Ανάμεσα σε Βελιγράδι και Λονδίνο, ο Phedon Papamichael βρέθηκε στην Αθήνα για ένα διαφημιστικό και για μια έκθεση φωτογραφιών στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη.
Σουτάρει ταινίες στο Χόλιγουντ. Φωτογράφισε μοναδικά το ασπρόμαυρο «Νεμπράσκα» και κέρδισε υποψηφιότητα Όσκαρ γι’ αυτό. Είναι ο αγαπημένος φωτογράφος του Αλεξάντερ Πέιν. Πίνει καφέ στο Κόμο με τον Κλούνεϊ και την άλλη μέρα κάνει βόλτες στην κρεαταγορά της Αθηνάς. Ανάμεσα σε Βελιγράδι και Λονδίνο, ο Phedon Papamichael βρέθηκε στην Αθήνα για τα γυρίσματα ενός διαφημιστικού και για μια έκθεση φωτογραφιών στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη. Η A.V. τον συνάντησε στο Χαλάνδρι.
Είναι ένας άνθρωπος ψηλός και ευθυτενής με πολλά ελληνικά, «θαλασσινά» στοιχεία στην παρουσία του. Μοιάζει να έχει έρθει μόλις από το αγαπημένο του μέρος διακοπών, το Λεωνίδιο στην Αρκαδία. Ή από μία μέρα φωτογράφισης στα αμπέλια της Κοιλάδας Νάπα στην Καλιφόρνια. Μιλάει χαλαρά, μισά ελληνικά και μισά αγγλικά. Είναι φανερό ότι προτιμάει τις εικόνες από τις λέξεις. Αυτός είναι και ο λόγος που διαλέγει το Instagram από όλα τα άλλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Δεν είμαι φαν των social media»λέει, «δεν έχω Facebook και όλα αυτά, αλλά το Instagram μου αρέσει γιατί είναι μικρές στιγμές που μπορείς να μοιραστείς, είναι εύκολο, δεν χρειάζεται να γράφω, και οι άνθρωποι σου απαντούν, οι φίλοι μου ξέρουν πού βρίσκομαι και μου αρέσει αυτό, το ότι έχεις instant αντίδραση από όλα τα μέρη του κόσμου. Έχω 50 χιλιάδες followers και μου αρέσει να τους βλέπω, έναν στην Κίνα, άλλον στο Βελιγράδι, άλλον στη Βραζιλία».
Αυτή είναι και η ιδέα που κρύβεται πίσω από την ομαδική έκθεση φωτογραφίας «Ινσταντανέ», που ξεκινάει στην Γκαλερί Ζουμπουλάκη. Φωτογραφίες που έχουν ανεβάσει στο instagram 13 επαγγελματίες και μη φωτογράφοι, και αποδεικνύουν τη θεματική και αισθητική ομορφιά των φωτογραφιών της καθημερινότητας, διαφορετικής για τον καθένα. Είναι οι φωτογραφίες που άλλοτε θα αφήναμε ξεχασμένες σε ένα σκληρό δίσκο, αλλά τώρα αρχίζουν και έρχονται στο φως.
«Πάντα τραβούσα πολλές φωτογραφίες» λέει ο Φ. Παπαμιχαήλ. «Δεν είμαι επαγγελματίας φωτογράφος για έντυπα, τραβάω φωτογραφίες περισσότερο σαν χόμπι. Και σε κάποιο σημείο είπα, έχω χιλιάδες φωτογραφίες και δεν τις βλέπει κανείς. Ποιο το νόημα; Έτσι, λοιπόν, έστειλα για την έκθεση 50 instagrams, διαλέξανε 9».
Οι εικόνες που καδράρει μέσα από τη φωτογραφική του μηχανή έχουν μια περίεργη, ονειρική, κινηματογραφική αισθητική. Θέλεις να τις βλέπεις σαν να είναι καρέ από κάποιο φιλμ. Έχουν όλες μία δική τους λεζάντα που θα μπορούσε να είναι η αρχή ενός σεναρίου. Ή, έστω, ενός διαφημιστικού.
