Ευτυχώς ο Ευριπίδης Λασκαρίδης γλίτωσε τον ψυχολόγο, όταν ήταν παιδί

Mου φάνηκε περίεργο ότι, όπως έχεις πει σε συνέντευξή σου, οι δικοί σου δεν είχαν ενθουσιαστεί τόσο στην ιδέα να μη γίνεις τελικά αρχιτέκτονας αλλά ηθοποιός· μα τι περίμεναν, όταν σε βάφτισαν Ευριπίδη; (γέλια)
Πήρα το όνομα του παππού μου. Θυμάμαι μικρός είχα ρωτήσει τον πατέρα μου πώς και αποφάσισε ο προπάππους μου να δώσει τέτοιο όνομα στον γιο του. «Είχε μια τρελή νονά ο παππούς σου, η οποία ήταν λάτρης των αρχαίων» ήταν η απάντησή του. Τελικά αποδείχτηκε ότι δεν έφταιγε μια αρχαιολάγνα τρελή νονά για το Ευριπίδης. Χρόνια αργότερα, όταν στη διαδικασία ενός project που πραγματοποιούσα στη Λήμνο –από εκεί είμαι– έκανα συνεντεύξεις με ντόπιους και ανέφερα σ’ έναν παππού το θέμα, έβαλε τα πράγματα στη θέση τους. «Καμία νονά δεν φταίει» μου είχε πει μ’ έναν τόνο φωνής που δεν σήκωνε αντιρρήσεις. Πρώτα μου θύμισε ότι πολλοί από τους συνομήλικους και συνομήλικες του παππού μου είχαν ονόματα όπως Ερατώ, Διογένης, Αφροδίτη – όλοι τους γεννημένοι περί το 1900. «Μπορεί τότε η Λήμνος να ήταν υπό oθωμανική κατοχή, καθώς όμως είχε αρχίσει έντονα να κυκλοφορεί η ιδέα της ανεξαρτησίας το Φανάρι ζήτησε από τους Λημνιούς να δίνουν στα παιδιά τους αρχαία ελληνικά ονόματα» μου εξήγησε. Πάντως σε σχέση με το όνομα το αστείο επίσης είναι ότι μεγάλωσα στο Χαλάνδρι, στην περιοχή όπου ήταν ο δήμος Φλύας, εκεί όπου μεγάλωσε ο Ευριπίδης, και το σπίτι μας ήταν στην οδό Ηρακλειδών, που είναι τίτλος τραγωδίας του.
 
Πέρα από την πλάκα για την ευθύνη που φέρνει το ονόμά σου στο ότι ασχολήθηκες με το θέατρο, μπορείς να θυμηθείς αν υπήρξε κάποιος ή κάτι που σε οδήγησε στον δρόμο που ακολούθησες;
Από μικρός ήθελα να γίνω αρχιτέκτονας. Μονίμως ήμουν με χάρακες και μοιρογνωμόνια και σχεδίαζα. Στην έκτη δημοτικού όμως έπαιξα στο σχολείο σε μια παράσταση μιας φοβερής δασκάλας, της Μαρίας Χρυσομάλλη - Κατζουράκη. Συνέχισα να παίζω, νομίζω, έως την Α΄ Λυκείου. Μιλάμε ότι οι παραστάσεις μας συμμετείχαν σε θεατρικούς σχολικούς διαγωνισμούς και κερδίζαμε και βραβεία. Ήταν υπερταλαντούχα δασκάλα! Ακόμα έχω επαφή μαζί της, έρχεται στις πρόβες...

(Αν και ποσώς την ενδιαφέρει θέλω να ευχαριστήσω αυτή τη γυναίκα. Καθώς σιχαίνομαι τη λέξη περφόρμανς και ό,τι αυτή φέρει και συμβολίζει, δηλώνω απερίφραστα ότι είμαι φανατικός οπαδός του λασκαρικού σύμπαντος. Φαντάζομαι το ίδιο θα θέλουν να πουν και οι τόσοι θεατές σε όλα τα σημαντικά φεστιβάλ του κόσμου που χειροκροτούν τις παραστάσεις του. Η υποτροφία Pina Baush Fellowship είναι το κερασάκι στην τούρτα της αναγνώρισης).

Ο πρώτος σου ρόλος;
Ο Μαρούφ στον «Οδυσσεβάχ».

