Rotting Christ: Η φίμωση είναι too much

Η πιο πετυχημένη ελληνική μπάντα με όρους συναυλιακών επιδόσεων και διεθνούς απήχησης στο ιδίωμά της, το black metal, είδε για πρώτη φορά μια συναυλία στην ίδια της τη χώρα να ακυρώνεται, με τα δημοκρατικά ιδεώδη να πηγαίνουν περίπατο. Έχουν όνομα που «προκαλεί», μουσική που εξερευνά τα όρια του σκληρού ήχου, ιδέες που υπερασπίζονται και πολλά απίθανα πράγματα να σου πουν για τη ζωή τους στον δρόμο. Ο Σάκης Τόλης, ιδρυτής, ψυχή, κιθάρα και φωνή των Rotting Christ, μοιράζεται τις φρίκες και τα πιστεύω του απέναντι στον σύγχρονο σκοταδισμό, με αφορμή το νέο τους άλμπουμ «The Heretics» και την επίσημη βιογραφία της μπάντας που κυκλοφορεί πλέον και στα ελληνικά. Και έχει να πει πολλά.

Το «The Heretics» ηχογραφήθηκε στα Pentagram Studios της Αθήνας, με τη μίξη και το mastering να αναλαμβάνουν τα ηχηρά ονόματα των Jens Borgen και Tony Lindgren στα Street Studio-Orebro. Τι προσπάθησες να βγάλεις σε αυτό τον δίσκο και τι είχες κατά νου όταν τον έγραφες;
Πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια έγραψα διαφορετικά. Πρώτα σκέφτηκα, μετά έγραψα μουσική. Πρώτα διάβασα, απομονώθηκα, έκανα διαλογισμό και μετά έπιασα την κιθάρα. Ήταν κάτι που δεν το έκανα παλιά. Έπιασε έναν διαφορετικό κόσμο η μπάντα, πιο «πνευματικό», όχι τόσο ακραίο όσο παλιά. Δεν μπορώ να είμαι ο ίδιος, μιλώ στον ενικό γιατί εγώ γράφω τη μουσική και τους στίχους, που ήμουν στα 27, είμαι 47 πια. Θέλω να είμαι ειλικρινής με τον εαυτό μου, έφυγε λίγο αυτό το «άκρο», ξέρεις «θέλω να τα σπάσω όλα, να αλλάξω τον πλανήτη». Δεν μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο πέντε άτομα. Αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι να περάσουμε ένα μήνυμα. Αυτό που κερδίζουμε μεγαλώνοντας είναι η σοφία. Και νομίζω είναι κάτι που το συναντάς περισσότερο στα τελευταία άλμπουμ. 

Πίστευες κάποτε ότι πέντε άτομα θα αλλάξουν τον κόσμο;
Το πίστευα κάποτε και το έκανα. Και νόμιζα ότι τα πάντα θα αλλάξουν, θα τα σπάσουμε και θα τα καταφέρουμε.

Μπορεί να αλλάξει κάτι με τα σπασίματα;
Όχι πια. Φυσικά και όχι. Όσο κι αν σου φαίνεται παράξενο, έχει αλλάξει ο πλανήτης πιο πολύ με το Facebook. Με το YouTube. Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας. Δεν πα’ εσύ να σπας και να χτυπάς; Δεν γίνεται τίποτα. Εγκεφαλικά μπορεί να αλλάξει ο πλανήτης κι αυτό σημαίνει πολλά: σημαίνει δίνω, δίνω γνώση, δεν τα έχω όλα για την πάρτη μου. 

Και σε μια χώρα που «γεννήθηκε η Δημοκρατία» ε;
Ακριβώς. Τα άκρα βασιλεύουν τα τελευταία χρόνια κι αυτό είναι ανησυχητικό πολύ.

«Rotting Greece μου μυρίζει η υπόθεση της ματαίωσης της συναυλίας των Rotting Christ στον πολυχώρο Αίγλη του δήμου Πατρέων» έγραψε ο Γιάννης Αγγελάκας, μπάντες και χιλιάδες άνθρωποι βγήκαν μπροστά και σας στήριξαν. Πώς αισθάνθηκες σε αυτό το κύμα αλληλεγγύης;
Ξεπέρασε τις προσδοκίες μου. Φοβούμουν πως θα μας υποστηρίξουν μόνο από τον στενό μας κύκλο. Μας στήριξε πολύ όλο αυτό. Υπάρχει κόσμος με πολλά προβλήματα, χαιρέκακος, που θα ήθελε να μην εμφανιστούμε. Την επόμενη μέρα η συναυλία στα Γιάννενα ήταν μία από τις πιο μαζικές που έγιναν ποτέ στον χώρο του metal στην επαρχία.

