Από τον Δεκέμβρη στο Μέγαρο ξεκινάει «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες». Η Τατιάνα Λύγαρη έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό τις προετοιμασίες ώστε το ταξίδι να γίνει συναρπαστικό για τους μικρούς θεατές.
Αν σας έλεγαν να γυρίσετε τον κόσμο σε 80 ημέρες σε ποιες χώρες θα τις ξοδεύατε;
Ινδία, γιατί από την εποχή των Βρετανικών Σιδηροδρόμων και του Φιλέα Φογκ έχουν αλλάξει πολλά και θέλω να τα δω. Ρωσία, γιατί έχω ζήσει εκεί σε προηγούμενη ζωή μου. Γαλλία, για την αισθητική και για την όση μας απέμεινε «ευρωπαϊκή» κουλτούρα. Αυστρία το καλοκαίρι, γιατί όλα είναι τόσο πράσινα και τακτοποιημένα που το μυαλό μου κάνει επανεκκίνηση. Ιράν, γιατί… είμαι περίεργη. Περού, γιατί το Machu Picchu παραμένει το εφηβικό μου μεταφυσικό προσκύνημα. Ανταρκτική, γιατί αργά τις νύχτες βλέπω πολλά ντοκιμαντέρ και νομίζω ότι μπορώ και εγώ να προλάβω να χαιρετίσω από κοντά την τελευταία πολική αρκούδα. Νέα Ζηλανδία, γιατί άνθρωπος είμαι κι έχω δικαίωμα να ονειρεύομαι.
Το έργο σας συγκινεί επιπλέον και γιατί περιλαμβάνει πολλά ταξίδια με τρένο;
Το θέατρό σας «Το Τρένο στο Ρουφ» σάς έκανε με κάποιο τρόπο εμμονική με τα τρένα; Το έργο με συγκινεί γιατί ταξιδεύει παντού και «με ταξιδεύει» μέσα μου. Τα ταξίδια κυριολεκτικά και μεταφορικά είναι τρόπος ζωής μου. Η φράση «ο κόσμος όλος» κρύβει μέσα της τον πιο βαθύ εαυτό μας. Ναι, έγινα εμμονική με τα τρένα. Είναι φιλικά, οικολογικά, «επικοινωνιακά», έχουν ιστορία, πολιτισμό, ταυτότητα, παρελθόν και… μέλλον. Τα πιο ανεξίτηλα ταξίδια μου με τρένο είναι τα μουσικά ταξίδια με το βαγόνι του Orient Express στο Τρένο στο Ρουφ και με το Orient Express από τη Βενετία στο Παρίσι στα χνάρια της Άγκαθα Κρίστι και συντροφιά υπερήλικες Αμερικάνους τουρίστες με κόκκινα παπιγιόν.
Ποια είναι η σκηνή στο έργο που σας κάνει περισσότερο παιδί;
Η σκηνή που η γενναία συντροφιά διασχίζει τη ζούγκλα τραγουδώντας πάνω σε έναν ελέφαντα, τον Κιούνι, έναν ελέφαντα με προσωπικότητα, ζεστασιά και εξυπνάδα, έναν ελέφαντα φίλο, ελεφαντασιώδη, ελεφανταστικό!
Τι σας ιντριγκάρει στο χαρακτήρα του Φιλέα Φογκ και τι στου Πασπαρτού;
Στον Φιλέα η βαθιά κρυμμένη του παιδικότητα –βλέπε καθαρότητα– ένα στοιχείο που διαθέτει ο Γιώργος Κοψιδάς, ο Φιλέας Φογκ της παράστασής μας. Στον Πασπαρτού, η πολυπραγμοσύνη, το passe-partout, μία κυρίως γυναικεία δυνατότητα. Γι’ αυτό και στην παράσταση τον Πασπαρτού τον ερμηνεύει γυναίκα ηθοποιός, η ταλαντούχα Στέφη Πουλοπούλου.
O Φιλέα Φογκ σώζει την πριγκίπισσα Αούντα από την πυρά, καθώς σύμφωνα με τα έθιμα της Ινδίας πρέπει να καεί μαζί με τη σωρό του νεκρού συζύγου της. Πρόκειται για ένα αποτρόπαιο έθιμο, όμως δεν παύει να είναι έθιμο. Κρύβει ένα είδος δυτικής προκατάληψης ή δεν πρέπει να είμαστε τόσο politically correct; Και πώς θα το περάσετε στα παιδιά;
Δεν με ενδιαφέρει η πολιτική ορθότητα, όταν πρόκειται για τη ζωή και την ελευθερία του ατόμου. Αν θέλεις να ακολουθήσεις το έθιμο και να καείς με τη σωρό του άντρα σου ή οτιδήποτε άλλο, είναι δικαίωμά σου. Εάν όμως, σε αναγκάζουν με τη βία, τίποτε και ποτέ δεν είναι correct. Όσο για τη ρήση του Μανόλη Αναγνωστάκη «πρέπει να λέμε την αλήθεια στα παιδιά… το σκύλο, σκύλο… το σκοτάδι, σκοτάδι», την ασπάζομαι απόλυτα γιατί κι εγώ έτσι τη βίωσα ως παιδί και γιατί αυτή τη στιγμή εκεί οδηγείται η παγκόσμια παιδική λογοτεχνία, και ας υπάρχουν ακόμα επικριτές. Στην Ελλάδα, όμως, ακόμα περιμένουμε το πριγκιπόπουλο και φοβόμαστε τον κακό δράκο.
