Ανταπόκριση από τη θεατρική παράσταση «Αίας» του Σοφοκλή, σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα, που ανέβηκε στην Πειραιώς 260.
Η πρώτη φάση ολοκληρώθηκε. Οι πύλες του παλιού εργοστασίου Τσαούσογλου, στην Πειραιώς 260, θα κλείσουν μέχρι τον Σεπτέμβριο, οπότε θα φιλοξενηθούν οι ξένες μετακλήσεις στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ ΑθηνώνΕπιδαύρου.
Μια πρώτη φάση που ολοκληρώθηκε με μια πολύ ευχάριστη θεατρική γεύση, κάτι που δεν θα μπορούσα να ισχυριστώ για αρκετό από το πρόγραμμα που προηγήθηκε. Μια πρώτη φάση διαφορετική, μια Πειραιώς 260 διαφορετική -λόγω covid και μέτρων-, μια πρώτη φάση, όμως, που επιτέλους πραγματοποιήθηκε.
Η παράσταση «Αίας» του Σοφοκλή, έτσι όπως την προσέγγισε ο Σίμος Κακάλας ήταν η τελευταία αυτής της φάσης, κι αυτή που μας χάρισε μια δυνατή, δυναμική και συγκροτημένη ματιά της τραγωδίας. Μια παράσταση που επρόκειτο να γίνει στα τέλη Ιουνίου, αλλά λόγων τεχνικού προβλήματος αναβλήθηκε και μεταφέρθηκε στα τέλη Ιουλίου.
Μια παράσταση που, αν δεν υπήρχαν οι περιορισμοί λόγω πανδημίας, θα μας καλούσε σε κάποιο καφενείο να τη δούμε ο Σίμος Κακάλας. Έτσι, έστησε ένα παρακμιακό καφενείο στην αυλή του Χώρου Δ και το Φεστιβάλ έστησε στον ίδιο χώρο μια εξέδρα και η συνθήκη ήταν δελεαστική εξ αρχής. Και συνεχίστηκε έτσι.
Ένα καφενείο, λοιπόν, με πλαστικές καρέκλες, με ποδοσφαιράκι, με τάβλι φυσικά, με μια μεγάλη επιτοίχια τηλεόραση, με το κρεμαστό μπλε φως που παγιδεύει τα έντομα, με λάμπρες φθορίου που ήταν σχεδόν ο μόνος φωτισμός της παράστασης, μ' ένα μικρό δωματιάκι πρόχειρα στημένο και με μια παρέα ανδρών που φορούν στολές παραλλαγής. Είναι τα πρόσωπα της τραγωδίας: ο Αίας, ο ανδρειότερος των Αχαιών στον Τρωικό Πόλεμο μετά τον Αχιλλέα, κλεισμένος μέσα στο δωματιάκι σε κατάσταση κρίσης, η γυναίκα του η Τέκμησσα, ο αδελφός του Τεύκρος, ο Οδυσσέας, ο Αγαμέμνονας, ο Μενέλαος, οι συμπολεμιστές του, οι θεοί.
Ο Αίας νιώθει θυμό, προσβολή και αδικία που δεν δόθηκαν σ' εκείνον τα όπλα του Αχιλλέα, αλλά δόθηκαν στον Οδυσσέα, και θέλει να εκδικηθεί τους συμπολεμιστές του. Η θεά Αθηνά τού σκοτίζει το νου («η φρόνησή του έχασε τ' ανθρώπινο στοιχείο της») και ο Αίας σκοτώνει με μανία τα ζώα του στρατοπέδου, νομίζοντας ότι σκοτώνει τους συμπολεμιστές του που τον αδίκησαν. Όταν συνέρχεται και όταν συνειδητοποιεί τι έκανε, αυτοκτονεί, αγνοώντας τα παρακάλια του αδελφού του και της γυναίκας του. Ο Αγαμέμνων και ο Μενέλαος δίνουν διαταγή να μείνει το σώμα του άταφο, ο Οδυσσέας όμως, δρώντας πάλι διπλωματικά, καταφέρνει να τους μεταπείσει.
Αυτή είναι η ιστορία του Αίαντα του Σαλαμίνιου, ενός ανθρώπου γενναίου και παρορμητικού, που λειτουργεί με το θυμικό όταν νιώθει αδικημένος, που τρελαίνεται από θυμό. Κι ο Σοφοκλής, μέσω του Αίαντα, αφηγήθηκε ότι κάποια στιγμή μπορεί η δύναμη του μυαλού να είναι σημαντικότερη από τη δύναμη του σώματος και της ψυχής, και να είναι εκείνο -το μυαλό- που μπορεί να δώσει επιτυχίες στη μάχη, την κάθε μάχη, κι όχι μόνο η σωματική ρώμη.
Κι αυτή την ιστορία πήρε ο Σίμος Κακάλας και την έφερε ευφυώς σε μια παρέα ανδρών, όχι τυχαία ντυμένους με στολή παραλλαγής, σ' ένα περιβάλλον, δηλαδή, όπου η ισχύς, η ιεραρχία, οι κανόνες και οι τιμωρίες έχουν σημαντική θέση, σ' ένα περιβάλλον που εκπέμπει σκληρότητα και αγριότητα, σ' ένα περιβάλλον πολέμου, βίας και παρακμής. Μιας παρακμής που υπογραμμίστηκε και από τους «σκοτεινούς» φωτισμούς επί σκηνής.
Και στήνει μια παράσταση που δεν αφαιρεί ούτε λέξη από τις λέξεις του Σοφοκλή (σε μία σπουδαία -για άλλη μια φορά- μετάφραση του Νίκου Παναγιωτόπουλου). Αναλαμβάνει ο ίδιος ο Κακάλας να ερμηνεύσει τον ρόλο του Αίαντα (με πολύ ξεχωριστό τρόπο, τόσο στη διάρκεια της μανιασμένης αντίδρασης όσο και στη διάρκεια της αυτοτιμωρητικής του), επιλέγει μια ομάδα πολύ ικανών ηθοποιών, που επικοινωνούν απολύτως με τη σκηνοθετική ματιά, να ερμηνεύσουν όλους τους ρόλους, και με το τίποτα σχεδόν δίνει μια παράσταση που φέρνει στο σήμερα ό,τι διακυβεύεται στην ιστορία του Σοφοκλή και του Αίαντα.
Κι αν ο Αίας είναι ο αρνητικός ήρωας, εκείνος που όταν θίγεται η τιμή του αντιδρά με βία, ο θετικός ήρωας του Σοφοκλή είναι, ασφαλώς, ο Οδυσσέας (Μιχάλης Συριόπουλος), που έχει την εξυπνάδα να κερδίσει έναν πόλεμο, αλλά έχει και την ενσυναίσθηση να αντιληφθεί τι πλήγωσε τον Αίαντα και να μεσολαβήσει, σε άλλους ανάλγητους ισχυρούς, για να του δοθούν οι τιμές που αρμόζουν σ' έναν νεκρό.
21°