Οι παραστάσεις σου έχουν κάποια συγγένεια με αυτές του σχολείου;
Ω, ναι! Εκ των υστέρων βέβαια συνειδητοποίησα πόσα στοιχεία έλκουν από εκείνες. Η δασκάλα μας χρησιμοποιούσε ό,τι υλικά έβρισκε στις αποθήκες του σχολείου και με αυτά έφτιαχνε σκηνικά, περούκες, κοστούμια... Και οι δικές μου παραστάσεις έχουν έντονο το χειροποίητο στοιχείο. Καθώς υπήρξε και σύζυγος του Μίμη Χρυσομάλλη έζησε από μέσα την εποχή του «Ελεύθερου Θεάτρου» και των επιθεωρήσεών του και όλο αυτό το κλίμα το είχε φέρει στις παραστάσεις μας – στις δικές μου επίσης είναι πολύ αναγνωρίσιμο το επιθεωρησιακό στοιχείο.
 
Και το στοιχείο μιας παιδικής σκανδαλιάς. Να αναγνωρίσουμε ένα σκανδαλιάρικο παιδί; Θα με χαρακτήριζα καλό παιδί. Εντάξει, το πρόβλημα ήταν ότι κάθε τρεις μήνες οι γονείς μου με έτρεχαν στο νοσοκομείο γιατί κάτι έσπαγα λόγω υπερκινητικότητας ή κοιταζόντουσαν μεταξύ τους με απελπισία όταν καθώς τρώγαμε γελούσα μόνος μου γιατί θυμόμουν ένα αστείο. Ο πατέρας μου καμιά φορά με απειλούσε ότι αν δεν ηρεμήσω θα με πήγαιναν σε ψυχολόγο. «Να με πάτε» απαντούσα. Μάλλον ευτυχώς ποτέ δεν με πήγαν κι έτσι δεν βρέθηκα να έχω δυσλεξία, παιδικά τραύματα, διαταραχή ελλειμματικής προσοχής ή δεν ξέρω τι άλλο και δεν ξέρω και τι αποτέλεσμα θα είχε και αυτή η επίσκεψη! (γέλια) Πάντως, ναι, οι παραστάσεις μου είναι ένα προϊόν ανασκαφής και του προσωπικού μου παρελθόντος· μόνο που αυτή η ανασκαφή δημιουργεί και ένα νήμα που ενώνει τις ρίζες με το μέλλον. Τώρα που συζητάμε, θυμάμαι πως πολλούς μήνες μετά από τότε που ξεκίνησε το «Relic», την ώρα που έπαιζα, μου ήρθε ξεκάθαρα μια εικόνα από το παρελθόν που φάνηκε σαν να έκανα μια αναβίωσή της. Ήταν τρομερό, αν σκεφτείς πόσο ασυνείδητα είχε συμβεί.

Η λέξη «ασυνείδητο» είναι για μένα ένα κλειδί για τις παραστάσεις σου. Το φοβερό όμως είναι ότι ενώ δείχνουν να υπερασπίζονται ένα χάος υπάρχει ένας έλεγχος. Είναι η πλευρά του αρχιτέκτονα που σε τιθασεύει;
Μπορεί. Όπως ενώ μπορεί κάποιος να δει στις παραστάσεις μου «ασυναρτησίες» εγώ στη διάρκεια της κατασκευής γνωρίζω πολύ καλά τι πρέπει να κρατήσω, πώς να προχωρήσω, μέχρι πού μπορώ να φτάσω, το τι δεν ανήκει και το τι ανήκει στον κόσμο που δημιουργώ.

Για κάθε παράστασή σου εν αρχή ην η περσόνα. Έρχεται εξ απροόπτου, σε καταλαμβάνει και απαιτεί τον χώρο της. Για το καινούργιο έργο που θα ανεβάσεις στη Στέγη ποια είναι αυτή και πού σε συνάντησε;
Το αστείο είναι ότι ήρθε μια στιγμή που ένιωθα πολύ κουρασμένος από την πρεμιέρα των «Τιτάνων», τον Ιούνιο του ’17, και σκεφτόμουν ότι δεν ήθελα να συνεχίσω με κάτι καινούργιο που θα έχει την ίδια λογική. Βρισκόμουν στην πρεμιέρα του έργου μιας φίλης, όπου στην πρώτη σειρά καθισμάτων κάθονταν αυτό που λέμε, κυρίες καθώς πρέπει. Ανάμεσά τους μια κυρία με ένα απίστευτο μαλλί και ακόμα πιο απίστευτη συμπεριφορά· ένιωθες ότι παρακολουθούσε το έργο σαν το έργο να ήταν αυτή· σαν να παίζει εκείνη. Α, ήταν και πάρα πολύ κοντή. Δεν με ρώτησε λοιπόν καν και ήρθε μια περσόνα εμπευσμένη από αυτή μέσω του δεξιού ημισφαιρίου του εγκεφάλου μου να με κατοικήσει. Εκείνη την ώρα είπα «όχι, γαμώτο, πάλι». Της αντιστάθηκα, ομολογώ. Όμως, λίγο καιρό μετά καθώς ήμουν για πρωινό στο ξενοδοχείο που μέναμε στη Βαρκελώνη όταν παίζαμε τους «Τιτάνες» δεν άντεξα, πήρα μια χαρτοπετσέτα και τη σχεδίασα.

