Ο Σάκης Τόλης εξηγεί και μας δείχνει τι σημαίνει 30 χρόνια Rotting Christ

Σε μια εποχή που η Ελλάδα ήταν γνωστή στο εξωτερικό για τον Σωκράτη, το σουβλάκι και τα αιγαιοπελαγίτικα κλισέ, μια παρέα μακρυμάλληδων Αθηναίων αποφασίζει να βαφτίσει την μπάντα της Rotting Christ, κυκλοφορεί ντέμο με πεντάλφες, ανάποδους σταυρούς και φτιάχνει έναν πολύ άγριο ήχο πρωτοστατώντας στη δεύτερη γενιά του black metal. Φτωχά αγγλικά, μηδέν γνώσεις από νότες, «σάπιες» παραγωγές, πώρωση. Με τα μέλη της να διαλέγουν ψευδώνυμα όπως Necromayhem, Necrosauron, Mutilator.

Τους απείλησαν φανατικοί χριστιανοί, έπαιξαν κάτω από τις πλέον άκυρες συνθήκες, ακυρώθηκαν συναυλίες τους από αμερικάνο γερουσιαστή μέχρι τον frontman των Megadeth Dave Mustaine. Τρεις δεκαετίες μετά, οι Rotting Christ μετρούν περισσότερα από 1.500 live σε όλο τον πλανήτη, 12 στούντιο άλμπουμ και γιορτάζουν τα «γενέθλιά» τους με το επτάιντσο «The Call». Ποιο ήταν το μεγαλύτερο μάθημα που τους έδωσε ο δρόμος; Ο ριφοκράτορας και ιδρυτής τους Σάκης Τόλης θυμάται και απαντά. 

Τι πιστεύετε πως κερδίσατε και χάσατε αυτά τα 30 χρόνια;
H μπάντα θέλοντας και μη είναι η ζωή μου. Δεν ξέρω αν είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή μου γιατί έχω και δύο παιδιά αλλά είναι η ασχολία που με ακολουθεί από 14 χρονών που έπιασα μια κιθάρα. Έχω ταξιδέψει, έχω σκεφτεί, έχω ζήσει τη ζωή μου στο δρόμο τρεις δεκαετίες. Πίστεψέ με, είναι πολλά χρόνια. Ωρίμασα μέσα στην μπάντα, είδα τις δυσκολίες της ζωής, έγινα πιο σκληρός. Δεν είμαι εκ φύσεως, αναγκάστηκα να γίνω. Αγάπησα τη μουσική, τη σκηνή. Γνώρισα τον κόσμο, γιατί δεν μου αρέσει να πηγαίνω σε μια χώρα και να λέω «πού είναι το καλό το μπαράκι», θέλω να βλέπω τα μουσεία της, να γίνομαι ένα με το λαό της. Είμαι πλέον λιγότερο φανατισμένος με αρκετά πράγματα. Ταξιδεύοντας, ξεπερνάς τις προκαταλήψεις σου και βλέπεις πως όλοι οι άνθρωποι λίγο ή πολύ τα ίδια ζόρια βαράνε. Ειδικά στο metal, είτε είσαι στην Μπανγκόγκ είτε στην Αθήνα, είναι σαν να έχεις τον ίδιο κωδικό. Μπήκα στη μουσική βιομηχανία, κάτι που δεν ήθελα ποτέ, υποφέρω με αυτό αλλά είναι αναγκαίο κακό. Σε αυτά που έχασα, θα έλεγα πως μου πήραν πολύ χρόνο τα ανούσια νταραβέρια, ξέρεις, αυτός που σε δαγκώνει, έχασα χρόνο που θα μπορούσε να δοθεί σε πιο σημαντικά πράγματα. Πιάστηκα πολλές φορές κορόιδο, λόγω υπερβολικής αγάπης για αυτό που κάνω.  

