Ο Γιώργος Παπαβασιλείου, το «Καρτ Ποστάλ» και η Βικτόρια Χίσλοπ

Σχεδόν 10 χρόνια μετά την προβολή του τελευταίου επεισοδίου της επιτυχημένης ελληνικής δραματικής τηλεοπτικής σειράς «Το Νησί» που βασίστηκε στην ομώνυμη ιστορική νουβέλα της Βικτόρια Χίσλοπ, ακόμα δυο βιβλία της βραβευμένης Βρετανίδας συγγραφέως -αλλά και με ελληνική υπηκοότητα- θα μεταφερθούν στη μικρή οθόνη.

Το μυθιστόρημα «Οι Καρτ Ποστάλ» («Cartes Postales from Greece», Εκδόσεις Διόπτρα), αλλά και τα διηγήματα του βιβλίου «Ο Τελευταίος Χορός» («The Last Dance», Εκδόσεις Διόπτρα), θα γίνουν ένα και θα παρουσιαστούν σε 12 αυτοτελείς ιστορίες με τίτλο «Καρτ Ποστάλ». Η νέα σειρά μυθοπλασίας με πρωταγωνιστή τον Ανδρέα Κωνσταντίνου («Μικρά Αγγλία», «Συννεφιασμένη Κυριακή», «Ευτυχία») που αναμένεται να προβληθεί στην ΕΡΤ την επόμενη σεζόν, συγκεντρώνει μια ομάδα διακεκριμένων συντελεστών. Μαζί με τη συγγραφέα, τη διασκευή του σεναρίου έχουν αναλάβει ο Νίκος Απειρανθίτης («Τα καλύτερά μας χρόνια», «10^η εντολή», «Τμήμα Ηθών»), η συγγραφέας και αρθρογράφος Αλεξάνδρα Κατσαρού και η σκηνοθέτις Δώρα Μασκλαβάνου.

Σκηνοθέτης του τηλεοπτικού πρότζεκτ είναι ο Γιώργος Παπαβασιλείου, ο οποίος έχει ξεχωρίσει και τιμηθεί για τη δουλειά του στο εξωτερικό όπου ζει («Slave», «A Summer in Greece», «Special Unit», «The Storm Tide») και τώρα επιστρέφει στην γενέτειρά του την Ελλάδα για να συμμετάσχει σε αυτή την μεγάλη παραγωγή.

Λίγο πριν το ξεκίνημα των γυρισμάτων, ο Γιώργος Παπαβασιλείου μας μιλά για τη σκηνοθεσία του «Καρτ Ποστάλ», τον ρόλο της Βικτόρια Χίσλοπ στο εγχείρημα, την προετοιμασία εν μέσω πανδημίας και το επάγγελμα του σκηνοθέτη.

Σκηνοθετείτε την τηλεοπτική σειρά «Καρτ ποστάλ» που θα προβληθεί στην ΕΡΤ1 με σενάριο βασισμένο σε δύο βιβλία της Βικτόρια Χίσλοπ. Τι ήταν αυτό που σας τράβηξε περισσότερο το ενδιαφέρον για να αναλάβετε τη σκηνοθεσία του πρότζεκτ;

Καταρχάς, το βιβλίο της Βικτόρια Χίσλοπ «Οι Καρτ Ποστάλ» που όπως συνήθως όλα τα best-sellers, έχει υψηλή ποιότητα και δεν θα μπορούσε να μεταφερθεί τηλεοπτικά ως ένα αποκλειστικά εμπορικό προϊόν. Ο δεύτερος λόγος ήταν φυσικά η ΕΡΤ γιατί δεν έχω συνεργαστεί ποτέ με το δημόσιο κανάλι και ήταν μια ευκαιρία. Για μένα, κλείνει ένας κύκλος. Μετανάστευσα μικρός στη Γερμανία, εργάστηκα εκεί και στη Β. Ευρώπη, στην Ιταλία, στη Γαλλία καθώς και στην Αμερική για περίπου 25 χρόνια. Επέστρεψα στην Ελλάδα με την προοπτική να κάνω κάτι για την ελληνική τηλεόραση και γενικότερα την ελληνική αγορά. Όταν άκουσα την πρόταση της ΕΡΤ, δεν μπορούσα να αρνηθώ. Ο τρίτος λόγος είναι το γεγονός ότι το πρότζεκτ ανέλαβε η μεγάλη αγγλική εταιρεία παραγωγής Need a Fixer, της οποίας μάλιστα η διευθύνουσα σύμβουλος είναι ελληνικής καταγωγής. Γνωρίζω την εταιρεία πολλά χρόνια αλλά δεν έτυχε να συνεργαστώ μαζί της στο παρελθόν. Η σειρά αυτή λοιπόν μου έδωσε την δυνατότητα.

