκύλο στο καταφύγιο «Μπάφι». Τα προτεινόμενα μέτρα.
Στην Πάρνηθα οι λύκοιέχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια. Το πρόσφατο περιστατικό με την επίθεση λύκου σε οικόσιτο σκύλο στο καταφύγιο «Μπάφι» έφερε ξανά στο προσκήνιο πόσο σημαντικό είναι να υπάρχει σωστή ενημέρωση των πολιτών για τα άγρια ζώα και τη συμπεριφορά τους κοντά σε κατοικημένες ζώνες.
Ο λύκος επέστρεψε στην Πάρνηθα επίσημα το 2015. Η περιβαλλοντική οργάνωση «Καλλιστώ» ήταν αυτή που έκανε την επιστημονική τεκμηρίωση, δίνοντας στη δημοσιότητα και τα σχετικά φωτογραφικά ντοκουμέντα.
Η επιστροφή αυτή στον Εθνικό Δρυμό της Αττικής μόνο τυχαία δεν ήταν. Τόσο στην Ελλάδα όσο και την υπόλοιπη Ευρώπη παρατηρείται το φαινόμενο η άγρια πανίδα να επανακάμπτει, όσον αφορά στα σαρκοβόρα, καθώς έχει αυξηθεί σημαντικά το νομικό πλαίσιο προστασίας, ενώ υπάρχει και μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον και την ανάγκη ομαλής συνύπαρξης του ανθρώπου με τα άγρια είδη ζώων. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει και η εγκατάλειψη της υπαίθρου στο πλαίσιο της αστικοποίησης ολόκληρων περιοχών -εξέλιξη που δίνει χώρο στον πληθυσμό άγριων ζώων -ανάμεσά τους και ο λύκος- να αναπτυχθεί.
Ο υπεύθυνος επικοινωνίας της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Καλλιστώ» Γιώργος Θεοδωρίδης μίλησε στην Athens Voice με αφορμή το περιστατικό με τον λύκο που επιτέθηκε και σκότωσε τον σκύλο στην Πάρνηθα.
Ο κ. Θεοδωρίδης αναφέρεται στους παράγοντες που μπορεί να οδήγησαν σε αυτήν την εξέλιξη, τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να περιοριστούν οι πιθανότητες επανάληψης ενός τέτοιου συμβάντος, καθώς και το τι μπορεί να κάνει ένας πολίτης αν συναντηθεί με λύκο.
Λύκοι στην Πάρνηθα - Οι εκτιμήσεις για τον πληθυσμό τους - Πώς επέστρεψαν στον Εθνικό Δρυμό
Οι λύκοι κατέβηκαν από βουνά της Βοιωτίας, περνώντας στην Αττική μέσω της ορεινής αλυσίδας Παρνασσού - Ελικώνα - Κιθαιρώνα. Η Πάρνηθα αποτέλεσε το ιδανικό μέρος για να εγκατασταθούν και σταδιακά ο πληθυσμός τους να αυξηθεί.
Η αναγέννηση του δάσους μετά τις πυρκαγιές (σ.σ. όχι του περασμένου καλοκαιριού) και η παρουσία εκατοντάδων ελαφιών που προστατεύονται από τη νομοθεσία, εξασφάλισαν τις κατάλληλες συνθήκες. «Στην Πάρνηθα οι πυρκαγιές των περασμένων ετών είχαν ως αποτέλεσμα να προκύψουν νέα δάση, τα οποία οδήγησαν στην επανεμφάνιση των φυτοφάγων ζώων, που με τη σειρά τους οδήγησαν σε απανάκαμψη των σαρκοφάγων. Στην αρχή εμφανίστηκαν ξανά τα ελάφια και μετά ήρθαν και οι λύκοι. Ένα παραγωγικό ζεύγος που έψαχνε νέα μέρη έδωσε σταδιακά αυτή τη νέα αγέλη» σημειώνει.
Και ξεκαθαρίζει: «Η επανεμφάνιση λύκων δεν πρέπει να προκαλεί ανησυχία, ωστόσο απαιτεί εγρήγορση και σωστή ενημέρωση».
