1993. Παγκράτι. Στο σπίτι του Τζάκσον, ενός πεζοναύτη του αμερικάνικου στρατού ο οποίος έκανε τα πρώτα χιπ-χοπ πάρτι όπου για πρώτη φορά, 18 χρονών, είδα μαζεμένους τους 100 όλους κι όλους χιπ-χοπ φανς της Αθήνας να χορεύουν με το «Black Sunday» των Cypress Hill, που μόλις είχε κυκλοφορήσει. Ανάμεσά τους ο Δ. Μεντζέλος και η παρέα του (αργότερα γνωστοί ως Ημισκούμπρια), ο 14χρονος τότε Βέβηλος, ο Μ. Μυτακίδης και τα πειραιωτάκια, οι F.F.C. και βέβαια οι ΤerrorXCrew. Ο συνομήλικός μου, Ευθύμης μαζί με τον Αρτέμη και τον Ηχοκράτορα (αδερφό του Τάκι Τσαν ο οποίος τότε μάλλον πήγαινε δημοτικό) αποτελούσαν τους TXC και ήταν οι πιο στιλάτοι. Χαρντκοράδες και φουλ ενημερωμένοι στο ντύσιμο αλλά και τα ακούσματα, αν και χωρίς δίσκο μέχρι το ’95 (το πρώτο EP) και το '97 («Η πόλις εάλω»), αυτή η παρέα από τη Ν. Ιωνία έκλεβε την παράσταση. Όλη η χιπ-χοπ σκηνή των 90s σ’ ένα δωμάτιο. Η ιστορία του ελληνικού χιπ-χοπ από εκεί και έπειτα είναι λίγο-πολύ γνωστή.
Συναντήθηκα με τον Eυθύμη πριν από λίγες μέρες στον Κεραμεικό για σουβλάκια στον Έλβις και ρακόμελο μετά στο καφενείο της Αργυρώς. Τα είπαμε πολλή ώρα για τα παλιά, για τα καινούργια και ιδιαίτερα για τον προσωπικό του δίσκο που μόλις κυκλοφόρησε με τίτλο «Εκδοχή Ε»: ένα λιτό, back-to-basics ελληνικό χιπ-χοπ άλμπουμ το οποίο πριν ακόμα καλά-καλά ανέβει στο Youtube είναι κλασικό. Την πολυαναμενόμενη πρώτη του σόλο δουλειά, που είναι πια γεγονός, θα την εγκαινιάσει με δύο συναυλίες, Θεσσαλονίκη (28 Μαρτίου στο Principal) και Αθήνα (17 Απρίλη στο Gagarin), μαζί με το φίλο και συνάδελφο Sifu Versus και τις οποίες διοργανώνει ο έμπειρος στο χώρο DJ Noiz.
«Τελευταία φορά που υπέγραψα με εταιρεία», μου λέει, «ήταν πριν από 7 χρόνια. Οι 5 σελίδες (του συμβόλαιου) ήταν δισκογραφικά και οι 7 management». Η ριζική αλλαγή της βιομηχανίας τα τελευταία χρόνια έχει σπρώξει το ενδιαφέρον των εταιρειών από την παραγωγή δίσκων στη διαχείρηση των συναυλιών των καλλιτεχνών. Εκεί είναι τα λεφτά δεδομένου ότι κανείς πια δεν αγοράζει cd, πόσο μάλλον βινύλια. Η «Εκδοχή Ε» θα κυκλοφορήσει από την Chicken Run της Zoltan Tribe, της θεσσαλονικιώτικης ομάδας που στήνει το THHF, το πιο έγκυρο χιπ-χοπ φεστιβάλ της χώρας τα τελευταία 13 χρόνια. Μια μικρή εταιρεία που μόλις ξεκινάει με ένα καλό χαρτί: το δίσκο του καλύτερου, κατά πολλούς, MC της Ελλάδας.