Η Need a Fixer όπως και ο σκηνοθέτης, δεν έχουν κάνει παραγωγή σε συνεργασία με την ΕΡΤ τα τελευταία 20-30 χρόνια και αυτό κάτι σημαίνει. Ίσως και η ΕΡΤ να ψάχνει για κάτι καινούργιο, να γίνει πιο εξωστρεφής και να πουλήσει τη σειρά και στο εξωτερικό. Προσωπικά πιστεύω ότι οφείλεται και στην ελληνική κυβέρνηση, την θετική της διάθεση να γίνουμε πιο «διεθνείς», να ανοιχτούμε περισσότερο προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, κατανοώντας το πνεύμα της ενωμένης Ευρώπης με όλα του τα πλεονεκτήματα. Διαβάζω πόσο θα δυσκολευθούν οι αγγλικές καλλιτεχνικές παραγωγές να δραστηριοποιηθούν στην Ευρώπη, έχοντας ένα 20-30% επιπλέον κόστος. Θεωρώ λοιπόν πολύ έξυπνη την κίνηση της ελληνικής κυβέρνησης να συνεργαστεί με κάποια ξένη ομάδα που όμως θα έχει και ελληνικές ρίζες. Ο στόχος όλων μας είναι μετά την επιτυχία της σειράς εδώ, να μπορέσει να προβληθεί και εκτός συνόρων.

Γνωρίσατε την Βικτόρια Χίσλοπ. Τι εντύπωση σας έκανε; Είχατε διαβάσει βιβλία της πριν; Σας βοήθησε, και αν ναι με ποιον τρόπο, στη σκηνοθετική προσέγγιση; Θα έχει κάποιο ρόλο στην παραγωγή και αν ναι, ποιον;

Δυστυχώς τώρα με το lockdown ήταν αδύνατο να τη γνωρίσω από κοντά. Είχα διαβάσει τα βιβλία, επικοινώνησα μαζί της πολλές φορές μέσα από το Zoom και μιλήσαμε στο τηλέφωνο. Γίναμε σχεδόν φίλοι σχεδόν με τη βοήθεια των social media. Είναι μια πανέξυπνη και διανοούμενη γυναίκα με πολλές γνώσεις. Μάλιστα οι γνώσεις της για την αρχαία και τη σύγχρονη Ελλάδα είναι περισσότερες και από τις δικές μου. Το βιβλίο «Οι Καρτ Ποστάλ» είναι μια μοντέρνα αφήγηση ενός Άγγλου με ελληνικές ρίζες, ο οποίος επιστρέφει στην Κρήτη και ζει την προσωπική του οδύσσεια: ένα ταξίδι που θα τον βοηθήσει να εμπεδώσει  το ποιος είναι και που βαδίζει, τι άνθρωπος είναι και τι άνθρωπος θέλει να γίνει. Περνάει κάποιες περιπέτειες όπως ο Οδυσσέας και έτσι έχουμε μια σύγχρονη Οδύσσεια.

