«Το Μυστήριο της Μέριλιν Μονρόε: Οι Άγνωστες Κασέτες» στο Netflix

Το 1985 ο Ιρλανδός συγγραφέας Anthony Summers κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο «Goddess»: ήταν μια αξιόπιστη βιογραφία της Μέριλιν Μονρόε βασισμένη σε περισσότερες από χίλιες συνεντεύξεις με 650 διαφορετικά άτομα. Το βιβλίο έγινε τότε μπεστ σέλερ στη λίστα των New York Times. Δεκαετίες αργότερα, το μυστήριο γύρω από τον θάνατο της θρυλικής ηθοποιού εξακολουθεί να απασχολεί το κοινό, σε σημείο που η σκηνοθέτρια και παραγωγός Emma Cooper (γνωστή από το «The Disappearance of Madeleine McCann») αποφάσισε να συγκεντρώσει όλες τις ηχογραφημένες συνεντεύξεις του Summers και να διασκευάσει την έρευνά του για την οθόνη: το ντοκιμαντέρ «Το Μυστήριο της Μέριλιν Μονρόε: Οι Άγνωστες Κασέτες», τώρα διαθέσιμο στο Netflix, είναι καθηλωτικό, ιδιαίτερα για όσους δεν έχουν δει και ξαναδεί τα πλάνα από τη ζωή και το glamour της Μονρόε.

Η Norma Jean Mortenson Baker πέθανε το 1962, τη νύχτα μεταξύ 4ης και 5ης Αυγούστου, λόγω υπερβολικής δόσης βαρβιτουρικών. Ο κόσμος αναρωτιόταν αν ήταν ατύχημα ή αυτοκτονία∙ μερικοί εικάζουν ακόμα περί σατανικά σχεδιασμένου φόνου. Αλλά, όταν το 1982 η υπόθεση ξανάνοιξε δεν βρέθηκε κανένα καινούργιο στοιχείο που να ενισχύει την υπόθεση της δολοφονίας. Στην πραγματικότητα, ο Anthony Summers είχε διαψεύσει όλες τις ιστορίες συνωμοσίας: η Μέριλιν Μονρόε έχασε τη ζωή της από υπερβολική δόση χαπιών − έπασχε από χρόνια αϋπνία κι αυτό ήταν όλο.

Η ταινία αφηγείται ολόκληρη την επαγγελματική και προσωπική ιστορία του Χρυσού Κοριτσιού του Χόλιγουντ συνδυάζοντας το κουτσομπολιό με την ερευνητική δημοσιογραφία: αποκαλύπτεται, αν και όχι για πρώτη φορά, ότι η σταρ ήταν κάτι περισσότερο από σύμβολο του σεξ για την κομφορμιστική δεκαετία του 1950. Σύμφωνα με τον Summers είχε άποψη για διάφορα ζητήματα της πολιτικής, όπως π.χ. για τις πυρηνικές δοκιμές, και πράγματι το FBI την υποψιάστηκε για κομμουνιστικούς δεσμούς, ιδιαίτερα όταν παντρεύτηκε τον «κομμουνιστή» θεατρικό συγγραφέα Άρθουρ Μίλλερ. Αλλά η Μονρόε δεν ήταν «εθνικά επικίνδυνη»: έμοιαζε μάλλον με την πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος του George du Maurier «Trilby» (1894): ένα νεαρό μοντέλο που υπόκειται στη μαγεία του Σβεγκάλι, ενός υπνωτιστή που τη μεταμορφώνει σε τραγουδίστρια. Αν και η Μέριλιν δεν όφειλε τις ερμηνευτικές της ικανότητες σε κανέναν εκτός από τον εαυτό της, η προσωπικότητά της συχνά χειραγωγούνταν από τους εραστές και τους συζύγους της. Δεν ήταν η μόνη: οι περισσότερες γυναίκες της εποχής της έκαναν το ίδιο. Αν και στο ντοκιμαντέρ αναφέρονται αναπόφευκτα σύζυγοι και εραστές που ο κόσμος γνωρίζει ήδη, η δημιουργός του ντοκιμαντέρ Emma Cooper αναδεικνύει φίλους, συναδέλφους και συνεργάτες που έχουν να πουν κάτι λιγότερο κουτσομπολίστικο και περισσότερο ουσιώδες. Σκηνοθέτες που συνεργάστηκαν μαζί της, όπως ο John Huston, ο Billy Wilder, ο George Cukor, μοιράζονται αναμνήσεις, τονίζοντας το ακατέργαστο ταλέντο της και την επιθυμία της να θεωρηθεί σοβαρή ηθοποιός. Όλοι τους φαίνεται ότι συμφωνούσαν πως η Mονρόε δεν διέθετε τεχνική, αλλά ότι την οδηγούσρ μια γνήσια επιθυμία για αναζήτηση της αλήθειας. Ίδρυσε μάλιστα τη δική της εταιρεία παραγωγής και μετακόμισε στην Ανατολική Ακτή για να καλλιεργήσει την τέχνη της στο Actors Studio.