Σε ερώτηση για τον πληθυσμό απαντά ότι «στην αρχική επιστημονική τεκμηρίωση που είχε κάνει η Καλλιστώ για την επιστροφή του λύκου στην Πάρνηθα τον Νοέμβριο του 2015, ο αριθμός ήταν 7-8 άτομα (3-4 ζευγάρια)», υπογραμμίζοντας ότι «σήμερα η εκτίμηση είναι περίπου 25». Κάμερες έχουν καταγράψει τις κινήσεις τους, ενώ δεν λείπουν και οι φωτογραφίες πολιτών στα social media που συνάντησαν λύκο.
Η επίθεση λύκου σε σκύλο στο καταφύγιο «Μπάφι» - Γιατί συνέβη
Όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, λύκος επιτέθηκε στο σκυλάκι οικογένειας που πήγε για βόλτα στην Πάρνηθα. Ο πατέρας, μαζί με τη 14χρονη κόρη του, την ώρα που κατευθύνονταν προς το σταθμευμένο αυτοκίνητο έξω από το καταφύγιο «Μπάφι», είδαν ξαφνικά να εμφανίζεται ένας λύκος και να επιτίθεται στον σκύλο.
Ο κ. Θεοδωρίδης επισημαίνει ότι υπάρχουν ένα έως τρία άτομα λύκου, τα οποία παρουσιάζουν το λεγόμενο φαινόμενο της εξοικείωσης. «Δεν φοβούνται την ανθρώπινη παρουσία και στην προκειμένη περίπτωση αυτό μπορεί να οφείλεται:
Σε τάισμα από άνθρωπο με σκοπό να βγουν σε ανοικτό σημείο και να φωτογραφηθούν μαζί τους.
Κατά κανόνα ο λύκος αποφεύγει τον άνθρωπο. Πολύς κόσμος, όμως, επισκέπτεται την Πάρνηθα και δεν αποκλείεται ο λύκος να συνηθίζει την παρουσία ανθρώπων στο φυσικό του περιβάλλον.
Το νεαρό της ηλικίας. Είναι πιθανό η μητέρα τους να μην πρόλαβε να τους διδάξει ότι "όπου βλέπουμε άνθρωπο πρέπει να φεύγουμε"» εξηγεί.
Και προσθέτει: «Δεν τους ξενίζει η ανθρώπινη δραστηριότητα και δεν αισθάνονται ότι κινδυνεύουν από την παρουσία ανθρώπων στο φυσικό τους περιβάλλον. Σε ορισμένες περιπτώσεις θεωρούν ότι ο άνθρωπος αποτελεί πηγή τροφής, καθώς έχουν τραφεί από φαγητό που τους έδωσε».
Συνάντηση με λύκο - Τι πρέπει να κάνουμε αν βρεθούμε αντιμέτωποι μαζί του
Το πρώτο που πρέπει να κάνει κάποιος αν συναντηθεί με λύκο είναι να διατηρήσει την ψυχραιμία του. «Με το που βλέπουμε ένα άγριο ζώο δεν το πλησιάζουμε, υποχωρούμε αργά και με ψυχραιμία. Ο λύκος θα μας αποφύγει, θα συνεχίσει τον δρόμο του. Δεν πρέπει να αισθανθεί επίθεση ή ότι του μπλοκάρουμε τον δρόμο» σημειώνει ο εκπρόσωπος από την οργάνωση «Καλλιστώ».
«Αυτός είναι ο γενικός κανόνας που ισχύει όχι μόνο για τον λύκο αλλά για όλα τα άγρια ζώα, όπως η αρκούδα ή ο αγριόχοιρος. Το βασικό είναι να παραμείνουμε ψύχραιμοι. Σε περίπτωση που ο λύκος αρχίζει να πλησιάζει, πρέπει να του δείξουμε ότι μια τέτοια συμπεριφορά δεν είναι ανεκτή. Χτυπάμε παλαμάκια, φωνάζουμε και αν χρειαστεί πετάμε πέτρες. Αυτό, όμως, ισχύει κατ' εξαίρεση για τους λύκους που έχουν εξοικειωθεί με την ανθρώπινη παρουσία» ξεκαθαρίζει, επισημαίνοντας ότι «καθ' όλη τη διάρκεια της υποχώρησης διατηρούμε οπτική επαφή».
Ο κ. Θεοδωρίδης δίνει έμφαση και στα περιστατικά που έχουν παρατηρηθεί με πολίτες που αφήνουν επίτηδες τροφή για να εμφανιστεί ένας λύκος και να βγουν selfie με φόντο το άγριο ζώο.