Για να καταλάβω το πνεύμα του μυθιστορήματος, δεν φτάνει μόνο να διαβάσω το βιβλίο ούτε αρκεί να διαβάσω μόνο τα σενάρια. Ένας καλλιτέχνης που «γεννάει» έναν τέτοιο χαρακτήρα ή αυτούς τους χαρακτήρες που περιγράφονται στο βιβλίο, προφανώς έχει άλλες αντιλήψεις για τον πρωταγωνιστή από αυτές που μπορεί να έχω εγώ. Γράφοντας το βιβλίο, μου είπε η Βικτόρια ότι χρειάστηκε οκτώ με εννέα μήνες. Εκείνη τη στιγμή σκέφτεται όπως ο πρωταγωνιστής, έχει αναλύσει την ψυχολογία του και φυσικά όλες αυτές οι πληροφορίες με βοήθησαν να κατανοήσω τον χαρακτήρα του καλύτερα. Όλη η ιστορία βασίζεται σε αυτόν.

Θα γυριστούν 12 αυτοτελή επεισόδια. Ένα παζλ από διαφορετικές ιστορίες, συναντήσεις, περιπλανήσεις και περιπέτειες που προσπαθούν να συνθέσουν την εικόνα της σημερινής Ελλάδας. Υπάρχει κάποια αφηγηματική σύνδεση μεταξύ τους;

Όχι, δεν υπάρχει αφηγηματική σύνδεση και αυτό είναι που κάνει το πρότζεκτ τολμηρό. Το ταξίδι του πρωταγωνιστή που στη σειρά πραγματοποιείται αποκλειστικά στην Κρήτη και όχι σε όλη την Ελλάδα όπως στο βιβλίο, δεν συνδέει τους χαρακτήρες των επεισοδίων μεταξύ τους. Μόνο ο πρωταγωνιστής τους συναντά όλους χωρίς να επανεμφανίζονται τα ίδια πρόσωπα στα διάφορα επεισόδια. Είναι λίγο παράξενο αλλά δεν είναι η κλασική μίνι-σειρά που γνωρίζουμε όλοι.   

Πρωταγωνιστής -και συνδετικός κρίκος- της σειράς θα είναι ο ηθοποιός Ανδρέας Κωνσταντίνου. Ήταν δική σας επιλογή;

Ναι, ήταν δική μου επιλογή. Όταν συζητούσαμε για το ποιος θα είναι ο πρωταγωνιστής, στο τραπέζι «έπεσαν» ορισμένα ονόματα και η Βικτόρια, η ΕΡΤ, η παραγωγή κι εγώ συμφωνήσαμε ότι αυτή είναι η καλύτερη επιλογή. Όλες οι αποφάσεις γίνονται με αυτά τα τέσσερα στελέχη.

Τα γυρίσματα θα πραγματοποιηθούν στον Άγιο Νικόλαο της Κρήτης αλλά και το Λονδίνο. Πότε σκοπεύετε να ξεκινήσετε, πόσο καιρό θα διαρκέσουν και πώς προετοιμάζεστε εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού;

Τα γυρίσματα θα ξεκινήσουν – με το καλό – στις 15 Μαρτίου και θα διαρκέσουν μέχρι το τέλος του Ιουλίου ή το αργότερο αρχές του Αυγούστου. Θα κατευθυνθούμε κυρίως στη δυτική Κρήτη (στον Άγιο Νικόλαο, το Βάι) αλλά όχι μόνο. Η προετοιμασία μου με την πανδημία γίνεται από το σπίτι. Δεν έχω κάνει καμία προσωπική συνάντηση, ούτε με τη Βικτόρια, ούτε με την παραγωγό, ούτε με το κανάλι και δεν γίνεται διαφορετικά. Θα μπορούσαμε φυσικά να πάρουμε μια άδεια για να βρεθούμε αλλά εγώ δεν το βρίσκω κακό για το έργο μου να δουλεύω από το σπίτι. Έχει και πλεονεκτήματα, δεν το βλέπω τόσο αρνητικά όπως άλλοι και ευτυχώς υπάρχει η τεχνολογία: τα emails, το Zoom, το Skype, τα social media.