Πού αισθάνεσαι πως σε έπιασαν Κώτσο;
Στα 90s ήταν τα συμβόλαια. Υπέγραφα όσα διαβάζω που λέμε, συμβόλαιο με δισκογραφική για 12 χρόνια και δεν το είχα πάρει είδηση, γιατί ήθελα απλά να βγάλω το δίσκο μου, να μαζευτούμε με την παρέα και να παίξουμε. Αποτέλεσμα να μην παίρνω ούτε ένα ευρώ από τους δίσκους. Άλλο; Κάναμε περιοδείες και μπαίναμε μέσα γιατί δεν ξέραμε τι μας χρέωναν. Πιτσιρικάδες ήμασταν.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που πήρατε από το δρόμο;
Δυσκολευτήκαμε και σκληραγωγηθήκαμε. Από περιοδείες στα βαλκάνια και τη Ρωσία με το τρένο μέχρι ταξίδι στο Αμβούργο με το αυτοκίνητο για να δώσουμε το demo Snowing Still στη Century Media. Αυτό που έμαθα είναι πως όλα κερδίζονται με κόπο και ιδρώτα. Είναι πολύ δύσκολο να αποδείξεις σε κάποιον που έχει πληρώσει εισιτήριο, αυτό που είσαι, δεν τον ενδιαφέρει αν εσύ έχεις ταξιδέψει την προηγούμενη μέρα ή αν έχεις έρθει από Ελλάδα. Τίποτα δεν σου χαρίζεται στη ζωή, κι αν σου έρθει κατά τύχη, έτσι μπορεί να σου φύγει. Είναι κάτι που με κάνει χαρούμενο και προσπαθώ να το περάσω και στους νέους, όχι να είναι μαζόχες οι άνθρωποι, αλλά να καταλάβουν πως αν θες να ακολουθήσεις το όνειρό σου πρέπει να κουραστείς.  

Το 1988 το black metal δεν ήταν όπως το γνωρίζουμε σήμερα. Με τον ήχο σας συμβάλλατε στη δημιουργία μιας ολόκληρης σκηνής, που βρήκε πολλούς μιμητές. Τι βλέπεις να έχει αλλάξει σήμερα;
Στην εποχή μας υπάρχει ένας ψεύτικος κόσμος. Νομίζεις πως είσαι γνωστός επειδή έχεις πολλά likes και views. Στην ψυχή του κόσμου δεν μπαίνεις μέσα με αυτά. Σίγουρα βοηθάει, δεν παριστάνω το δεινόσαυρο να λέω «μόνο οι παλιοί είναι σωστοί». Εκτιμώ τα νέα παιδιά, είναι μια γενιά διαφορετική, απλά κάποιες φορές, λόγω ίσως του έντονου ανταγωνισμού που υπάρχει, κάποιοι δείχνουν πως δεν το ευχαριστιούνται. Το metal είναι η μοναδική μουσική σκηνή που είναι ένα είδος μασονίας. Δεν έχει αλλάξει πολύ, υπάρχουν κάποιοι αυστηροί κώδικες που με την πάροδο του χρόνου έχουν αλλάξει, αλλά τα βασικά παραμένουν ίδια.

Ποια είναι τα βασικά;
Ο συναισθηματισμός που βγάζει και η τρέλα, ο οπαδισμός. Δένεται κάποιος με μια μπάντα. Αυτό το δέσιμο, το οπαδιλίκι, δεν το έχει άλλο είδος μουσικής. Ξέρω ότι αν έρθουν οι Iron Maiden, ανεξαρτήτως του τι πούλησε ο δίσκος τους, θα γεμίσουν το χώρο, γιατί ο κόσμος έχει δεθεί μαζί τους, έχει ταξιδέψει, θεωρεί ότι μετά από 40 χρόνια είναι ακόμα true. Είναι μοναδικό αυτό.

Μίλησες για τρέλα. Ποια είναι η μεγαλύτερη που έκανες ή κάνατε σαν μπάντα;
Πάρα πολλές, τι να σου πω τώρα. Παίξαμε με σεισμό 7 ρίχτερ στο Μεξικό και κουνιόμασταν για 56 δευτερόλεπτα. Δεν μασήσαμε. Παίξαμε στην Ταϊλάνδη σε πραξικόπημα. Στην Ουκρανία εν μέσω πολεμικών συρράξεων. Χαθήκαμε στην Κολομβία, δεν μπορούσαμε να βρούμε εισιτήρια επιστροφής για δύο εβδομάδες. Οδηγήσαμε στην πρώτη μας περιοδεία στη Αμερική χωρίς δίπλωμα. Κοιμηθήκαμε στο δρόμο, σε γκέτο, δεν φοβόμασταν τίποτα. Είναι λίγες από τις πολλές ιστορίες. Για αυτό πραγματικά νιώθω πλούσιος στην ψυχή μου.