«Μην έχοντας πολλά λεφτά, με προβλήματα υγείας δικά μου και οικογενειακά και φτάνοντας αισίως τα 40, μου πήρε πολύ χρόνο αλλά όλα τα έκανα χαλαρά». Με δική του προσωπική δουλειά βοήθησε να στηθεί το στούντιο του συνεργάτη του Λάμπρου Κριτσιμά (το MI Studio του Λάμπρου Κριτσιμά και του Λεωνίδα Καραδήμα, ντράμερ και κιθαρίστα των ΑΕ), ένα βιρτουόζο χαρντκορά ο οποίος ανέλαβε και τη συνολική παραγωγή. Σύνθεση και μίξεις, μαζί με τον Cenobite και τον Empne, άξιους χιπ-χοπ παραγωγούς σε Ελλάδα και εξωτερικό. «Η δουλειά μου ήταν να γράψω τα ραπς και να τα ραπάρω σωστά. Γράφω σαν να έχω μόνο έναν DJ από πίσω. Βέβαια, από εκεί και πέρα αφήνω τους μουσικούς να προσθέσουν το δικό τους στοιχείο, να το πάνε λίγο παραπέρα. Από μέρους μου δεν ήθελα να ξεφεύγει ούτε μια λέξη, δεν ήθελα καμία προχειρότητα μόνο και μόνο για να γεμίσει το 16μπαρο» (16μπαρο σημαίνει το σύνολο 16 μουσικών μέτρων ή 16 στίχων). «Κουβαλούσαμε την κονσόλα μαζί με τους Eden Demise και τους Furor (hardcore και metal σχήματα) που γράφουν κι αυτοί στο στούντιο. Βοήθησα να στρωθούν τα πατώματα, στα βαψίματα... Έτσι ξεχρέωσα το μισό κόστος του δίσκου».
Ο Ευθύμης είναι BMXας – έχει μεγαλώσει πάνω σε ένα ποδήλατο οργώνοντας την πόλη από πιτσιρίκι. «Το ωραίο είναι ότι μπορούσες να πας στην άλλη άκρη της πόλης, σε μια εχθρική γειτονιά, και να σε αποδεχτούν μόνο και μόνο επειδή σας ένωνε το ποδήλατο ή το skate. Αυτό έφερε στην Αθήνα των 90s και των 00s και το χιπ-χοπ, την ένωση των γειτονιών και των πιτσιρικάδων. Μέχρι τότε έπεφτε ξύλο».
Μιλώντας για ένωση δεν μπορώ να ξεχάσω το γεγονός ότι ο Ευθύμης παρευρέθηκε στη συνέντευξη τύπου στην ΕΣΗΕΑ αμέσως μετά τη δολοφονία του Π. Φύσσα και στάθηκε μαζί με όλη τη σκηνή απέναντι στη Χρυσή Αυγή, παρόλο που οι TXC είχαν το στίγμα του εθνοκεντρισμού για πάνω από 10 χρόνια, ραπάροντας μέχρι και στα αρχαία ελληνικά. To αμερικάνικο χιπ-χοπ κι ο ανάλογος αφροκεντρισμός του αποτελούν ζωντανά παραδείγματα για το τι σημαίνει ανάγκη έκφρασης και σεβασμός στη διαφορετικότητα. Επίσης οι αφροαμερικάνοι υπήρξαν σκλάβοι για 400 χρόνια μέχρι να ελευθερωθούν – σας θυμίζει κάτι; Εξάλλου, όπως έχω ξαναγράψει στο παρελθόν, δεν θα χαρίσουμε και τα αρχαία ελληνικά και το πολυτονικό στους νεοναζί της Χρυσής Αυγής για ένα βραβείο που έλαβαν οι TXC το 2001 από τον Μ. Βορίδη για τη συνεισφορά τους στο ελληνικό τραγούδι. Σημειώστε ότι οι παππούδες και του Ευθύμη κι εμένα πολέμησαν με το ΕΑΜ, μια πληροφορία που κάνει τα πράγματα ακόμα πιο ειρωνικά.