Πρόσφατα σκηνοθετήσατε το ψυχολογικό θρίλερ – σειρά της Cosmote TV «42°C». Πώς ήταν η συνεργασία σας με ένα τόσο μεγάλο καστ και ποιες προκλήσεις αντιμετωπίσατε στα γυρίσματα;

Η εμπειρία ήταν φανταστική και δύσκολη. Το μόνο που φοβηθήκαμε και το άγχος μου στην Κέρκυρα ήταν ο καιρός. Όταν αρχίζει και βρέχει στο Ιόνιο δεν είναι όπως στο Αιγαίο, δηλαδή μπορεί να βρέχει μέχρι και τρεις συνεχόμενες ημέρες και να έχει υγρασία. Ήμασταν τυχεροί όλο τον Αύγουστο, ο Σεπτέμβριος ήταν επίσης ένας καλός μήνας, έβρεξε λίγο. Όμως τις δυο εβδομάδες του Οκτωβρίου που είχαμε προγραμματίσει γυρίσματα, ο καιρός μας τα χάλασε. Για τρεις-τέσσερις μέρες γινόταν κατακλυσμός και αυτό μας δυσκόλεψε. Κατά τ’ άλλα πιστεύω ότι αν υπάρχουν ποιοτικά σενάρια, καλά μελετημένα από τους ηθοποιούς και τους καλλιτέχνες και γίνεται σωστή προεργασία, όπως κάναμε κι εμείς τον Φεβρουάριο και δουλεύαμε μέσα στην πανδημία, τότε η συνεργασία είναι επιτυχημένη. Ξεκινήσαμε με την αυτοπεποίθηση ότι δεν έχουμε ατέλειες, ούτε προβλήματα να λύσουμε. Έχουμε πολύ καλά σενάρια κι ένα καλό καστ που ψάχναμε από 6 μέχρι 9 μήνες. Το κάστινγκ ξεκίνησε τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο του 2019 και το «κλείσαμε» τον Μάιο-Ιούνιο του 2020. Αν παρακολουθήσετε τη σειρά θα καταλάβετε ότι μέχρι και ο μικρότερος ρόλος, είναι καλά και σωστά μελετημένος. Αν έχω καλό σενάριο, καλούς ηθοποιούς και έναν φοβερό διευθυντή φωτογραφίας, δεν έχω άγχος. Η σειρά είναι προγραμματισμένη να ξεκινήσει στην Cosmote TV στο τέλος του Μαρτίου 2021.

Σπουδάσατε Επικοινωνία και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης στο Μόναχο αλλά παράλληλα πραγματοποιήσατε σπουδές στον κινηματογράφο. Πότε συνειδητοποιήσατε ότι θέλετε να ασχοληθείτε με τη σκηνοθεσία;

Στην ηλικία των 10-11 ετών. Ήμουν σίγουρος ότι ήταν το μοναδικό επάγγελμα που θα ακολουθούσα. Ήμουν παιδί αλλοδαπών σε μια μικρή πόλη στην Γερμανία με 5-6.000 κατοίκους όπου βασικά δεν υπήρχε τίποτα παρά ένα δάσος, μια λίμνη κι ένας κινηματογράφος. Έκανα παρέα κυρίως με Γερμανούς και πηγαίνοντας στο γερμανικό Γυμνάσιο και Λύκειο, δεν ήταν όλα ρόδινα. Υπήρχαν δυσκολίες, το κράτος δεν σε αναγνωρίζει 100%, μερικοί σε αγαπούν και άλλοι δεν σε δέχονται ως ξένο. Όλα τα χρήματα που είχα όταν ήμουν νέος, τα ξόδευα στον κινηματογράφο. Τότε υπήρχαν μόνο δυο κρατικά τηλεοπτικά κανάλια που πρόβαλαν μια ταινία τον μήνα το βράδυ της Παρασκευής, αν θυμάμαι καλά από παλαιότερες δεκαετίες. Πήγαινα στον κινηματογράφο για να διασκεδάσω, έσβηνε το φως και έμπαινα σε μια άλλη πραγματικότητα. Μεγάλωσα με τις ταινίες του Στίβεν Σπίλμπεργκ, Τζορτζ Λούκας, Ρίντλεϊ Σκοτ κ.α. Ήξερα ότι θέλω κι εγώ να κάνω μυθοπλασία.

