Τι οραματίζεται o Λευτέρης Γιοβανίδης για το ΔΘΠ;

«Δεν αγαπούμε την ομορφιά» αναφωνεί χαμηλόφωνα, με μια αμυδρή θλίψη στο βλέμμα, καθώς η βοηθός του μπαίνει στο γραφείο με έναν κουβά μπογιάς. Είναι πρωινό καθημερινής, από το ανοιχτό παράθυρο καταφθάνει ο ήχος της πόλης και η θέα στην πλατεία πλευρικά του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά και ο Λευτέρης Γιοβανίδης θέλει να ελέγξει το χρώμα που θα χρησιμοποιηθεί για να ξαναβαφτεί ένας βανδαλισμένος από γκραφίτι τοίχος. Ο ίδιος, πάντως, ομολογεί ότι την αναζητά από μικρός. Μέχρι που αρνήθηκε να πάει στο γυμνάσιο της περιοχής του όταν αντίκρισε ένα κτίριο μίζερο, χωρίς μεγάλο προαύλιο κι έτσι βρέθηκε μαθητής στον Πειραιά. Θυμάται να διασταυρώνεται συχνά έκτοτε με το κτίριο τοπόσημο και τώρα, που πλέον βρίσκεται επικεφαλής του, δεν παραλείπει να μιλήσει με ευγνωμοσύνη για το προσωπικό που αντιμετωπίζει αυτό το αρχιτεκτονικό στολίδι με την αγάπη που του πρέπει.

Βρίσκεται στο τιμόνι του ΔΘΠ από τον Απρίλιο του 2020. Μόλις στα μέσα Οκτωβρίου, όμως, κατάφεραν να δώσουν την πρώτη τους πρεμιέρα. «Το θέατρο, όσο ωραίο και ιστορικό κτήριο να είναι, χωρίς θεατές και καλλιτέχνες χάνει την ουσία του, την πνοή του» πιστεύει και αναφέρεται στη συγκίνηση της συνάντησης με το κοινό. «Μια πρεμιέρα λειτουργεί ως λύτρωση για όλη την προσπάθεια και τον κόπο που καταβάλλεται για τη δημιουργία μιας παράστασης. Ο πιο βασικός μου στόχος για φέτος είναι η αναγνώριση πεδίου. Να καταλάβω αυτό το θέατρο πώς λειτουργεί».     

Ποια, λοιπόν, η φιλοσοφία σας ως προς το τι χρειάζεται και τι οφείλει στο κοινό ένας δημοτικός καλλιτεχνικός οργανισμός;

Ένας δημοτικός καλλιτεχνικός οργανισμός στην περιφέρεια σε σχέση με το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά έχουν διαφορετικές αποστολές. Αναφέρομαι επίτηδες στα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. γιατί θεωρώ ότι αξίζουν και προσφέρουν πολλά στις πόλεις όπου υπάρχουν, δίνουν πολιτιστική πνοή. Έχω θητεύσει, άλλωστε, στο Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Κοζάνης. Συγχρόνως, βέβαια, πιστεύω ότι ως θεσμός οφείλει να ανανεωθεί και γενναία να δούμε την επόμενη μέρα στον τρόπο λειτουργίας τους. Σήμερα τα περισσότερα ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. είναι γίγαντες που κοιμούνται. Από την άλλη το ΔΘΠ ως δημοτικός καλλιτεχνικός οργανισμός έχει πολλά διαφορετικά δεδομένα. Μιλάμε για ένα ιστορικό θέατρο του κέντρου με σημαντικό ρόλο να επιτελέσει. Σε όλα τα δυτικά προάστια, σε μια μεγάλη ακτίνα, είμαστε ο μοναδικός δημόσιος πολιτιστικός φορέας. Ένα θέατρο επηρεάζει απόλυτα τη λειτουργία της πόλης, ως σημείο αναφοράς, ως φάρος πολιτισμού και ψυχικής αγαλλίασης.