Η σύγχρονη παιδαγωγική θέλει τα παραμύθια ή οι ιστορίες να διδάσκουν κάτι. Αυτή έρχεται από τον 19ο αιώνα. Είναι μια καθαρόαιμη ωραία περιπέτεια ή υπάρχει και κάτι άλλο;
Ναι, «Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες» είναι όντως μια καθαρόαιμη περιπέτεια, η πιο αγαπημένη και πολυδιαβασμένη του Βερν. Η περιπέτεια όμως που μας ταξιδεύει σε ήθη και παραδόσεις διαφόρων πολιτισμών, μας εξοικειώνει με την έννοια του χρόνου, εξυμνεί την εφευρετικότητα, την ψυχραιμία, την αίσθηση της τιμής και του δικαίου αλλά και την αφοσίωση στην επίτευξη των στόχων μέσω της κινητοποίησης όλων των εσωτερικών μας δυνάμεων. Στη διασκευή του Γιώργου Γαλίτη για την παράστασή μας, προσθέσαμε χιούμορ, ανάλαφρη διαγραφή χαρακτήρων, πολλά τραγούδια και έθνικ μουσικές του Μηνά Αλεξιάδη, ώστε να μπορούν να την παρακολουθήσουν παιδιά από 6 ετών.
Ποια είναι η σημαντικότερη διαφορά στο να σκηνοθετείς για ενήλικο κοινό από το να σκηνοθετείς για παιδιά;
Στο θέατρο αντιμετωπίζω τους ενήλικες σαν παιδιά και τα παιδιά σαν ενήλικες. Στους ενήλικες καμουφλάρω το μήνυμα για να τους προσφέρω τη χαρά της ανακάλυψης, ενώ στα παιδιά τους το αποκαλύπτω με ευχάριστο τρόπο και χωρίς να τους κουνάω το δάχτυλο.
Σκηνοθετώντας και δουλεύοντας τόσα χρόνια στον περιορισμένο χώρο ενός βαγονιού πώς θα χειριστείτε τον άπλετο χώρο του Μεγάρου; Δεν σας τρομάζει;
Με τρομάζει ο πόλεμος, η έλλειψη κριτικής σκέψης και συνειδητότητας στους ανθρώπους, η βία, τα ποντίκια. Το θέατρο με ηρεμεί και μου δίνει δύναμη να είμαι αγωνίστρια στη ζωή. Τα πρώτα μου θεατρικά βήματα έγιναν στον τεράστιο χώρο της Επιδαύρου και στη μεγάλη σκηνή του Κρατικού Θεάτρου στη Θεσσαλονίκη. Η μικρή σκηνή του Τρένου στο Ρουφ με επανέφερε σε μια ζεστή ανθρώπινη κλίμακα επικοινωνίας. Για την παράσταση του «Γύρου του κόσμου σε 80 ημέρες» δημιουργήσαμε με τον Γιάννη Μετζικώφ όλους τους άξιους συνεργάτες μου και τους ανθρώπους του Μεγάρου έναν πρωτότυπο χώρο που θα υποδεχθεί τους μικρούς και μεγάλους μας φίλους μέσα σε ένα εντυπωσιακό περιβάλλον διαδραστικών προβολών, όπου ο θεατής θα είναι συνταξιδιώτης.
Στην παρουσία του προγράμματος του Μεγάρου μάς επισημάνθηκε πως δουλεύετε αφιλοκερδώς. Γιατί; Μπορεί να το κάνετε γιατί το Μέγαρο περνάει «στριμωγμένες οικονομικά στιγμές», όμως δεν είναι το σωστό ένας καλλιτέχνης να αμείβεται;
Και μάλιστα με υψηλές αμοιβές, αντάξιες του υψηλού έργου που προσφέρει. Η Τέχνη και ο Πολιτισμός πρέπει να πληρώνονται ακριβά και από όλους, πολίτες, πολιτεία, μαικήνες. Γιατί είναι ψωμί και νερό. Κι αυτό θα έπρεπε να γίνεται συνείδηση από το νηπιαγωγείο. Όχι στο τζάμπα και προσκλήσεις «δύο σε ένα» και «καλλιτέχνης είναι ας πεινάει». Αυτή είναι η δηλωμένη άποψή μου. Αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση, για λόγους που είναι προσωπικοί και κατ’ επέκταση ηθικοί και δεοντολογικοί, αποφάσισα να μη δεχτώ αμοιβή για να αποφύγω να προκαλέσω άκριτα και άστοχα σχόλια που θα με προσέβαλλαν βαθιά μετά από τρεις δεκαετίες συνεχούς παρουσίας και προσφοράς στον χώρο του πολιτισμού. Και για να προλάβω οποιαδήποτε σκέψη ότι μια τέτοια απόφαση μπορεί να δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό, σας λέω ότι είναι, το λιγότερο, αστεία. Τώρα, αν στη συγκεκριμένη οικονομική συγκυρία η απόφασή μου αυτή είναι επωφελής για το Μέγαρο, σίγουρα τυχαίνει να είναι μια παράπλευρη ωφέλεια.
Το έργο της Μαρίας Ζαβάκου για τον ψηφιακό εκφοβισμό και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η νέα γενιά ανεβαίνει στη σκηνή σε σκηνοθεσία Γιολάντας Μαρκοπούλου
12°