Ομολογώ έχω μεγάλη περιέργεια πώς θα βγάλεις αυτό το «κοντή» που έχεις δυο μέτρα μπόι.
Δεν είναι μόνο αυτό. Αυτή την περσόνα την είδα μέσα σε ένα φωτεινό κύκλο να παίζει κιθάρα, να τραγουδάει και να νιώθει ότι συμετέχει σε μια υπερπαραγωγή, ένα συνδυασμό μιούζικαλ και αρχαίας τραγωδίας! Εγώ δεν έχω καμία σχέση επίσης με μουσική ούτε τραγουδάω.
 
Το «Elenit» πώς προέκυψε ως τίτλος;
Πρόκειται για έναν τίτλο-παρεξήγηση. Όταν αποφάσισα ότι αυτό το υλικό θα έπαιζε ρόλο στην παράστασή μου ήρθαν πολλές εικόνες από κτίσματα που είχα δει στο νησί, εδώ στην Αθήνα και σε όλο τον κόσμο φτιαγμένα και με ελενίτ. Καθώς μικρός, όπως είπαμε, ήθελα να γίνω αρχιτέκτονας ρωτούσα συνέχεια τον αρχιτέκτονα πατέρα μου για τα υλικά που έβλεπα. Θυμάμαι, λοιπόν, να μου ονοματίζει ένα υλικό ελενίτ. Όταν αποφάσισα ότι θέλω το υλικό στην παράσταση τον ρώτησα να μου πει κάποια πράγματα γι’ αυτό· αν βγαίνει σε διαφορετικά πάχη, μεγέθη κ.λπ. «Ποιo ελενίτ, παιδί μου» μου απάντησε. «Το ελενίτ για χρόνια δεν υπάρχει γιατί κρίθηκε καρκινογόνο». «Μα τι μου λες; Εγώ το βλέπω παντού, ακόμη και σε νέες κατασκευές, κι εσύ μου είχες πει ότι το λένε ελενίτ». «Αποκλείεται. Αυτό το λένε κυματοειδή λαμαρίνα και το ελενίτ ήταν ένα υλικό που τη μιμήθηκε». Οπότε θα φέρω τελικά στην παράσταση την κυματοειδή λαμαρίνα κι ας λέγεται η παράσταση «Elenit». Αυτή η παρεξήγηση που κουβαλούσα για το υλικό τόσα χρόνια, το ότι ένα από τα σκηνικά υλικά της παράστασης δεν έχει σχέση με τον τίτλο, ταιριάζει τελικά στο έργο, που προτείνει κάτι και μετά το ανατρέπει και στη συνέχεια ξανά ανατρέπει την ανατροπή και πάει λέγοντας.
 
Όταν πας να δεις μια παράσταση του Ευριπίδη Λασκαρίδη καλό είναι να μην πας φορώντας το γουνάκι του αεροπαγίτη, όπου πρέπει να καταλήξεις μέσα από εκλογικεύσεις σε συμπεράσματα για το «τι θέλει να πει ο ποιητής» και να αποφανθείς αν είναι καλό ή κακό αυτό που είδες. Πρέπει να πας με τη λογική της Αλίκης που αφού έχει πάρει LSD μπαίνει να ανακαλύψει τι στο διάολο υπάρχει πίσω από την κουνελότρυπα. Αν λειτουργήσει η σύνδεση με αυτό που θα δεις δεν θα το ξεχάσεις ποτέ κι ας μην ξέρεις μετά πώς να το εξηγήσεις στους άλλους.
 