Από το 1993 μέχρι σήμερα, έχετε γράψει και σκηνοθετήσει διαφορετικά είδη ταινιών και σειρών, από θρίλερ μέχρι περιπέτεια και κωμωδία. Οι επιλογές είναι τυχαίες ή υπάρχει κάποιο είδος που είναι το αγαπημένο σας;

Όχι, είναι σαν να ρωτάτε έναν καλό μάγειρα αν του αρέσει να μαγειρεύει κρέας ή ψάρι. Θα σας απαντήσει «όποιο υλικό χρησιμοποιήσω, θέλω το αποτέλεσμα να είναι καλό και νόστιμο». Ευτυχώς στη Γερμανία είχα καλούς καθηγητές και καλούς συμβούλους, οι οποίοι μου είπαν από την αρχή να προσπαθήσω ως σκηνοθέτης να μην με βάλουν σε ένα καλούπι. Να μην με περιορίσουν σε ένα μόνο είδος, γιατί μετά θα είναι δύσκολο να απομακρυνθείς από αυτό. Υπήρχαν και τάσεις, στόχος μου ήταν να ασχοληθώ με όλα τα είδη για να μην μείνω μια μέρα άνεργος. Ένας άλλος λόγος είναι ότι μου αρέσει να παρακολουθώ όλα τα είδη ταινιών, δεν έχω προτιμήσεις. Το μόνο που γνωρίζω από την εμπειρία μου ως σκηνοθέτης είναι ότι το πιο δύσκολο είδος είναι η κωμωδία που δεν υπάρχει κάτι ενδιάμεσο στο ύφος ή κάτι μέτριο: ο θεατής ή θα γελάσει ή όχι. Είτε θα πετύχει 100% ή καθόλου.

Ιδρύσετε την κινηματογραφική/διαφημιστική εταιρεία σας στην Κύπρο και γενικά δραστηριοποιείστε στο εξωτερικό και κυρίως στη Γερμανία, δημιουργώντας κινηματογραφικές και τηλεοπτικές δουλειές που έχουν βραβευτεί σε μεγάλες διοργανώσεις. Η Ελλάδα «διώχνει» τα παιδιά της; Πόσο διαφορετική είναι η εμπειρία μιας παραγωγής εντός και εκτός συνόρων;

Δεν μπορώ να σας απαντήσω ακριβώς γιατί στην Ελλάδα εργάστηκα πέρυσι με μια εξολοκλήρου ελληνική παραγωγή, έκανα και γυρίσματα στην Ελλάδα αλλά με γερμανικές εταιρείες παραγωγής. Δεν βλέπω στον τρόπο δουλειάς μεγάλες διαφορές από τις ομάδες στη Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία με την Ελλάδα. Πάνω-κάτω, η Ευρωπαϊκή Ένωση τα έχει ομογενειοποιήσει όλα. Δεν διαφέρουμε ούτε στην ποιότητα, ούτε στην ταχύτητα. Από ότι κατάλαβα, από τα γυρίσματα που κάναμε πέρυσι στην Κέρκυρα δεν υπάρχουν εμπόδια και προβλήματα, ενώ προφανώς η παραγωγή θα λάβει την επιδότηση για το 30% του κόστους παραγωγής από το κράτος. Δεν βλέπω μεγάλες δυσκολίες στην Ελλάδα. Πιστεύω από ότι ακούω από τις εταιρείες και τους Έλληνες συνεργάτες μου, αυτό που θα ήθελαν είναι να τους σέβονται λίγο περισσότερο ως ελεύθερους επαγγελματίες.

Συντελεστές: Σκηνοθεσία Γιώργος Παπαβασιλείου, Σενάριο Βικτόρια Χίσλοπ, Νίκος Απειρανθίτης, Αλεξάνδρα Κατσαρού (Αλεξάνδρα Κ*), Δώρα Μασκλαβάνου, Σκηνογραφία Πηνελόπη Βαλτή, Ενδυματολόγος: Μάρλι Αλιφέρη