«Non Serviam», ένα άλμπουμ ορόσημο στην παγκόσμια black metal σκηνή, που έγινε σύνθημα αναφοράς και έδωσε τον τίτλο του στην επίσημη βιογραφία σας, που κυκλοφορεί και στην Ελλάδα από τις εκδόσεις ΟΞΥ. Πώς προέκυψε, τι θα συναντήσει κανείς στις σελίδες του και τι σημαίνει για σένα;
Το «Non Serviam» είναι μια ιδέα: δεν υποτάσσομαι, είμαι ο εαυτός μου, πράττω «κατά τον δαίμονα εαυτού», αξίες που είναι σημαντικές για εμένα ώστε να συνεχίσω. Με βρήκε ο Ντέιγιαλ Πάτερσον, ένας βρετανός εκδότης που ασχολείται με βιογραφίες συγκροτημάτων και μου είπε «Σάκη, είστε 30 χρόνια μπάντα, μήπως θέλεις να γράψουμε κανένα βιβλίο;». Αρνήθηκα και του είπα πως δεν ασχολούμαι με αυτά. Άλλαξα γνώμη αργότερα, λέω προτού πεθάνω ας το κάνω κι αυτό. Χρειάστηκε 1,5 χρόνο δουλειάς, με κούρασε, πολλές συνεντεύξεις, πολλά ραντεβού, αλλά στο τέλος ένιωσα καλύτερος άνθρωπος. Προσπαθήσαμε να κάνουμε μία βιογραφία της μπάντας, που νομίζω πως χρωστάμε μετά από τόσες δεκαετίες. Είναι η ιστορία μας, όχι με όλες τις λεπτομέρειες γιατί θέλει 70 βιβλία για αυτό. Πάντως, κάποια στιγμή θα ήθελα να γράψω ένα ταξιδιωτικό βιβλίο με τις εμπειρίες μου από τον κόσμο.

Τι θα ήθελες να γράφει στον τάφο σου; Το «Κατά τον Δαίμονα Εαυτού» υπάρχει σε εκείνον του Τζιμ Μόρισον στο Παρίσι…
Non Serviam. Θα ήταν αρκετό νομίζω. Ακολούθησα τον εαυτό μου, προσπάθησα να μην υποταχτώ, με πολλές θυσίες. Πολλοί με ρώταγαν «γιατί πας στην Ινδία, πόσα λεφτά θα βγάλεις;», τους έλεγα «τίποτα, πάω γιατί θέλω να δω τη χώρα, τον κόσμο που ακούει εκεί metal, γιατί έτσι νιώθω πλούσιος». Αυτό τους τρομάζει. Ζούμε στην εποχή των τραπεζών, του πόσα μπαίνουν-πόσα βγαίνουν, ένα σύστημα που δεν ακολουθώ πολλές φορές. 

Τι είναι επιτυχία για σένα;
Να νιώθω καλά όταν πέφτω το βράδυ για ύπνο. Να ξέρω πως δεν έχω δαγκώσει και δεν έχω πειράξει κανέναν.

Έχετε δώσει περισσότερες από 1.500 συναυλίες σε όλο τον κόσμο, πολλές φορές σε απίθανες συνθήκες. Ήταν μια εποχή που έβγαινες σε περιοδεία και δεν ήξερες αν θα επιστρέψεις ζωντανός, όπως έχεις πει. Σε ποια φοβήθηκες περισσότερο και γιατί;
Δεν φοβόμουν ούτε εγώ ούτε ο αδερφός μου, ο Θέμης. Παίξαμε στην Κολομβία και ακούγαμε απέξω πυροβολισμούς από τα καρτέλ. Στον πόλεμο στην Ουκρανία, όταν όλοι είχαν ακυρώσει, εμείς πήγαμε. Τουρκία στα 90s, όταν όλοι μας έλεγαν «θα σας σκοτώσουν». Προτού γίνουν οι σεισμοί και γίνουμε «φίλοι». Εμείς πάμε χωρίς να λογαριάζουμε ποιος είναι ο άλλος, τι χρώμα ή τι εθνότητα έχει. Παίζουμε γιατί το metal είναι κάτι που μας ενώνει. Δεν στο παίζω ατρόμητος, έχω την αίσθηση του κινδύνου, αλλά πιο πολύ φοβάμαι το αεροπλάνο παρά το πού θα κοιμηθώ το βράδυ στη Βολιβία. Ο φόβος μάς οδηγεί στα άκρα, μας συρρικνώνει και δεν θέλω να πεθάνω έτσι. Θέλω να μπορώ να πω ότι έζησα.