Ξέρουμε πώς πήρες κιθάρα. Κλέβοντας χρήματα από το πορτοφόλι της μαμάς σου. Ποιος όμως σε έκανε να την πιάσεις;
Άκουσα Black Sabbath και με τη μία. Τη φωνή του Ozzy, του Dio, την κιθάρα του Iommi, αυτά είχαμε τότε, μετά άκουσα Motorhead και είπα «θέλω κι εγώ να παίξω». Πήγα στο Μοναστηράκι και την πήρα, ήταν μια κλασική και ήμουν σαν τον πρεζάκια που θέλει τη δόση του. Αν δεν την έπαιρνα, θα έσπαγα καμιά βιτρίνα.

Ποια απόφαση που πήρες άλλαξε την εξέλιξη της μπάντας;
Διακατέχομαι από μια εμμονή, νεύρωση, παράνοια, ψύχωση, δεν ξέρω τι είναι, αλλά θέλω να το κάνω αυτό μέχρι να πεθάνω. Πολλοί συνομήλικοί μου στα 90s κοίταζαν να βολευτούν, ήταν η τάση της εποχής, να μπουν σε καμιά τράπεζα, καριέρες. Πολλοί από αυτούς είναι στενοχωρημένοι σήμερα. Το όνειρό μου είναι να πεθάνω στη σκηνή. Νομίζω αυτή η προσήλωση να επιμένω στην ύπαρξη της μπάντας, ευθύνεται και για τη μακροζωία της. 

Ποια είναι η πιο ενδιαφέρουσα προσωπικότητα που γνώρισες και τι θυμάσαι από τη συνάντησή σου;
Ο Lemmy στο Λος Άντζελες. Έπαιζε σε ένα μπαράκι ένα παιχνίδι strategy, τον πλησίασα και του είπα «ξέρεις, είμαστε από την Ελλάδα σε περιοδεία, άφησέ μας λίγο να σου κάνουμε παρέα». Κάτσαμε και τα είπαμε. Ο άνθρωπος στην αρχή τρόμαξε. Ένιωσα ότι γνώριζα ένα ζωντανό θρύλο.

Αξέχαστη ήταν και η πτήση μας από Κωνσταντινούπολη στη Αθήνα όπου συνταξιδεύαμε με τον Dio, καθόμασταν δίπλα δίπλα και μιλούσαμε, ήταν εμπειρία.

Έχετε παίξει σε καταλήψεις, στα μεγαλύτερα φεστιβάλ του είδους, σε κρουαζιερόπλοιο. Τι σε καυλώνει πάνω στη σκηνή;
Έχω ακόμα το άγχος του πρωτάρη, είναι αρρώστια.  

Θυμάστε πώς γράφτηκε το Non Serviam;
Πίναμε όλη μέρα στα Storm Studio, που είχαμε αγοράσει, ήμασταν υπό την επήρεια ελαφρών ναρκωτικών ουσιών και βγήκε αυτό το άλμπουμ που έχει μια ψυχεδέλεια.

Με τις καταχρήσεις τι σχέση είχατε;
Κοίτα, ήμασταν νεαροί και τις κάναμε τις δοκιμές μας αλλά κάτι μας οδηγούσε στο συμπέρασμα πως αυτά τα πράγματα δεν ήταν για εμάς. Είδα μπάντες να διαλύονται από αυτό το πράγμα. Και δεν είναι μόνο οι ουσίες. Είναι και ο τζόγος. Είναι δύσκολο να χαλιναγωγήσεις τα πάθη σου. Από την άλλη αν δεν υποκύψεις σε κάποιους πειρασμούς, θα πεθάνεις φτωχός. 