«Σε καμία περίπτωση δεν δίνουμε τροφή σε κανένα άγριο ζώο. Όχι μόνο στον λύκο. Επίσης, δεν δίνουμε τροφή για να βγάλουμε καμιά φωτογραφία ή selfie» τονίζει, καλώντας τον κόσμο όταν επισκέπτεται την Πάρνηθα να μην κάνει τα ακόλουθα δύο πολύ σημαντικά πράγματα:
«Προσέχουμε να μην αφήνουμε σκουπίδια με υπολείμματα τροφών. Τα άγρια ζώα πρέπει να αναζητούν τροφή στο φυσικό τους περιβάλλον. Διαφορετικά μπαίνουν σε μια φάση εξοικείωσης με τον άνθρωπο.
» Δεν πάμε βόλτα τον σκύλο. Στους εθνικούς δρυμούς υπάρχει Προεδρικό Διάταγμα από το 1985 όπου απαγορεύονται όλα τα κατοικίδια. Και αυτό είναι κάτι που αρκετός κόσμος δεν το γνωρίζει. Σε καμία περίπτωση δεν πέρνουμε μαζί μας έναν οικόσιτο σκύλο για βόλτα σε εθνικό δρυμό». Αυτό ισχύει για όλα τα δεσποζόμενα ζώα είτε φορούν λουράκι ή φίμωτρο» τονίζει.
Τα μέτρα που προτείνει η Καλλιστώ για τους λύκους στην Πάρνηθα
Αναφορικά με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, επισημαίνει ότι ο ρόλος της πολιτείας είναι σημαντικός. Η Περιβαλλοντική Οργάνωση «Καλλιστώ» σε ανακοίνωσή της μετά την επίθεση λύκου στην Πάρνηθα στο καταφύγιο «Μπάφι» αναφέρει ότι είχε ενημερώσει από τις 10 Δεκεμβρίου του 2021 για το φαινόμενο της εμφάνισης λύκων κοντά σε σημεία όπου πολίτες κάνουν τη βόλτα τους στην Πάρνηθα, ζητώντας τη λήψη μέτρων.
Η οργάνωση διευκρινίζει μάλιστα ότι πριν από έναν μήνα είχε αποστείλει υπόμνημα στον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας ο οποίος όμως καταργήθηκε και εντάχθηκε στον ΟΦΥΠΕΚΑ (Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής). Έτσι κοινοποίησε τις προτάσεις της τόσο στον ΟΦΥΠΕΚΑ όσο και στο ΥΠΕΝ.
Ο κ. Θεοδωρίδης εξηγει ότι το φαινόμενο μπορεί να αντιμετωπιστεί τόσο με ενεργητικά όσο και παθητικά μέτρα. Σε καμία, όμως, περίπτωση δεν μπορεί να γίνει λόγος για «θανάτωση». Παράλληλα, γνωστοποιεί ότι σε αντίθεση με άλλα άγρια ζώα που ζουν στην Ελλάδα, όπως η αρκούδα, για τον λύκο δεν υπάρχει θεσμοθετημένο σχέδιο δράσης -κάτι το οποίο πρέπει να αλλάξει άμεσα.
Αναλυτικά όλα τα μέτρα που προτείνει η οργάνωση «Καλλιστώ»:
Α. Παθητική αντιμετώπιση
Τοποθέτηση αυτόματων φωτογραφικών καταγραφικών διατάξεων στα σημεία εμφάνισης λύκων, ώστε να εκτιμηθεί η συχνότητα εμφάνισης και προσέγγισής τους.
Ενημέρωση των επισκεπτών, που κατευθύνονται προς τον κεντρικό τομέα του Εθνικού Δρυμού (ΕΔ) με χρήση εντύπου και σύντομου κειμένου το οποίο θα διανέμεται επιτόπου, για την αποφυγή εκούσιας ή ακούσιας παροχής τροφής προς την άγρια πανίδα, συμμόρφωση με τους κανονισμούς του Εθνικού Δρυμού που αφορούν στην παρουσία σκύλων στις περιοχές εντός ΕΔ, καθώς η παρουσία σκύλων κινητοποιεί έντονα εξοικειωμένους -και όχι μόνο- λύκους στο να προσεγγίσουν ανθρώπους και να επιτεθούν συχνά στα σκυλιά τους. Επιπλέον, μικρής ηλικίας παιδιά δεν θα πρέπει να κινούνται ασυνόδευτα για προληπτικούς λόγους.
Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να επιτρέπεται η χρήση τροφής για προσέλκυση των λύκων για φωτογράφησή τους και να γίνεται ανεκτή ως δραστηριότητα, καθώς αποτελεί ακόμα μια «επιβράβευση» της προσέγγισης των ζώων.
Οι συστάσεις για περιορισμό των κατοικίδιων -κτηνοτροφικά ζώα και σκύλοι σε ασφαλείς χώρους- εντός αποτελεσματικής περίφραξης κατά τη διάρκεια της νύκτας θα πρέπει να αφορούν και τους γειτονικούς οικισμούς περιμετρικά του Δρυμού.
Τοποθέτηση φωτιστικών συσκευών (π.χ. φανάρια οδοσήμανσης) στα σημεία προσέγγισης που θα πρέπει να μετακινούνται τακτικά. Οι λύκοι φοβούνται ή είναι επιφυλακτικοί σε οτιδήποτε νέο σε μία περιοχή (νεοφοβία) τουλάχιστον για ένα χρονικό διάστημα.
Διερεύνηση στην ευρύτερη περιοχή -όχι μόνο στα σημεία των περιστατικών- προς εντοπισμό εστιών παροχής εν δυνάμει ανθρωπογενούς προσέλευσης τροφής, όπως σημεία όπου πετώνται πτώματα κτηνοτροφικών ζώων ή άλλα ζωικά υπολείμματα, αποφάγια, ανοικτοί κάδοι απορριμμάτων.
Προσεκτική αποκομιδή αστικών απορριμμάτων στον τομέα προσέγγισης αλλά και στους οικισμούς περιμετρικά του ΕΔ, ώστε να μην υπάρχουν σκουπίδια εκτός κάδων ιδιαίτερα κατά της νυκτερινές ώρες.
Προγραμματισμένες επισκέψεις και περιπολίες δασικών υπαλλήλων και προσωπικού του φορέα διαχείρισης σε περιοχές προσέγγισης καθώς και απόκριση σε κλήσεις πολιτών σε περιπτώσεις προσεγγίσεων.
Β. Ενεργητική αντιμετώπιση
Σύσταση και λειτουργία ομάδας άμεσης επέμβασης και απώθησης. Η ενεργητική αντιμετώπιση συνίσταται στην εφαρμογή δευτερογενούς απώθησης, δηλαδή επώδυνου ερεθίσματος σε συνδυασμό με τη μη επιθυμητή συμπεριφορά των λύκων. Σύμφωνα με την οργάνωση, θα πρέπει να παραχθεί έντονο και επώδυνο ερέθισμα προς τους λύκους κατά τη προσέγγισή τους -και μόνο στις περιοχές και τις περιπτώσεις που θέλουμε να απωθήσουμε τα ζώα- δηλαδή εντός κατοικημένων περιοχών (π.χ. κατά τη διάρκεια προσέγγισης λύκων στο καταφύγιο «Μπάφι») με τη χρήση εκτοξευτήρων φωτοβολίδων, κροτίδων με τροχιοδεικτικό, πλαστικών σφαιριδίων με καραμπίνα 12mm, κροτίδων με κέλυφος, εκτοξευτήρων τύπου paint ball, χρήση συσκευών παραγωγής δυνατού θορύβου κ.λπ.
Όπως υπογραμμίζει η Καλλιστώ, η εφαρμογή αυτών των αποτρεπτικών μέτρων θα πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή στα ζητήματα ασφάλειας από κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό στη χρήση του εξοπλισμού και πρέπει να είναι επαναλαμβανόμενες, για ικανό χρονικό διάστημα. Θα πρέπει να υπάρχει πάντα δυνατότητα διαφυγής για τα ζώα. Δεν κάνουμε απώθηση σε φυσικές περιοχές όπου δεν ενοχλούν με την παρουσία τους οι λύκοι, αλλιώς η σύνδεση θα γίνει με το άτομο/α που κάνει την απώθηση και όχι με τον χώρο (αυτό που ενδιαφέρει).
Η Βόρεια Θάλασσα έχει αναδειχθεί σε hotspot πράσινης καινοτομίας και σε παγκόσμιο πρότυπο απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές χάρη σε μια σειρά από ποικίλα έργα καθαρής ενέργειας.
15°