Τι οραματίζεστε; Τι θα θέλατε να έχετε ολοκληρώσει κατά τη διάρκεια της θητείας σας;

Προτεραιότητά μου είναι η εξασφάλιση νομικού πλαισίου λειτουργίας του θεάτρου. Το ΔΘΠ πρέπει να έχει μια αυτονομία λειτουργίας και έσοδα από την πολιτεία. Έτσι μόνο θα εξασφαλιστεί το μέλλον του και η αποδοτικότητά του ως φορέας πολιτισμού. Τα τελευταία χρόνια, μετά την ανακαίνιση του, ως θέατρο αναζητά δυναμικά την ταυτότητά του.

«Καλούμαστε να δούμε πάλι τον άνθρωπο σε σχέση με την μεγάλη εικόνα του κόσμου», έχετε γράψει. Τι σας αποκάλυψε αυτός ο αναστοχασμός και πώς ενδεχομένως θα το δούμε να εκφράζεται;

Μέσα στα τελευταία δύο χρόνια έχουμε δει πολλές αλλαγές που, όπως λέγεται, ήρθαν για να μείνουν. Ειδικά για την ελληνική κοινωνία πολλές ήρθαν απότομα. Η καθημερινότητά μας έχει σε πολλούς τομείς απλουστευτεί, αλλά τι γίνεται με την ψυχική μας υγεία; Πώς συνυπάρχουμε; Αυτή η άνεση της επικοινωνίας τελικά μήπως μας απομονώνει; Οι νέες γενιές τι κριτήρια αντίστασης έχουν; Πολλά ερωτήματα στα οποία δεν είναι ακόμα εύκολη η απάντηση.

Η εξωστρέφεια είναι μια λέξη που αναφέρετε σταθερά μιλώντας για τους στόχους του ΔΘΠ, τον ρόλο του οποίου αντιλαμβάνεστε ως κόμβο ανθρώπων, συνεργασιών, ιδεών. Πώς σκοπεύετε να ενεργοποιήσετε αυτή τη συνάντηση και τι βήματα έχουν γίνει σχετικά;

Κατ’ αρχάς βασική μέριμνα είναι το ρεπερτόριο. Τι έργα επιλέγουμε. Πού στοχεύουμε. Στη δική μου σκέψη το ΔΘΠ οφείλει να γίνει ένα από τα ισχυρά θέατρα της χώρας. Έχει όλες τις προδιαγραφές. Για φέτος διαλέξαμε ένα ρεπερτόριο με στόχο να συνομιλήσει αφενός με το κοινό του Πειραιά και αφετέρου να προκαλεί κάποιον να κατέβει στον Πειραιά. Η επιλογή του «Μινόρε» ήταν ακριβώς για να καταφέρουμε να συνομιλήσουμε με την πόλη. Είναι στόχος μου να φέρω τους Πειραιώτες στο θέατρο. Από την άλλη, με το «Αμαντέους» αλλάζει θεματολογία και συμμετέχει μαζί με τα μεγάλα θέατρα της Ευρώπης σ’ αυτό που λέμε σύγχρονο κλασσικό ρεπερτόριο. Και τέλος, τα «Ματωμένα χώματα», μια επιλογή με γνώμονα την ευθύνη που έχουμε ως δημόσιο θέατρο να συμμετέχουμε στις εκάστοτε επετείους και με αφορμή αυτές να καταθέτουμε προβληματισμούς. 

Η σκηνή Ωμέγα συστήνεται για πρώτη φορά στο κοινό. Με τι στόχο;

Είναι βασικό και απαραίτητο για ένα θέατρο να έχει δυνατότητα να ανεβάζει και εναλλακτικές παραστάσεις. Αυτό μέχρι τώρα συνέβαινε στο Φουαγιέ αλλά δεν πληρούσε τις απαραίτητες προδιαγραφές. Έχουμε πια μια υπέροχη νέα σκηνή, πλήρως εξοπλισμένη, που μπορεί να λειτουργεί συγχρόνως με την κεντρική σκηνή. Φέτος εστιάζουμε στους Έλληνες δραματουργούς. Το καλοκαίρι του 2020 πραγματοποιήσαμε ένα σεμινάριο θεατρικής γραφής με τον Λεωνίδα Προυσαλίδη και από αυτό επιλέξαμε δύο έργα: το «Lamington» του Βαγγέλη Δουκουτσέλη και τους «Αριστερόχειρες» της Νεφέλης Μαϊστράλη. Ξεκινήσαμε με τον «Λουκή Λάρα» του Δημητρίου Βικέλα ενώ θα δούμε και το «Αμαλία Melancholia» της Ζωής Χατζηαντωνίου. Υποστηρίζουμε και προκαλούμε έτσι την ελληνική παραγωγή θεατρικών κειμένων.