«Κάνω διαφήμιση στην Ελλάδα. Δουλεύω ως σκηνοθέτης. Το καλοκαίρι είχα κάνει το Μίλκο με τον Γιάννη Αντετοκούμπο, μετά πήγα Κόστα Ναβαρίνο με την Αθηνά Τσαγγάρη και κάναμε κάτι για την περιοχή εκεί και τώρα είμαι εδώ και κάνω την καινούργια καμπάνια της Aegean. Τελειώσαμε το ελληνικό κομμάτι και αύριο πάμε Λονδίνο, στο Heathrow, για να κάνουμε γύρισμα στο καινούργιο Terminal 2 που έχει μπει και η Aegean».
Έχετε σχέδια για κάποια καινούργια ταινία; Ναι, ετοιμαζόμαστε για την καινούργια ταινία του Αλεξάντερ Πέιν, είμαστε στην προ-παραγωγή. Είναι μια ταινία με πολλά οπτικά εφέ, κάτι ασυνήθιστο για ταινία του Αλεξάντερ, γι’ αυτό είναι και μπιγκ μπάτζετ, θα κοστίσει περίπου 80 εκατομμύρια δολάρια. Είναι δύσκολο να κάνεις μία καλλιτεχνική ταινία με τέτοιο μπάτζετ. Όμως, παρά τα οπτικά εφέ, δεν θα είναι μία ταινία για τινέιτζερς, θα είναι μια ταινία του Αλεξάντερ Πέιν. Θα μιλάει για την «ελάττωση του μεγέθους» της κοινωνίας. Κάποιοι Νορβηγοί επιστήμονες ανακαλύπτουν μία μέθοδο για να μικραίνουν τα κύτταρα, κι έτσι οι άνθρωποι γίνονται μικροί, 8 εκατοστά ύψος, για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν καλύτερα τα οικολογικά προβλήματα. Τελικά όμως δεν το κάνουν πολλοί, το κάνει μόνο το 6% του πληθυσμού γιατί, ξέρεις, είναι freaky. Οπότε πρέπει να ζούνε σε μία ειδικά διαμορφωμένη πόλη, κάτω από μία τέντα για να μην τους τρώνε τα πουλιά. Οι υπόλοιποι παραπονούνται, λένε «γιατί εσείς οι μικροί πρέπει και να ψηφίζετε, δεν καταναλώνετε καν». Είναι κάτι σαν κοινωνικοπολιτική κωμωδία. Συγγνώμη, δεν θέλω να πω και πολλά γιατί ακόμα είμαστε στην προετοιμασία.
Έχετε βρει το καστ; Έχει μιλήσει με πολλούς ο Αλεξάντερ. Έχει μιλήσει με τον Ματ Ντέιμον, αλλά θα δούμε. Σίγουρα θα γίνει, αλλά δεν ξέρω αν θα είναι η αμέσως επόμενη δουλειά μου. Παράλληλα μιλάω και με τον Γκορ Βερμπίνσκι, το σκηνοθέτη που έκανε τους «Πειρατές της Καραϊβικής», τον «Μεξικάνο» κ.λπ. για μία ταινία που διαδραματίζεται στη Βόρεια Κορέα. Προς το παρόν κάνουμε λήψεις στο Βελιγράδι, που κατά κάποιο τρόπο θυμίζει λίγο Βόρεια Κορέα. Είναι πολύ δύσκολο να βρούμε μέρος που να μοιάζει με αυτή τη χώρα.