Μια σημαντική φωνή στο «Το Μυστήριο της Μέριλιν Μονρόε: Οι Άγνωστες Κασέτες» είναι αυτή του Danny Greenson, που προσπαθεί να εξιχνιάσει το πραγματικό πρόσωπο πίσω από την πλατινέ ξανθιά όψη, ξετυλίγοντας την πολυπλοκότητά της με συμπονετικό τρόπο. Ο Greenson αναλύει την παρόρμηση της Μέριλιν να αγαπηθεί, μιλάει για την ταραγμένη παιδική της ηλικία, τον ρόλο που έπαιξε η σεξουαλική παρενόχληση, η γονική απόρριψη −ως Norma Jean άλλαξε δέκα ανάδοχα σπίτια και τοποθετήθηκε σε πολλά ορφανοτροφεία− καθώς το αίσθημα της εγκατάλειψης που την καταδίωκε. Το ντοκιμαντέρ του Netflix δεν κομίζει κάτι καινούργιο γύρω από όλα αυτά, ούτε για το τίμημα της δημοσιότητας, αλλά ο τόνος του είναι σοβαρός, μακριά από τη γνωστή σκανδαλοθηρία. Το σίγουρο είναι ότι αυτή η γυναίκα είχε ζωικό μαγνητισμό που γοήτευε τους ανθρώπους που αλληλεπιδρούσαν μαζί της σε αρχέγονο επίπεδο: η Μέριλιν γοήτευε άνδρες και γυναίκες, και παραμένει διαρκές φαινόμενο ―ίσως μοναδικό. Με αυτή την ευκαιρία, η Emma Cooper προσπαθεί να καταλάβει τι κάνει μερικούς ανθρώπους ακαταμάχητους και πώς η εν λόγω ιδιότητα μπορεί να τους σκοτώσει.

Οι κριτικές για το ντοκιμαντέρ «Το Μυστήριο της Μέριλιν Μονρόε: Οι Άγνωστες Κασέτες» διχάστηκαν και στον ιστότοπο του Roger Ebert γράφτηκαν άκρως αρνητικά σχόλια. Αλλά δεν πρέπει να βλέπουμε την κάθε κινηματογραφική καταγραφή με επίκεντρο τον εαυτό μας − «Πάλι Μέριλιν!;»: υπάρχουν γενιές και γενιές που δεν ξέρουν τίποτα γι’ αυτό το κομμάτι της λαϊκής κουλτούρας ή που ξέρουν τη Μέριλιν Μονρόε σαν μια εικόνα, σαν ένα ποπ είδωλο. Η Emma Cooper και ο Anthony Summers πέτυχαν ένα αποτελεσματικό οπτικοακουστικό κολάζ των τελευταίων εβδομάδων, ημερών και ωρών της Μονρόε, ζωντανεύοντας μια περίπλοκη προσωπικότητα και μαζί μια εποχή.