«Υιοθετείτε», όμως, και τον χώρο Κωσταράκος στα Καμίνια, ενώ η σεζόν ξεκίνησε με δράσεις στην Πέτρινη Αποθήκη στο λιμάνι. Προς τι αυτό το άνοιγμα και με τι προοπτική;

Δεν μπορούμε να έχουμε κάτω από την ευθύνη μας έναν χώρο και να μην τον αξιοποιούμε. Ειδικά όταν βρίσκεται στην καρδιά μιας γειτονιάς, τα Καμίνια, που έχει ανάγκη από πολιτιστικές παρεμβάσεις. Στόχος είναι το Κωσταράκος, ως η πειραματική μας σκηνή, να φιλοξενήσει επιχορηγούμενες ομάδες θεάτρου. Η Πέτρινη Αποθήκη στον ΟΛΠ είναι ένας μαγικός τόπος που σε εμπνέει να θέλεις να διοργανώσεις δράσεις εκεί. Μη ξεχνάτε ότι είμαστε ένα θέατρο της θάλασσας. Θέλω το Δημοτικό Θέατρο να ανοιχτεί στον Πειραιά, να μπούμε στις γειτονιές, να ανακαλύψουμε νέες προοπτικές της πόλης μας.

Το φεστιβάλ Artport Πειραιάς σηματοδότησε την έναρξη της σεζόν. Ποια τα συμπεράσματά σας «κάνοντας ταμείο» και τι να περιμένουμε στη συνέχεια;

Ο Πειραιάς ως το πρώτο λιμάνι της χώρας αλλά και της Μεσογείου οφείλει να είναι πέρα από εμπορικός κόμβος και κόμβος πολιτισμού. Στόχος είναι μελλοντικά, η δημιουργία ενός διεθνούς φεστιβάλ κάθε Σεπτέμβριο. Ο Σεπτέμβριος πολιτιστικά να ανήκει στον Πειραιά. Το Πειραιάς Artport λειτούργησε ως δοκιμή των δυνάμεών μας και προετοιμασία γι’ αυτό που θέλουμε να κάνουμε μελλοντικά. Δεν ξέρω πότε θα είμαστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε επίσημα αυτό το φεστιβάλ αλλά προσπαθούμε να βρούμε το δρόμο για να το πραγματοποιήσουμε σωστά. 

Ο πολιτισμός και το θέατρο ειδικότερα βγαίνουν από μια δύσκολη περίοδο λόγω της πανδημίας. Πώς σκοπεύετε να συνδράμετε στη στήριξη των Ελλήνων δημιουργών;

Με το να προκαλούμε συνεργασίες και να προσπαθήσουμε όσο μπορούμε από την πλευρά μας να επιστρέψουμε σ’ αυτό που όλοι ποθούμε και λέμε κανονικότητα. Αλλά μια κανονικότητα σε νέες βάσεις και με περισσότερη ουσία. Δυστυχώς ακόμα η πανδημία δεν έχει γίνει παρελθόν. Είναι εκεί και οφείλουμε όλοι μας να είμαστε προσεκτικοί. Δεν έχουμε ούτε οικονομικά αλλά ούτε και ψυχικά περιθώρια πισωγυρίσματος.