Φωτογραφία από το Instagram του Φ. Παπαμιχαήλ που θα παρουσιαστεί στην ομαδική έκθεση της Γκαλερί Ζουμπουλάκη
Ο Φαίδων Παπαμιχαήλ, με οικογενειακές σχέσεις με τον Τζον Κασαβέτης και γιος του σκηνογράφου Φαίδωνα Παπαμιχαήλ περνάει πολύ καιρό εδώ στην Ελλάδα, τη θεωρεί σπίτι του. Μάλιστα, πριν 6 χρόνια, σκηνοθέτησε μια ταινία με τον Νικ Νόλτε γυρισμένη στην αγαπημένη του Αρκαδία, το «Arcadia Lost». «Η ταινία όμως δεν παίχτηκε ποτέ» λέει. «Την αγόρασε η Audio Visual νομίζω, αλλά δεν βρήκε ποτέ διανομή. Πάντα υπάρχουν σκέψεις για να γυρίσουμε ταινίες στην Ελλάδα. Μιλάω με διάφορους, υπάρχουν ιδέες, σενάρια, αλλά είναι δύσκολο. Κυρίως για οικονομικούς λόγους. Η Ελλάδα δεν είναι η φθηνότερη χώρα στην Ευρώπη. Επίσης είναι μικρή αγορά. Ταινίες με ελληνικά θέματα δεν περνάνε εύκολα. Υπάρχει βέβαια τώρα μία επιτυχία των ελληνικών ταινιών στα διεθνή φεστιβάλ αλλά δεν είναι από τις ταινίες που κάνουν χρήματα. Με τον Αλεξάντερ Πέιν δεν θέλουμε απλώς να κάνουμε “μία ταινία στην Ελλάδα” αλλά να συνεργαστούμε και με Έλληνες κινηματογραφιστές, να κάνουμε ταινίες πολλές».
Υπάρχει κάποια ελληνική ταινία που σας άρεσε, τα τελευταία χρόνια; Μου άρεσε ο «Κυνόδοντας» του Λάνθιμου. Όπως και το «Wasted Youth» του Αργύρη Παπαδημητρόπουλου… Μου αρέσει που γίνονται ταινίες, αλλά φοβάμαι ότι από τον «Κυνόδοντα» και μετά έχει αρχίσει και γίνεται κάτι συνεχώς στον ίδιο τόνο. Νομίζουν ότι κάνουν διαφορετικά πράγματα, αλλά είναι όλα κάπως ίδια. Χαίρομαι που υπάρχει αυτό το new wave στον ελληνικό κινηματογράφο αλλά, you know, δεν μου αρέσει να βλέπω μόνο τέτοιες ελληνικές ταινίες. Στο Λος Άντζελες έχουμε το L.A. Greek Film Festival και βλέπω 7-8 ελληνικές ταινίες το χρόνο εκεί, αλλιώς δεν μπορούμε να τις δούμε, δεν βρίσκουν διανομή στην Αμερική ακόμα κι αν έχουν κερδίσει στα διάφορα φεστιβάλ.
Από την Ελλάδα μέχρι το Λος Άντζελες, τα instagram του Φ.Παπαμιχαήλ θυμίζουν καρέ από ταινίες
Το ενδιαφέρον του Φ. Παπαμιχαήλ δεν στρέφεται μόνο προς τον ελληνικό κινηματογράφο. Παρακολουθεί την επικαιρότητα, γνωρίζει την Αθήνα, κινείται και μιλάει μέσα στην πραγματικότητα της Ελλάδας. Είναι ακόμα υπέρμαχος της επιστροφής των Ελγινείων μαρμάρων στην Ελλάδα. Σε μία πρόσφατη συνέντευξή του είχε πει πως η μέλλουσα σύζυγος του Τζορτζ Κλούνεϊ, η ακτιβίστρια δικηγόρος Αμάλ Αλαμουντίν, θα ερχόταν στην ΑΘήνα για να συναντηθεί με τον πρωθυπουργό στις 11 Σεπτεμβρίου…
Ήρθε;; «Ναι, ξέρω, έκανα λάθος. Δεν ήρθε. Αλλά θα έρθει τον Οκτώβριο για να συναντηθεί με τον Σαμαρά και να συζητήσουν το θέμα των Ελγινείων μαρμάρων. Τώρα, από εκεί και πέρα, δεν ξέρω τι θα γίνει. Δεν είμαι η βρετανική κυβέρνηση. Έχω μιλήσει με τον Κλούνεϊ και την Αμάλ και πραγματικά πιστεύουν ότι είναι σωστό να επιστραφούν τα μάρμαρα. Ελπίζουμε. Ξέρεις, τώρα πια έχουμε τις προδιαγραφές για να διατηρήσουμε σωστά τα μάρμαρα. Αυτό το επιχείρημα που προέβαλλαν παλιά δεν ισχύει πια. Εγώ είπα στον Τζορτζ, όταν τόσοι πολλοί big people έχουν προσπαθήσει χωρίς αποτέλεσμα και το καταφέρεις εσύ… τότε σίγουρα θα γίνεις ήρωας στην Ελλάδα».