Ο φανατισμός στην κοινωνία, o λαϊκισμός και τα άκρα στην πολιτική δείχνουν να κερδίζουν έδαφος, την ίδια στιγμή που η τεχνολογία έχει εκδημοκρατίσει την πρόσβαση στην πληροφορία. Πώς ερμηνεύεις αυτό το παράδοξο;
Το ζούμε πολύ έντονα, έχεις δίκιο, πραγματικά. Δεν το περιμέναμε αυτό. Ο υπερπληθυσμός του πλανήτη, η έλλειψη ευημερίας για περισσότερους συγκριτικά με τα προηγούμενα χρόνια, οδηγούν σε άκρα και σε φτωχοποίηση. Όταν υπάρχει ευμάρεια, είμαστε όλοι αγαπημένοι. Όταν έχεις να μοιράσεις την πίτα σε περισσότερο κόσμο, αρχίζουν τα προβλήματα. Έτσι οι φτωχοί, όσοι παλεύουν για την επιβίωση αναζητούν σωτηρία στον θεό, στην ακροδεξιά, στην άκρα αριστερά, οτιδήποτε παράλογο. Έχει δημιουργηθεί ένας παγκόσμιος φόβος και φοβάμαι τα χειρότερα. Έτσι ξεκίνησαν οι χειρότεροι πόλεμοι. Ζούμε σε μια τεταμένη εποχή. «Μάθε να δίνεις», αυτή είναι η απάντησή μου. Όταν έχεις πάρα πολλά, μάθε να δίνεις, γιατί και ο φτωχός θα στην πέσει. Και μαγικά ραβδιά δεν υπάρχουν. Κάτσε και δούλεψε. Πάλεψέ το. Κάποτε μας έλεγαν πως στις χώρες της Σκανδιναβίας οι μπάντες παίρνουν επιδόματα, η Ελλάδα δεν είναι το ίδιο με τη Σουηδία. Συγγνώμη, ρε παιδιά, δεν μπορώ να περιμένω. Να σου πω κάτι; Έβαλα κάτω πολλές μπάντες με επιδόματα γιατί έχω αγάπη, τρέλα κι έχω μάθει να δουλεύω. Πράξεις, έτσι επηρεάζεις τον κόσμο, όχι με παπαριές. Πρέπει να έχεις τη σπίθα όμως στα μάτια σου. Μάθε να ξηγείσαι και θα σου γυρίσει πίσω.

45 χιλιάδες το περασμένο καλοκαίρι στους Iron Maiden, προβλεπόμενος χαμός στην επερχόμενη ιστορική συναυλία των Slayer μαζί με τους οποίους θα εμφανιστείτε στη Λεωφόρο το καλοκαίρι, νέες ελληνικές μπάντες που βγαίνουν στο εξωτερικό. Βλέπεις πως συμβαίνει κάτι νέο στη metal σκηνή;
Θα είναι μια πολύ όμορφη βραδιά, δεχτήκαμε γιατί είναι από τις αγαπημένες μας μπάντες. Δεν ξέρω αν υπάρχει κάποιο revival, είναι η νέα γενιά ανθρώπων που έχει λιγότερα κολλήματα από εμάς, λιγότερους φανατισμούς και είναι πιο σκεπτόμενοι. Μπορεί κάποιοι συνομήλικοί μου να γκρινιάζουν για αυτό αλλά είναι καλό. Γιατί θα ακούσει Iron Maiden και κάτι εναλλακτικό και black metal. Κι αυτό συσπειρώνει τον κόσμο στις συναυλίες, πάει περισσότερος κόσμος απ’ ό,τι παλιότερα. Έχει πέσει και ο λαϊκός χώρος, τελείωσε και ο χαμός με την εποχή της πίστας, όπως τη ζήσαμε εμείς.