«Δεν θα λογοκρίνω τον τρόπο ή τι βλέπει ο καθένας στις παραστάσεις μου. Υπάρχουν θεατές ή κριτικοί που βλέπουν μηνύματα που έχουν να κάνουν με τη διαφορετικότητα, την οικολογική καταστροφή ή την ελληνική κρίση, αλλά στην πραγματικότητα δεν υπήρξαν ποτέ στις επιδιώξεις μου. Δεν έχω ατζέντα σχολιασμού της καθημερινότητας και των μεγάλων προβλημάτων. Μπαίνω στην πρόβα και σκέφτομαι να δημιουργήσω ένα πρόσωπο και ένα σύμπαν που τελικά θα πρέπει όχι μόνο να γουστάρω και να σπάω πλάκα μαζί του εκείνη τη στιγμή, αλλά και χρόνια μετά. Το λέω αυτό γιατί απ’ ό,τι φάνηκε τα έργα μου έχουν ζωή για χρόνια. Το «Relic» θα παιχτεί και του χρόνου, για 5η χρονιά, και οι «Τιτάνες» για 3η. Δυστυχώς βλέπω ότι αυτό που επικρατεί περισσότερο είναι η αγάπη για μια ακαδημαϊκή εξήγηση του οτιδήποτε συμβαίνει στην τέχνη. Προσωπικά έχω μια άλλη προσέγγιση. Ναι, έχω σπουδάσει, έχω κάνει μάστερ, αλλά όταν μπω στην πρόβα δεν θέλω να δουλεύω για να επεξηγώ ή να κάνω πράξη θεωρίες αλλά για να δημιουργήσω κάτι που θα λειτουργήσει στην ψυχή. Στην ψυχή των θεατών αλλά πρώτα στην ψυχή των συνεργατών μου που αποτελούν τη σταθερή ομάδα OSMOSIS (σ.σ. Άγγελος Μέντης, Γιώργος Πούλιος, Ελίζα Αλεξανδροπούλου, Αλέξανδρος Μιστριώτης κ.ά.)... Αυτό το άφυλο ή το πλάσμα που άλλοτε αφήνει να υπερτερούν τα αρσενικά και άλλοτε τα θηλυκά στοιχεία δεν το κατασκευάζω γιατί θέλω να μιλήσω για τα θέματα φύλου, αλλά γιατί κινητοποιεί τη φαντασία μου. Τόσο απλά».
 

Μπορεί η επιτυχία των παραστάσεων να δείχνει το πώς λειτουργούν τα έργα σου, αλλά υπάρχει ένα επεισόδιο που να σε έπεισε ακόμη περισσότερο ότι αυτό που κάνεις έχει αντίκτυπο;
Είναι ένα επεισόδιο που συνέβηκε στο Βίλνιους. Στην πρώτη σειρά ένας θεατής καθόταν λες και ήταν έτοιμος να μπει στο έργο. Προς το τέλος της παράστασης ο χαρακτήρας είναι σαν να καλεί κάποιους από τους θεατές να ανέβουν στη σκηνή. Θεώρησα λογικό να απευθύνω την πρόσκληση και σε αυτόν έχοντας ένα φόβο ότι μπορεί να ανταποκριθεί. Και ανταποκρίθηκε! Ομολογώ έπαθα πανικό. Τέλος πάντων, το χειρίστηκα με έναν τρόπο ενσωματώνοντάς τον στη δράση – μπορείς να δεις το σχετικό βίντεο. Πρέπει να πω ότι σε αυτό το φεστιβάλ που ήταν στα σπάργανα υπήρχαν πάρα πολλά προβλήματα οργάνωσης σε βαθμό που με έκανε να αναρωτιέμαι αν αξίζει ο κόπος για τόση ταλαιπώρια. Το επεισόδιο με αυτόν τον θεατή, ο τρόπος που ανταποκρίθηκε το κοινό στο επεισόδιο, μου απέδειξε ότι τελικά αξίζει και μάλιστα πολύ. 

---

«Elenit». Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, 28/11-7/12, 2109005800. Ερμηνεύουν: Μιχάλης Βαλάσογλου, Αμαλία Κοσμά, Χαρά Κότσαλη, Μάνος Κότσαρης, Ευριπίδης Λασκαρίδης, Θάνος Λέκκας, Δημήτρης Ματσούκας, Ευθύμιος Μοσχόπουλος, Γιώργος Πούλιος, Φαίη Τζούμα.