Το χιούμορ και οι φίλοι φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή του. Έχει να διηγείται ιστορίες με φάρσες και αστεία με τον Κλούνεϊ και έχει συνδυάσει τη δουλειά του με τις φιλικές του σχέσεις με τον τρόπο που όλοι θα θέλαμε. «Έχω κάνει 40 ταινίες και κάθε ταινία είναι μια όμορφη περιπέτεια. Είχα πολύ λίγες κακές εμπειρίες. Εντάξει, δεν έχω κάνει μόνο καλές ταινίες, αλλά σε κάθε ταινία πρέπει να παίρνεις και από κάτι. Πάντα έλεγα στους ανθρώπους γύρω μου, μην είσαι υπερβολικά εκλεκτικός και κριτικός, γιατί είναι πολύ σημαντικό να δουλεύεις σε ένα σετ. Έτσι είναι η συνεργασία. Ό,τι και να είναι η ταινία πάντα συναντάς κάποιους ανθρώπους που συνδέεσαι μαζί τους, δημιουργικά και προσωπικά. Χτίζονται νέες συνεργασίες με αυτό τον τρόπο. Εγώ ας πούμε, με πολλούς από το συνεργείο μου, δουλεύω μαζί τους πάνω από 20 χρόνια. Με τον chief electrician έχουμε κάνει μαζί 30 ταινίες. Ήταν 22 χρονών όταν συνεργαστήκαμε πρώτη φορά και τώρα είναι 50».
Φωτογραφία από το Instagram του Φ. Παπαμιχαήλ που θα παρουσιαστεί στην ομαδική έκθεση της Γκαλερί Ζουμπουλάκη
Κάπως έτσι, φαντάζομαι, είναι και η φιλία σας με τον Αλεξάντερ Πέιν. Ναι, βέβαια, τον ξέρω από τον καιρό που ήταν φοιτητής στο LA. Δεν είχαμε δουλέψει μαζί, αλλά γνωριζόμασταν. Και μετά από 15 χρόνια με πήρε και μου είπε: Θέλεις να κάνεις το «Sideways» μαζί μου; Κι εγώ του είπα, ναι, βέβαια. Να, αυτό είναι ένα highlight – η γνωριμία μου μαζί του. Υπάρχουν πολλοί σκηνοθέτες αλλά, ξέρεις, κάθε γενιά έχει τους δικούς της κινηματογραφιστές. Όπως ο Hal Ashby, o Robert Altman, είναι η φωνή της γενιάς μας στην Αμερική. Κι άλλοι τέτοιοι σκηνοθέτες είναι ο Wes Anderson, οι Koen brothers, o Alexander Payne. Γι’ αυτό και νιώθω τυχερός που έχω μία προσωπική και επαγγελματική φιλία μαζί του.
Τον George Clooney τον συναντήσατε μέσω του Alexander Payne; Ναι, τον γνώρισα όταν κάναμε με τον Αλεξάντερ τους «Descendants». Και είναι μία πολύ σπέσιαλ φιλία. Γιατί, ξέρεις, και αυτός κάνει διαφόρων ειδών ταινίες. Υπάρχουν άνθρωποι που κάνουν ταινίες για να βγάλουν χρήματα και άνθρωποι σαν τον Αλεξάντερ, ο οποίος δεν νοιάζεται. Δεν κάνει τις επιλογές του για οικονομικούς λόγους. Και ο Τζορτζ το ίδιο. Μπορεί να κάνει κάποια πράγματα για χρήματα, αλλά όχι τις καλλιτεχνικές του επιλογές.