Ποιο άλμπουμ άκουσες τελευταία και σε γράπωσε;
Δύσκολο. Μου αρέσουν πολύ οι Ghost, που γνωριζόμαστε από παλιά. Παρακολουθώ και την ανεξάρτητη death και black σκηνή πολύ, βγαίνουν ωραία νέα πράγματα, απλά σε κάποια λείπει η ατμόσφαιρα των παλιών ετών. Η νέα γενιά επικεντρώνεται περισσότερο στο τεχνικό κομμάτι.

Απέναντι στο νορβηγικό black metal, αντιπαραβάλλατε με τα πλέον φτωχά μέσα μια άλλη προσέγγιση του σκληρού ήχου, γράφοντας ιστορία, πειραματιστήκατε με gothic, ηλεκτρονικούς, ethnic ήχους. Ήταν θέμα διαφορετικής νοοτροπίας;
Hellenic Black Metal. Βγήκε λίγο ασυναίσθητα. Κοίτα, ήταν πιο απομονωμένοι οι βόρειοι, εμείς μεγαλώσαμε διαφορετικά, είμαστε πιο συναισθηματικοί, πιο επιπόλαιοι. Έχουμε διαφορετική κουλτούρα κι αυτό αποτυπώθηκε και μουσικά.

Έχεις γνώμη για την ταινία «Lords Of Chaos» του Jonas Akerlund; Την είδες;
Σαν βιογραφία δεν είναι καλή, σαν ταινία είναι. Πέρασε την εποχή μας στην ιστορία. Ο άνθρωπος γνωρίζει τη σκηνή, όπως κι εγώ μέσα από τα γράμματα που ανταλλάσσαμε με τον Euronymous και τον Varg Vikernes. Μου θύμισε το παρελθόν μου. Όσο κι αν σου φαίνεται παράξενο, είναι κοντά στην αλήθεια και δεν είναι «αμερικανιά». Λίγο πολύ έτσι ξεκίνησε η σκηνή.

Τόσα χρόνια στον δρόμο θα έχεις συναναστραφεί, φαντάζομαι, με πολλούς μουσικούς. Έχεις κρατήσει κάτι που σου είπε ποτέ κάποιος;
Η περιοδεία με τους Bolt Thrower πριν 15 χρόνια με επηρέασε σαν άνθρωπο γιατί είδα μια μπάντα φτασμένη να έχει κρατήσει το πνεύμα της εποχής που ξεκίνησε. Είδα ανθρώπους που χάρισαν λεφτά στο τέλος της ημέρας σε promoters αν δεν έβγαιναν, μια αλληλεγγύη που λείπει πια, στις μέρες που ο καθένας κοιτά την πάρτη του.

Έχεις ζήσει τη χώρα σε διάφορες φάσεις της. Στα 47 σου, με μια οικογένεια μαζί σου, όταν επιστρέφεις σε αυτή από τις περιοδείες βλέπεις το μέλλον πιο φωτεινό ή όχι;  
Στην αρχή έτρωγα συνέχεια φρίκες. Έχουμε χάσει την ανάπτυξη σαν χώρα, την πνευματική. Λίγα τα όνειρα, ο κόσμος φεύγει. Θα είναι δυσκολότερα τα επόμενα χρόνια για την επόμενη γενιά. Στα παιδιά μου προσπαθώ να περάσω το μήνυμα πως πλούσιος δεν είναι αυτός που έχει πολλά λεφτά αλλά εκείνος που είναι ευχαριστημένος με τη ζωή του και την ψυχή του.

Τι είναι αυτό που κάνει το metal ανθεκτικό στο χρόνο;
Από τη Σρι Λάνκα και τη Σιβηρία μέχρι το Εκουαδόρ, όπου έπαιξα, οι μεταλλάδες μοιάζουν. Φοράνε μαύρα, σκέφτονται κι αντιδρούν με έναν κοινό τρόπο. Με τρελαίνει πολύ αυτό, είναι ωραίο, μοναδικό και δείχνει πως η μουσική ενώνει.

Η πιο συγκινητική στιγμή σε περιοδεία σας;
Την πρώτη φορά που πήγαμε στην Τουρκία και μας αγκάλιαζαν παιδιά κλαίγοντας.