Τι σημαίνει για σένα επιτυχία;
Να μπορέσεις να μείνεις όσο πιο πολύ ο εαυτός σου μέχρι το τέλος της ζωής σου.  

Ποια είναι η μεγαλύτερή σου φοβία;
Φοβίες δεν έχω, έχω όμως την ανασφάλεια να μην μπορώ να βοηθήσω τα παιδιά μου. Όταν έγινα πατέρας, άρχισα να παίρνω ευθύνες, έμαθα να δίνω, μια αίσθηση που δεν την ήξερα. Το να έχεις να δώσεις π.χ. 20 ευρώ σε πάνες είναι περίεργο.

Πιστεύεις πως τα παιδιά είναι η μεγαλύτερη στιγμή στη ζωή ενός άνδρα;
Μεγαλύτερη όχι. Πιο έντονη, θα έλεγα. Η πατρότητα σε κάνει λιγότερο ματαιόδοξο.

Ποια Αθήνα σας αρέσει;
Μεγάλωσα στη Νέα Ιωνία, άραζα πολύ μικρότερος στο κέντρο, όσο περνά ο καιρός προτιμώ περισσότερο τα προάστια, την ησυχία από το μπάχαλο, τώρα μένω Πειραιά. Αγαπώ την ενέργεια που έχει αυτή η πόλη.   

Όταν επιστρέφεις από περιοδεία τι προτιμάς να κάνεις;
Στην αρχή φρικάρεις λίγο, λείπεις καιρό από το σπίτι, προσγειώνεσαι, ακούς τον ταξιτζή να λέει τα δικά του, χτυπάνε τα τηλέφωνα και τρέχεις να συμμαζέψεις ό,τι έχεις αφήσει πίσω σου, υποχρεώσεις, να αφιερώσω χρόνο στις κόρες μου. Αλλά έρχεται η στιγμή που θέλεις να φύγεις και πάλι. Δυο μήνες είμαι στο σπίτι και «ξύνομαι» να βγω και πάλι έξω, είναι περίεργο πράγμα.

Η μεγαλύτερη φιδιά που έχεις ακούσει για τους Rotting Christ; Ο μεγαλύτερος μύθος;
To ότι μετά τις συναυλίες μας πηγαίναμε για να κάνουμε σατανιστικές τελετές στα χωράφια. Στην εποχή μας οι μύθοι χάνονται, ξέρουν όλοι για όλους. Με τα social media, μπορείς να μάθεις, που λέει ο λόγος, τι κάνει o Steve Harris αυτή τη στιγμή ή πού πίνει μπίρα ο Bruce Dickinson.  

Αισθάνεστε πως σας στήριξαν τα ελληνικά μίντια ή όχι;
Όχι, εκτός από τα fanzines και τα έντυπα του χώρου. Χρειάστηκε πρώτα να γίνουμε γνωστοί στο εξωτερικό για να ασχοληθούν μαζί μας όσοι ασχολήθηκαν. 

Πόσο διαφέρει το σημερινό underground από εκείνο του 1987;
Όχι και πολύ. Το να είσαι μπλακμεταλάς τότε ήταν απλά μεγάλο στίγμα. Ήμουν άνθρωπος που ήθελε να πάει κόντρα στα πράγματα, είχα μια πανκ νοοτροπία, μας έλεγαν γραφικούς, την περίοδο με τα γεγονότα του Κατσούλα έπαιζαν ασφαλίτες στους χώρους που κινούμασταν, έλεγαν τι είναι αυτοί. Ήταν πιο τριτοκοσμική η χώρα τότε.  

Τι αλλάζει στα 46;
Το σώμα αλλάζει, είσαι πιο εύκολος στις αρρώστιες, βιολογική είναι η διαφορά. Το πνεύμα παραμένει ίδιο.

Ποια είναι η σπουδαιότερη στιγμή αυτής της μεγάλης πορείας;
Το ότι είμαστε ζωντανοί, ακόμα εδώ και παίζουμε, ξεκινάμε μια νέα ευρωπαϊκή περιοδεία.