Bruce Dern και Φαίδων Παπαμιχαήλ, στα γυρίσματα του «Nebraska»
Πιστεύετε ότι υπάρχει στο Χόλιγουντ ένα βλέμμα προς την Ευρώπη; Όχι! Όχι, δεν υπάρχει. Κι εγώ έχω ταινίες που είναι τοποθετημένες στην Ευρώπη αλλά με αμερικάνικους χαρακτήρες κ.λπ., τις βλέπουν, λένε ναι ωραία, μου αρέσει το σενάριο, όλα, αλλά γιατί πρέπει να διαδραματίζεται «εκεί»; Πιστεύουν ότι το κοινό στην Αμερική δεν θέλει να βλέπει κάποιον σε ένα τρένο στην Ιστανμπούλ, ας πούμε. Θα προτιμούσαν να είναι στη Μοντάνα ή στη Νέα Υόρκη… Από τη μια το καταλαβαίνω, αλλά από την άλλη πιστεύω ότι αν έχεις μία δυνατή ιστορία τότε αυτή είναι οικουμενικά ενδιαφέρουσα. Το «Νεμπράσκα», ας πούμε, είναι πολύ δημοφιλές στην Ελλάδα. Αν και είναι ένα φιλμ με πολύ στιλ americana, πάρα πολλοί μου έχουν πει εδώ στην Ελλάδα ότι είναι το αγαπημένο τους φιλμ για φέτος. Σκέφτηκα ότι για να το λένε τόσοι θα μπορούσε αυτός ο χαρακτήρας, ο ήρωας, να είναι κάποιος από το Άργος που θα θέλει να πάει στην Τρίπολη. Η οικογενειακή δομή της αμερικάνικης επαρχίας του «Νεμπράσκα» είναι παρόμοια με αυτήν στην επαρχία της Ελλάδας. Οι άνθρωποι της πόλης είναι αλλιώς. Ένας τινέιτζερ στην Αθήνα είναι πιο κοντά σε έναν τινέιτζερ του Λος Άντζελες, παρά σε ένα τινέιτζερ στο Λεωνίδιο. Γι’ αυτό, νομίζω, έπιασε η ταινία αυτή, επειδή όλοι έχουν έναν πατέρα, ένα θείο που να μοιάζει στον Μπρους Ντερν στο «Νεμπράσκα». Είναι μία προσωπική, οικογενειακή ιστορία. Δεν έχει να κάνει με εθνικότητα και κουλτούρα.
Η Αθήνα πώς σας φαίνεται; Μου αρέσει πάρα πολύ η Αθήνα. Φυσικά, μερικές φορές είναι χαοτική και ίσως υπάρχει ένα στοιχείο υστερίας, αλλά μου αρέσει γιατί γεννήθηκα εδώ, έχω πολλές αναμνήσεις. Γεννήθηκα το ’62 και μετά φύγαμε το ’66 και πήγαμε στο Μόναχο. Αλλά πάντα ερχόμασταν, κάθε καλοκαίρι, από παλιά. Βλέπαμε τον παππού και τη γιαγιά, πηγαίναμε στην Κηφισιά και στη Μήλο και η Αθήνα σημαίνει πολλά για μένα. Αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος που μου αρέσει. Γενικά αγαπώ τη μεσογειακή κουλτούρα. Νιώθω πιο κοντά στους Ιταλούς και τους Έλληνες, ή ακόμα και στους Λιβανέζους, απ’ ό,τι στους βόρειους Ευρωπαίους. Πέρασα 6 μήνες στο Βερολίνο, όταν κάναμε τους «Ανθρώπους των Μνημείων», και έλεγα, εντάξει, είναι μια χαρά πόλη. Τελικά όταν έφυγα από το Βερολίνο και προσγειώθηκε