«ZN, Βηταπείς, ξέρουν τι λέω
Athens Finest, Στίχοιμα, ξέρουν τι λέω
Εισβολέας, Tomahok, ξέρουν τι λέω
SMA, Ladose, ξέρουν τι λέω
Phyrosun, Sifu Versus, ξέρουν τι λέω
DopeBeats, 12ος, ξέρουν τι λέω
KNKUC, ξέρουν τι λέω
Αιωνία η μνήμη Παύλο, εσύ ξέρεις τι λέω»
Από το «Έπος και Έργον» που συμπεριλαμβάνεταιστο δίσκο του Ευθύμη «Εκδοχή Ε».
Καθόμαστε στον καφενέ Κεραμεικού και Σαλαμίνος, τσιμπολογάμε πίνοντας και σιγά-σιγά βραδιάζει. Φίλοι και θαμώνες μπαίνουν στο μαγαζί και χαιρετάνε τον Ευθύμη. Καπνίζουμε σαν τρελοί και πιάνουμε την κουβέντα. «Τα πράγματα είναι τόσο χάλια που επιβεβαιώνονται οι συνωμοσιολόγοι» λέει μεταξύ σοβαρού και αστείου. «Μέσα στις ιδέες έχουμε χάσει τον άνθρωπο» συνεχίζει και κουνάω το κεφάλι μου σύμφωνος, «ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ιδέα και προσωπικότητα, είναι και στομάχι». Τσουγκρίζουμε. «Δεν είναι η λύση αλλά το πρώτο βήμα: βρείτε τα εκεί στη Βουλή, αντί να είστε χωρισμένοι σε στρατόπεδα, ίσως έτσι εξυπηρετήσετε περισσότερο κόσμο». Αυτό έπρεπε να είχαν κάνει από το ’12 του απαντάω, όπως είχε πει κι ο Στέλιος Ράμφος αλλά κανείς δεν τον άκουγε.
Ο Ευθύμης είναι ασταμάτητος: «Ακόμα κι ένα αφεντικό, μια λέξη που προκαλεί σπυριά σε μερικούς, αν είναι κύριος και φέρεται σωστά σε αυτούς που εργάζονται για αυτόν, δεν υποτιμά την προσωπικότητά μας αν βγάζει περισσότερα λεφτά. Και την αλληλεγγύη δεν πρέπει να την περιμένουμε από το κράτος, πρέπει να γεννιέται από εμάς». Η συζήτηση ανάβει κι εγώ ταυτίζομαι. Του θυμίζω ένα δικό μου κομμάτι το «Bitches! Άντρες Ξεφτίλες» και του λέω ότι το έγραψα αηδιασμένος από μια γενική «γραμμή» που είχε «πέσει» τον τελευταίο καιρό στην πιάτσα, όπου έλεγε ότι οι ράπερ δεν πρέπει να παίζουμε σε μαγαζιά με εισιτήριο για να είμαστε αληθινοί, ούτε και να έχουμε κέρδος από την τέχνη μας. Κάτι που είναι τελείως αντίθετο με το χιπ-χοπ αφού η μουσική αυτή υπήρξε το κατεξοχήν μέσο χειραφέτησης φτωχών και μειονοτήτων. «Και μας κάτι τέτοια μας έλεγαν το 2001 και ξεκόψαμε. Στην Ελλάδα κοιτάμε μόνο την επιφάνεια σε όλα. Πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά» προσθέτει και μου θυμίζει τον Slick Rick και το «We gotta move on» του, όταν στα τέλη του ’90 προέτρεπε χιπ-χοπ κριτικούς και καλλιτέχνες να μην είναι αρτηριοσκληρωτικοί και να δέχονται το καινούργιο στη μουσική.
Στο εξώφυλλο του δίσκου ο Eυθύμης ποζάρει με κάτασπρα γένια και μου θυμίζει τον αιωνόβιο μάστερ Πάι-Μέι από το Kill Bill και τα KungFu ταινάκια των 70s. «Είσαι παππούς μού λένε κάποιοι στα facebook κι αυτά. Ωραία, απαντάω κι εγώ, τότε πρέπει να με ακούσετε και λίγο τι σας λέω».
16°
