Climate Culture: Ένα ψηφιακό συμπόσιο για το περιβάλλον

Περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Ποιον ρόλο μπορεί να παίξουν οι πολιτισμικοί οργανισμοί σε αυτόν τον αγώνα; Ένα υβριδικό συμπόσιο με σπουδαίες συμμετοχές από τα πεδία των τεχνών, του πολιτισμού και της περιβαλλοντικής πολιτικής, με ομιλίες, πάνελς συζητήσεων και ένα οπτικοακουστικό πρόγραμμα με ταινίες, ντοκιμαντέρ, βίντεο και ηχητικά καλλιτεχνικά έργα αναζητά απαντήσεις και βέλτιστες πρακτικές για ένα πιο βιώσιμο μέλλον.

Από τις 7 Ιουνίου έως τις 4 Ιουλίου 2021 η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση ανοίγει την κουβέντα για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και τη θέση των πολιτιστικών οργανισμών σε αυτό τον αγώνα στο YouTube Channel του Ιδρύματος Ωνάση με το υβριδικό συμπόσιο Climate Culture. Πώς πρέπει να λειτουργούν σε όλα τα επίπεδα οι πολιτιστικοί οργανισμοί που δραστηριοποιούνται σε μια εποχή στην οποία η ανθρώπινη επιρροή στο κλίμα και το οικοσύστημα γίνεται ραγδαία καταστροφική; Έχουν τη δύναμη να φέρουν την αλλαγή; Το περιβάλλον και η προστασία του είναι και θέμα πολιτισμού.

Ο Χρήστος Καρράς μιλάει στην ATHENS VOICE για το «Climate Culture»

Πώς γεννήθηκε η ιδέα ή η ανάγκη για το υβριδικό αυτό συμπόσιο;
Ήδη από το 2020 θέλαμε να διοργανώσουμε ένα συμπόσιο που θα εστίαζε στον ρόλο των πολιτιστικών οργανισμών στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Θεωρούμε ότι η κατάσταση είναι εξαιρετικά κρίσιμη και πως ο κάθε τομέας πρέπει να συμβάλει όπως μπορεί. Ο χώρος του πολιτισμού πιθανά να μην είναι άμεσα υπεύθυνος για πολύ μεγάλο μερίδιο εκπομπών αλλά ένα από τα προβλήματα είναι ότι μέχρι σήμερα δεν έχουμε ακριβή στοιχεία και άρα ούτε μια σαφή εικόνα των δραστηριοτήτων εκείνων που χρίζουν ιδιαίτερης προσοχής. Μια πρόσφατη μελέτη κατέληξε ότι το ετήσιο αποτύπωμα του παγκόσμιου τομέα των εικαστικών τεχνών μόνο προσεγγίζει τους 70 εκατομμύρια τόνους CO2e ετησίως αλλά δεν έχουμε αντίστοιχα στοιχεία για άλλους τομείς.

Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι η απόκτηση γνώσης: αν δεν κατανοείς το πρόβλημα δεν μπορείς να κάνεις κάτι. Το δεύτερο σημαντικό σημείο είναι ότι οι πολιτιστικοί φορείς επηρεάζουν το κοινό. Μέσα από τα προγράμματα και τις εκδηλώσεις τους μπορούν με πολύ βαθύ τρόπο να μεταφέρουν την ανάγκη για δράση και αλλαγή μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης.
Ένα δυνατό έργο τέχνης που διαπραγματεύεται τη κλιματική κρίση δεν αντικαθιστά προφανώς την επιστημονική γνώση, αλλά μπορεί να είναι εξαιρετικά επιδραστικό, να δημιουργήσει συζητήσεις, όραμα και δράση.

Ένα τρίτο θέμα είναι οι πολιτικές. Πιστεύουμε πως οι πολιτιστικές πολιτικές πρέπει να λαμβάνουν υπ’ όψη την ανάγκη κινητοποίησης του τομέα γύρω από την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Στην Αγγλία, για παράδειγμα, προκειμένου να χρηματοδοτηθεί ένας οργανισμός από το Συμβούλιο Τεχνών, πρέπει να αποδείξει ότι καταμετράει το περιβαντολογικό του αποτύπωμα, που είναι ένα πρώτο βήμα για να το μειώσει στη συνέχεια. Θέλαμε λοιπόν να ανοίξουμε μια συζήτηση, εδώ στην Ελλάδα, γύρω από τους τρεις αυτούς άξονες, να δώσουμε παραδείγματα «καλών πρακτικών», εμπνευστικών καλλιτεχνικών παρεμβάσεων και πολιτικών. Οι συνθήκες δεν επέτρεψαν να γίνει σε φυσικό χώρο οπότε αναγκαστικά υιοθετήσαμε ένα υβριδικό μοντέλο γιατί δεν θέλαμε να καθυστερήσουμε άλλο – οι καταστάσεις πιέζουν.

Ως Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, ποιες είναι οι δικές σας ενέργειες και δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος και για την ελαχιστοποίηση του περιβαλλοντικού σας αποτυπώματος;
Εδώ και τέσσερα χρόνια «τρέχουμε» ένα πρόγραμμα, σε συνεργασία με τον οργανισμό Julie’s Bicycle από το Λονδίνο, που στοχεύει στη μείωση του αποτυπώματός μας. Το πρώτο βήμα ήταν να καταλάβουμε πώς δημιουργείται το αποτύπωμα αυτό και στη συνέχεια να αλλάξουμε επιχειρησιακές πρακτικές. Για παράδειγμα, έχουμε μειώσει τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος κατά περίπου 20%, του φυσικού αερίου κατά περίπου 30% και στοχεύουμε μέχρι το τέλος του 2021 να έχουμε απαλλαγεί από το πλαστικό μιας χρήσης.