το αεροπλάνο στην Ελλάδα ένιωσα ότι γυρίζω σπίτι μου. Το Βερολίνο είναι ωραίο, συμβαίνουν πολλά πράγματα εκεί, είναι μια πόλη νέων και όχι μία τυπικά γερμανική πόλη, αλλά δεν το αντέχω αυτό το βόρειο κλίμα τους. Ζω στην Καλιφόρνια εδώ και 30 χρόνια και τα καλοκαίρια έρχομαι στην Ελλάδα. Τα παιδιά μου παίζουν ξυπόλυτα έξω στον κήπο, τρώμε έξω στον κήπο, κοιμόμαστε έξω στον κήπο, κολυμπάμε όλη μέρα. Μου αρέσει που τα παράθυρα στα ταξί εδώ είναι ανοιχτά. Μου αρέσει αυτή η ατμόσφαιρα, δίνει ένα χαρακτήρα. Αν έπρεπε να ζω και να δουλεύω όμως εδώ, πιθανότατα θα ένιωθα εξαντλημένος. Και πάλι όμως επιστρέφω, θέλω να ζήσω κι άλλο αυτή την πόλη.
Φωτογραφία από το Instagram του Φ. Παπαμιχαήλ που θα παρουσιαστεί στην ομαδική έκθεση της Γκαλερί Ζουμπουλάκη
Ποια είναι η αγαπημένη σας περιοχή της Αθήνας; Ξέρω ότι η Πλάκα είναι τουριστική αλλά πραγματικά μου δίνει ένα όμορφο συναίσθημα, τη νιώθω κοντά μου. Έρχομαι εκτός της μεγάλης τουριστικής περιόδου, Σεπτέμβριο, Οκτώβριο, Μάιο, και είναι φανταστικά. Άλλες φορές πάλι είμαι εδώ τον Αύγουστο και μου αρέσει που οι δρόμοι είναι άδειοι, μπορώ να παρκάρω όπου θέλω στο Κολωνάκι. Μου αρέσει ο Λυκαβηττός, όπου μένω, η μητέρα μου μένει πίσω από την πλατεία Μαβίλη, εγώ πάνω από τη Δεξαμενή. Μου αρέσει να είμαι σε ένα μέρος που δεν χρειάζεται να παίρνω αυτοκίνητο. Πίνω τον καφέ μου στη Δεξαμενή, μετά πάω στο Κολωνάκι, βλέπω ένα ποδόσφαιρο, μετά Σύνταγμα, Πλάκα. Πάω και στη μεγάλη αγορά, it’s the belly of Athens εκεί. Δεν έχει αλλάξει πολύ. Τώρα για τα προάστια δεν ξέρω πολλά, ξέρω μόνο το Χαλάνδρι, που έρχομαι στο στούντιο για το μοντάζ, και την Κηφισιά, αλλά δεν μ’ ενδιαφέρει πολύ. Είναι λίγο σαν το Λος Άντζελες.
Χαλάνδρι, Κυριακή μεσημέρι, βαθμοί 33. Μπαίνω σε ένα ταξί. Λυκαβηττό, του λέω. Τα παράθυρα είναι ορθάνοιχτα και η Αθήνα ξεδιπλώνεται καρέ-καρέ σαν φωτογραφίες instagram, άφιλτρες.
«Δεν ξέρω ποια γρανάζια κινούνται μέσα μας όταν κοιτάμε φωτογραφίες, ειδικά φωτογραφίες καλλιτεχνών όπως ο Cartier-Bresson, αλλά δεν είναι μόνο η όραση που δουλεύει, ούτε μονάχα η φαντασία»
Ένα συλλογικό εγχείρημα της Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας Αρχείων Πηνελόπης Μασούρη με έργα 30 φωτογράφων στους Δήμους Λουτρακίου, Περαχώρας, Αγίων Θεοδώρων και Σοφικού Κορινθίας
12°