«Εγώ είμαι ο γκρεμιστής, γιατί ειμ’ εγώ κι ο χτίστης, ο διαλεχτός της άρνησης κι ο ακριβογιός της πίστης» γράφει ο Κωστής Παλαμάς και τον μνημονεύετε στο σημείωμά σας που συνοδεύει την ανακοίνωση του φετινού προγράμματος. Τι θα θέλατε να χτίσετε και τι να «γκρεμίσετε»;

Αυτή η στροφή είναι σαν μεγεθυντικός φακός για το τι σκέφτομαι, τι νιώθω και τι θέλω. Δεν είναι εύκολη η περίοδος που διανύσαμε. Δεν μπορεί να συνεχίσουμε σα να μην έχει συμβεί τίποτα. Αυτό το ποίημα το νιώθω σαν μια αυτοκριτική. Το «γκρέμισμα» για μένα είναι μια προσταγή που μας δίνει ο Παλαμάς για δημιουργία και αναγέννηση. Σαν να πρέπει όλοι, ως πολιτική πράξη με πίστη, σκέψη, ενέργεια και ανάγκη να εξαφανίσουμε το άσχημο, το μη αληθινό.

Σε ποια κατεύθυνση θα κινηθείτε για την επόμενη καλλιτεχνική περίοδο;

Έχουμε ξεκινήσει το σχεδιασμό μας και στόχος είναι να παρουσιάσουμε έργα μοντέρνου και κλασικού ρεπερτορίου (όπως π.χ. των Α. Στρίνμπεργκ , Τ. Ουίλιαμς και Μολιέρου), καθώς έχουμε ασχοληθεί αρκετά με διασκευές λογοτεχνικών κειμένων. Έχουμε σχέδια και σκέψεις για το μέλλον. Αλλά για αρχή έχω ανάγκη να δω το θέατρο με κόσμο, γι’ αυτό φροντίζω να είμαι εκεί. Να δω τις ανάγκες του. Έτσι μόνο νιώθω, περισσότερο ενστικτωδώς, ότι μπορώ να καταφέρω να πετύχω τον όποιο σχεδιασμό. Να επικοινωνήσω με τον κόσμο.

Ανήκετε σε μια νεότερη γενιά που ηγείται πλέον θεσμικών καλλιτεχνικών οργανισμών. Πώς βλέπετε το θεατρικό τοπίο στην χώρα αλλά και τη θέση του θεάτρου στην κοινωνία;

Το να ηγείσαι κάπου είναι μια μεγάλη ευθύνη. Η γενιά μου οφείλει να συνεχίσει και να εξελίξει ότι έχουμε παραλάβει. Να λύσουμε χρόνια προβλήματα. Να ψάξουμε την επόμενη μέρα. Να εξελίξουμε τη σκέψη μας. Και όταν έρθει η στιγμή, να έχουμε κάτι να παραδώσουμε στις γενιές που ακολουθούν. Το θέατρο ως τέχνη έχει μια δύναμη που επιβιώνει και θα επιβιώνει μέσα στους αιώνες. Είναι ανάγκη του ανθρώπου να εκφράζεται, να συνευρίσκεται. Αυτό η τεχνολογία δεν θα μπορέσει να το αντικαταστήσει. Και με το πέρασμα των χρόνων, όσο η ζωή και η καθημερινότητά μας θα εξαρτάται από αυτή, τόσο εμείς θα αναζητούμε άλλους πιο πρωτόγονους δρόμους συνύπαρξης. Και η τεχνολογία θα κάνει τον κύκλο της. Είδαμε πόσο γρήγορα «ξεφούσκωσε» σε παγκόσμιο επίπεδο το live streaming.

Ποιο είναι το θέατρο που σας ενδιαφέρει; 

Ένα θέατρο που άγει την ψυχή. Δυστυχώς στη σύγχρονη κοινωνία έχουμε μπερδέψει την πραγματική έννοια της ψυχαγωγίας. Ψυχαγωγούμαστε ενοχικά. Μια νόθα ψυχαγωγία, θα έλεγα. Γι’ αυτό και πολλές φορές δε μας γεμίζει αυτό που ζούμε. Με ενδιαφέρει ένα θέατρο που αφηγείται ιστορίες, που σου δίνει τη δυνατότητα να θυμηθείς το φθαρτό της ύπαρξής σου, δηλαδή το μαγικό ον που είναι ο άνθρωπος.