Επιπλέον μελετάμε τις παραγωγές μας για να κατανοήσουμε καλύτερα το αποτύπωμά τους και σαν συνέπεια έχουμε δημιουργήσει ένα εργαστήριο ανακύκλωσης σκηνικών και εκθεσιακών υλικών, έχουμε συντάξει οδηγίες για πιο «πράσινες» περιοδείες. Βελτιώνουμε τις επιδόσεις μας στην ανακύκλωση και έχουμε μια «πράσινη» πολιτική προμηθειών, για μια σειρά πραγμάτων από την ενέργεια μέχρι τα απορρυπαντικά.

Παράλληλα, κάθε χρόνο το πρόγραμμά μας έχει πληθώρα παραγωγών που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σχετίζονται με τη κλιματική κρίση και γενικότερα τα θέματα της βιωσιμότητας. Τέλος, αναπτύσσουμε ολοένα και περισσότερες δράσεις επικοινωνίας προκειμένου να αυξήσουμε τη συνείδηση του κοινού μας για το καθοριστικής σημασίας θέμα της εποχής μας που είναι η κλιματική κρίση.

Πώς αντιμετωπίσατε, και αντιμετωπίζετε, τη δύσκολη περίοδο της πανδημίας, με όλους τους χώρους πολιτισμού να μένουν κλειστοί για μεγάλο διάστημα;
Συνεχίσαμε να παράγουμε, έντονα μάλιστα, αλλά κατά κύριο λόγο με τελικό στόχο την παρουσίαση των παραγωγών στο κανάλι μας, κάτι που είχε πάρα πολύ μεγάλη επιτυχία. Για εμάς είχε τεράστια σημασία να συνεχίζουν να εργάζονται οι καλλιτέχνες, οι παραγωγοί, οι τεχνικοί. Βεβαίως, αν και ταξιδέψαμε πολύ λιγότερα και καταναλώσαμε πολύ λιγότερη ενέργεια στο κτίριό μας, έχουμε πλέον κατανοήσει ότι και ο ψηφιακός κόσμος έχει ένα πολύ υπαρκτό αποτύπωμα.

Μια μελέτη του 2015 εκτίμησε το αποτύπωμα της ηλεκτρονικής ψυχαγωγίας και των media σε 420 εκατομμύρια τόνους CO2e – όχι αμελητέο! Ελπίζω να τελειώνει αυτή η στενάχωρη περίοδος. Πιστεύω πάντως πως τα θέατρα, τα μουσεία, οι συναυλιακοί χώροι με τα κατάλληλα μέτρα προστασίας και με μειωμένες πληρότητες δεν ήταν τόσο επικίνδυνα μέρη.

Τι δεν πρέπει να χάσουμε να δούμε και να ακούσουμε σε αυτό το συμπόσιο; Κάποια από τα highlights;
Το συμπόσιο θα διαρκέσει ένα μήνα και κάθε εβδομάδα θα βγαίνουν στο κανάλι μας διάφορα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα: συζητήσεις, δηλώσεις, ψηφιακά έργα. Οι βασικές θεματικές είναι τέσσερις: οι καλές πρακτικές, η κλιματική δικαιοσύνη, καλλιτεχνικές αφηγήσεις και οι πολιτικές. Η καθεμία έχει τη σημασία της γιατί η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης θέλει πράξεις σε πολλά συνδεδεμένα επίπεδα.

Το πλήρες πρόγραμμα θα είναι διαθέσιμο εδώ: www.onassis.org/whats-on/climate-culture. Θεωρώ πως όλες οι συμμετοχές και όλα τα έργα προσφέρουν κάτι πολύτιμο στη προσπάθειά μας να αντιμετωπίσουμε τη μεγαλύτερη πρόκληση της ανθρωπότητας σήμερα.

Το ψηφιακό συμπόσιο που θα διατίθεται από τις 7 Ιουνίου στο YouTube Channel του ιδρύματος Ωνάση περιλαμβάνει 4 κεντρικές ομιλίες με τη συμμετοχή σημαντικών μορφών από τα πεδία των τεχνών, του πολιτισμού και της περιβαλλοντικής πολιτικής, 4 πάνελ συζητήσεων σχετικά με τα θέματα της κλιματικής δικαιοσύνης, των περιβαλλοντικών πολιτικών, των βέλτιστων πρακτικών και του ρόλου της τέχνης στην καταπολέμηση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης για το κλίμα, καθώς και ένα οπτικοακουστικό πρόγραμμα, στο οποίο θα παρουσιαστούν σχετικές με το θέμα ταινίες, ντοκιμαντέρ, βίντεο και ηχητικά καλλιτεχνικά έργα.

Συντελεστές

Επιμέλεια: Χρήστος Καρράς, Ιφιγένεια Ταξοπούλου, Πάσκουα Βοργιά
Συντονισμός παραγωγής: Πάσκουα Βοργιά
Επεξεργασία περιεχομένου: Κωνσταντίνα Μελαχροινού
Διαδικτυακή έκθεση: συνεπιμέλεια της Ιωάννας Ζούλη

Μια παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση, σε συνεργασία με το Julie’s Bicycle
Με την υποστήριξη The British Council

Δείτε αναλυτικά το πρόγραμμα του «Climate Culture»:
www.onassis.org/el/whats-on/climate-culture